Karar Künyesi
Menemen Belediyesi’nde mevzuata aykırı olarak doğrudan temin ile personel istihdam edildiği görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde, “5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.
Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade eder. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilir. Hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden farklı hizmet türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak değerlendirme her hizmet türü için ayrı ayrı yapılır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmez”,
696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname’nin 126’ncı maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen ek 20’nci maddesinde, “İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebilir.
Bu madde kapsamındaki şirketler hakkında 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunda belirtilen özel şartlara ilişkin hükümler uygulanmaz.
Bu madde kapsamındaki şirketlerde işçilerin işe alımı, işçilere ilişkin personel giderlerinin toplam giderler içindeki payına ilişkin üst sınırları, ilk defa alınacak işçilere ilişkin belirlenecek ölçütleri esas alarak yıllık sınırlamaları ve bu kapsamdaki alımlar ile harcamaları izlemeye ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığının görüşleri ve İçişleri Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir.”
hükmü yer almaktadır.
2018/11608 İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Kararın 6’ncı maddesinde de, “İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22 nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait şirketlere gördürebilir.
Belediye veya bağlı kuruluşlarından birinin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketlerden; aynı belediye veya bağlı kuruluşları tarafından da ortaklık oranlarına bakılmaksızın doğrudan hizmet alımı yapılması mümkündür.
Bu kapsamda yapılacak personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerin bedelinin tespitinde, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin yaklaşık maliyetin tespitine ilişkin hükümlerine uyulması zorunludur. Bu Usul ve Esaslarda düzenlenmeyen hususlarda Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği eki Hizmet İşleri Genel Şartnamesi ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır.
Bu kapsamdaki hizmet alımlarında taraflar arasında sözleşme imzalanması
zorunludur” denilmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, belediyenin kendi şirketi dışında başka bir şirketten personele dayalı hizmet alımı yapamayacağı anlaşılmaktadır. Kamuoyunda “taşerondan kadroya geçiş” olarak anılan uygulamanın temelini oluşturan bu mevzuat hükümleri ile kanun koyucu tarafından idarelere bundan sonraki süreçte personele dayalı hizmet alımı veya niteliği itibariyle bu sonucu doğuracak şekilde alım yapmaması gerektiğini ifade edilmiştir.
Belediye hesabının incelenmesinde, 2017 yılsonu itibariyle belediyenin kendi şirketi olan META-SU’dan doğrudan temin yöntemi ile personel temin ettiği, META-SU şirketinin mali durumu sebebiyle ihaleye giremeyeceğinden personele dayalı hizmet alımı ihalesi yapılmadığı, alımların sürekli olarak o tarihten bu yana doğrudan temin yöntemiyle META-SU aracılığıyla gördürüldüğü, 2018 yılı başında mevzuat gereği uygulanması gereken taşerondan kadroya geçişin uygulanmadığı, doğrudan temin ile personel temininin devam ettiği görülmüştür. Ayrıca yapılan araştırma sonucunda Belediye ile şirketi META-SU arasında personel alımına ilişkin yazılı bir sözleşme veya protokol bulunmadığı, kimin ne kadar ücret alacağının yazılı olarak önceden belirlenmediği, ücretlerin belirli bir kritere bağlı olmadan olarak belirlendiği tespit edilmiştir. Söz konusu uygulama yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir. Mevzuata aykırı bu uygulamanın fiili olarak sürdürülmesi mümkün değildir. Personele dayalı hizmet ihalesi yapmayan kamu görevlilerinin sorumlulukları bulunmaktadır. 696 sayılı KHK yürürlüğe girmeden önce personele dayalı hizmet ihalesi yapılamadığından dolayı 606 sayılı KHK gereği geçiş işlemi de yapılmamıştır/yapılamamıştır. Bu yolla çalışan işçilerin ne kadar ücret alacağının belli olmadığı, ücretlerin bir ölçüye bağlı olmaksızın belirlendiği ve bu ücretlerinde belediye bütçesinden şirkete ödendiği göz önüne alındığında bu onuda hukuki düzenlemelerin gerektiği açıktır.
Belediyenin hizmetleri görebilmesi için belirli sayıda kişiyi çalıştıracağı, personele dayalı hizmet ihalesi yapamayacağı ve 696 KHK’ye göre işlem tesisi de mümkün olmadığına göre çözüm olarak gerek Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından gerekse de Çevre ve Şehircilik Bakanlığından görüş sorularak hangi pozisyonda ne kadar ücret ödeneceği, kaç kişi olacağı gibi hususlara göre işlem yapılmasının uygun bir çözüm olabileceği anlaşılmaktadır.
Söz konusu tespit 2019 yılı Düzenlilik Denetim raporunda yer almasına rağmen herhangi bir işlem tesis edilmemiştir. Mevcut uygulamaya devam edilmiştir.
Mevcut uygulamanın fiili olarak sürdürülmesinin mümkün olmadığı ve keyfi uygulamalara sebep olduğu dikkate alınarak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan alınacak görüşlere göre işlem tesis edilmesi ve mevzuata aykırı işleme neden olanlar hakkında gerekli idari ve hukuki sürecin işletilmesi gerekmektedir.