İdare tarafından gerçekleştirilen yapım işlerinde işin bünyesinde kullanılan imalatların test ve deney sonuçları alınmadan geçici kabul işlemlerinin tamamlandığı görülmüştür.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Geçici kabul” başlıklı 41’inci maddesine göre; taahhüt edilen iş, sözleşme ve eklerinde yer alan hükümlere uygun olarak tamamlandığında yüklenici idareye geçici kabulün yapılması için yazılı olarak başvuruda bulunur. Yapılan işlerin; işin sözleşme ve eklerine uygun olarak tamamlandığı ve kabul işlemlerinin yapılmasında bir engel bulunup bulunmadığı yapı denetim görevlisi tarafından ön incelemeden geçirilerek tutanağa bağlanır ve akabinde idare tarafından geçici kabul komisyonu oluşturulur. İş, kabule hazır değilse, eksik ve kusurlu işleri gösteren ön inceleme tutanağı yapı denetim görevlisinin işin kabule hazır hale gelmesi bakımından yaklaşık bitim tarihini tespit eden görüşleriyle birlikte en geç üç gün içerisinde idareye gönderilir.

Daha sonrasında yükleniciye 4735 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin birinci fıkrasının bendi uyarınca, kusur ve eksiklerin giderilmesi için yapı denetim görevlisinin belirttiği yaklaşık bitim tarihi de dikkate alınarak, en az on gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarda bulunacağı, kabul komisyonu gerçekleştirilen işlerin nev’ini, niteliğini, sözleşme ve ekleri ile teknik gereklere ve iş sırasında onaylanan değişikliklere uygunluğunu ve kabule hazır olup olmadığını, yüklenici veya vekili ile birlikte inceleyerek işi kabule uygun bulmadığı takdirde, mevcut durumu ve işin kabule hazır hale gelmesi bakımından yaklaşık bitim tarihini bir tutanakla tespit ederek ve idareye bildireceği ifade edilmiştir.

1. Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği’nin “Muayene ve kabul komisyonlarının görevleri” başlıklı 5’inci maddesinde; geçici kabul komisyonu, kurulmasından itibaren en geç on gün içinde işyerine giderek yüklenici tarafından gerçekleştirilen işleri Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 42’nci maddesine göre inceleyip muayene eder ve gerekli gördüğü kısımların işletme ve çalışma deneylerini yaparak geçici kabule engel bir durum bulunmadığı taktirde, işin geçici kabulünü yapacağı düzenlenmiştir.

   Mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, geçici kabulün işlerin nev’ini, niteliğini, sözleşme ve ekleri ile teknik gereklere ve iş sırasında onaylanan değişikliklere uygunluğunu ve kabule hazır olup olmadığının yapı denetim görevlisi tarafından ön incelemeden geçirilerek tutanağa bağlanacağı ve akabinde İdarenin geçici kabul komisyonunu oluşturarak, işi sözleşme ve şartname hükümlerine göre inceleyeceği, inceleme sonucunda eksikliklerin olup olmadığını tespit ederek imalatın uygunluğuna göre karar vereceği belirtilmektedir.

   Aşağıdaki işlere ilişkin hazırlanan teknik şartnamede; “Polietilen boruların muayene ve kabullerinde ilgili şartnamede belirtilmiş olan standartlara göre masrafı yüklenici firma tarafından karşılanmak üzere Türk Akreditasyon Kurumu tarafından ilgili alanda akredite edilmiş idarenin onayladığı laboratuarlarda yaptırılacaktır” ifadelerine yer verilerek işin bünyesinde kullanılacak imalat kalemlerinin standartlara uygun olmasının sağlanması adına test ve analizlerinin yapılması gerektiği belirtilmiştir.

   İdare tarafından yapılan yapım işlerinin bir kısmında işin bünyesinde kullanılacak ve işe ilişkin yayımlanan şartnameler uyarınca yapılması gereken imalat testlerinin hakedişler düzenlendikten sonra yapıldığı ve hatta detayları aşağıdaki tabloda da verilen iki adet yapım işinde teknik şartname gereği yapılması gereken imalat testlerinin işin geçici kabulü yapıldıktan sonra yaptırıldığı, geçici kabul tutanağından ise testlerin gecikmesine ilişkin herhangi bir kesinti yapılmadığı görülmüştür.

   ‌Tablo 13: Test ve Deney Sonuçları Geçici Kabul Tarihinden Sonra Alınan Yapım İşleri

   İhale Kayıt Numarası	İhale Adı	İhale Tarihi	Geçici Kabul Tarihi	İşin Bünyesinde Kullanılacak İmalatların Test Sonuçlarının Tarihi
   2022/798732	Erzurum İli Narman İlçesi Alacayar Mahallesi Sulama Tesisi Yapım İşi	01.09.2022	21.08.2023	06.09.2023
   2022/1368785	Erzurum İli Oltu İlçesi Çatalsöğüt ve Ünlükaya Mahalleleri Hayvan İçme Suyu Hattı Yapımı İşi	05.01.2023	11.05.2023	21.06.2023

   İmalat bedellerinin hakediş raporlarına geçirilerek bedelinin ödenebilmesi için sözleşme ve ekleri ile fen ve sanat kurallarına uygun nitelikte olması gerekir. Dolayısıyla bu işlere ilişkin hakedişlerin düzenlenmesi idare tarafından bu imalatların sözleşme ve ekleri ile fen ve sanat kurallarına uygun nitelikte olduğunun tasdik edilmesi anlamına gelmektedir. Fakat işin bünyesinde kullanılacak imalatlara ilişkin testler yapılmadan hakediş düzenlenmesi halinde bu imalatların sözleşme ve ekleri ile fen ve sanat kurallarına uygun nitelikte olup olmadığı kontrol edilmeden bedeli ödenmiş olacaktır.

   Geçici kabul işlemi ise sözleşme ile taahhüt altına alınan işin sözleşme, sözleşme eki, projeler, detaylar, teknik şartnameler, birim fiyat tarifleri, analizler, standartlar ile fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadığının denetlenmesi ve nihayetinde yapılan işin belirtilen hususlara uygun biçimde eksiksiz ve kusursuz olarak tamamlandığının idare tarafından tasdiklenmesi anlamına gelmektedir.

   Bilindiği üzere, geçici kabul yapılması yükleniciden kesilen teminatların iade edilmesi, yapı ile ilgili sorumluluk süresinin başlaması, ihtiyat kesintilerinin iadesi gibi çeşitli sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Dolayısıyla yapım ihalelerinin en önemli süreçlerinden biri olan geçici kabul işlemlerinin işin bünyesinde kullanılan ve ana imalat kalemlerinin test ve deneyleri yapılmadan işin hakkedişlerinin ödenmesi ve kabullerinin yapılması idare için yukarıda sayılan hususlar açısından önemli sorunları beraberinde getirecektir.

   Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta özetle; devam eden süreçte bulgu konusu edilen hususta gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

   Bu sebeple kabul komisyonlarının kabul işlemlerini yerine getirirken özen yükümlülüğüne uyması gerekmekte olup idare tarafından sözleşmede yer alan hükümlere göre testlerin olumlu olması halinde hakedişlerin ödenmesi ve geçici kabul işlemlerinin yapılması gerekmektedir.