Kurum tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yap-işlet-devret usulü çerçevesinde yaptırılan işlerin 256 Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabında takip edilmediği ve söz konusu varlıklar için amortisman ayrılmadığı tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 200’üncü maddesinin birinci fıkrasında:

“Hizmet imtiyaz varlıkları hesabı, hizmet imtiyaz sözleşmesine konu maddi duran varlıkların izlenmesi için kullanılır.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in 201’inci maddesinin (a) bendinin birinci fıkrasında:

“Mahalli idarelere ait maddi duran varlıklardan hizmet imtiyaz sözleşmesine konu edilenler işletme süresinin başladığı tarihte bu hesaba borç, ilgili maddi duran varlık hesabına alacak kaydedilir.” ve yine 201’inci maddenin (b) bendinin birinci fıkrasında “Hizmet imtiyaz sözleşmesi sona erdiğinde hizmet imtiyaz varlıkları kayıtlı değerleri üzerinden bu hesaba alacak, ilgili maddi duran varlık hesabına borç kaydedilir.” hükmü yer almaktadır.

Kamu Özel İş Birliği Uygulamalarının muhasebe işlemlerini düzenleyen 45 sıra numaralı Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nin kapsamında mahalli idareler de yer almaktadır. Anılan Tebliğ’in “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde yap-işlet-devret modeli; ilgili mevzuatı çerçevesinde idare adına kamu hizmeti sunmak amacıyla ihtiyaç duyulan yapım işlerinin İşletmeci/Görevli Şirket/Yüklenici tarafından finanse edilerek yapılmasını, sözleşme veya ilgili mevzuatında belirlenen süreyle sınırlı olarak belirlenen hizmet bedeli üzerinden kamu hizmetinin İşletmeci/Görevli Şirket/Yüklenici tarafından sunulmasını ve süre bitiminde hizmet imtiyaz varlığının idareye devredilmesini içeren model olarak tanımlanmıştır.

Anılan Tebliğ’in 6’ncı maddesinde “Taahhütlerin izlenmesi ve muhasebe kayıtları” ve 7’nci maddesinde ise “Yap-İşlet-Devret modelinde varlık ve yükümlülük kayıtlarının” nasıl yapılması gerektiği hususu ayrıntılı olarak düzenlenmiş bulunmaktadır.

Amortisman ve Tükenme Paylarını Düzenleyen 47 Sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliğinde ise amortisman ve tükenme payına tabi duran varlıklar düzenlenmiş olup, bunlar arasında 256 Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabında takip edilen duran varlıklar da yer almaktadır.

Tebliğ’in 4’üncü maddesinde, duran varlıkların amortisman ve tükenme payına tabi değerlerin maliyet bedeli olduğu, maliyet bedelinin ise, bir varlığın satın alınması, üretilmesi veya değerinin artırılması için yapılan harcamalar veya verilen kıymetlerin toplamı olduğu, bir varlık için yapılan harcamaların, kayıtlı değerine ilave edilmesi halinde, amortisman hesaplamasının varlığın yeni değeri üzerinden yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Tebliğ’in devamındaki maddelerde ise amortisman ve tükenme payı ayırma yöntemi, süre ve oranları ve muhasebe işlemleri ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Kurum tarafından 2886 sayılı Kanun çerçevesinde yürütülen ve denetimimize sunulan 12 adet yap-işlet-devret modeli çerçevesinde projesi bulunduğu, söz konusu projelerin Kamu Özel İş Birliği uygulamalarının muhasebe işlemlerini düzenleyen Genel Tebliğde tanımlandığı şekilde idare adına kamu hizmeti sunmak amacıyla ihtiyaç duyulan yapım işlerinin İşletmeci/Görevli Şirket/Yüklenici tarafından finanse edilerek yapılmasını, sözleşme veya ilgili mevzuatında belirlenen süreyle sınırlı olarak belirlenen hizmet bedeli üzerinden kamu hizmetinin İşletmeci/Görevli Şirket/Yüklenici tarafından sunulmasını ve süre bitiminde hizmet imtiyaz varlığının idareye devredilmesini içerdiği ve söz konusu projelerin 10 tanesinin işletme safhasına geçtiği görülmüştür.

Hal böyle iken yukarıya mevzuat ve yapılan açıklamalar uyarınca, İşletmeci/Görevli Şirket/Yüklenici tarafından yerine getirileceği taahhüt edilen yapım işlerinin izlenebilmesi amacıyla girişilen taahhüt tutarlarının 922 ve 923 numaralı hesaplarda takip edilmediği, bu taahhütlerin ne kadarlık kısmının yerine getirildiğinin muhasebe kayıtlarında izlenmediği, 256 Hizmet İmtiyazları Varlıkları Hesabında takip edilmesi gereken hizmet imtiyaz varlığının cari ve faaliyet döneminde elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelirin ve söz konusu hizmet imtiyaz varlıkları hesabına ilişkin yapılması gereken amortisman kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür. Ayrıca işletme safhasına geçmiş projeler kapsamındaki hizmet imtiyaz varlıkları toplamının 66.967.180,99 TL olduğu tespit edilmiştir.

Kurum tarafından 2020 yılı hesap dönemi içerisinde gerekli düzeltme kayıtlarının yapıldığı belirtilmekle birlikte bu durum 2019 yılı mali tablolarında 256 Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabının 66.967.180,99 TL eksik gözükmesine sebep olmaktadır.

Bu itibarla, Kurum tarafından gerçekleştirilen yap-işlet-devret modeli uygulamalarında Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği ve Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne uygun olarak muhasebe işlemlerinin yürütülmesi sağlanmalıdır.