2018 yılında yapılan su üstü sporları parkur noktalarının ihale edilmesinde hukuka aykırılıklar meydana geldiği tespit edilmiştir.

Su sporu parkuru noktalarında yapılan turizm amaçlı sportif faaliyetler jet bot, rafting, quad, buggy, jet-bot moonster, jet ski, kano, su kayağı, banana, parasailing, deniz bisikleti, rüzgar sörfü, kite-board vs. sporlarıdır.

1. Su sporu parkur noktalarının 2886 sayılı kanunun 51/g maddesine göre pazarlık usulü ile kiraya verilmesi nedeniyle rekabetin engellenmesi

   2886 sayılı kanunun 51/g maddesine göre; “ Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi pazarlık usulü ile yapılabilir” hükmü yer almaktadır.

   Aynı Kanun’un 50’nci maddesine göre; “ Pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde teklif alınması belli bir şekle bağlı değildir. İhaleleler, komisyon tarafından işin nitelik ve gereğine göre bir veya daha fazla istekliden yazılı veya sözlü teklif almak ve bedel üzerinde anlaşmak suretiyle yapılır. Pazarlığın ne suretle yapıldığı ve ne gibi tekliflerde bulunulduğu ve üzerine ihale yapılanların neden dolayı tercih edildiği pazarlık kararında gösterilir.”

   Yapılan incelemede pazarlık usulü ile 189 Adet su üstü sporu parkur noktasının tek kişi çağırılarak ihale edildiği, bu kişilerin parkur noktalarının eski kiracıları olduğu görülmüştür. Ancak pazarlığın ne suretle yapıldığı, ne tekliflerde bulunulduğu ve üzerine ihale yapılanların neden dolayı tercih edildiği pazarlık kararında gösterilmediği tespit edilmiştir.

   22 adet parkur noktasının ise 2886 sayılı kanun 45’inci maddesine göre açık teklif usulü ile ihale edilmiştir. Pazarlık usulü ile ihale edilen parkur noktaları tahmin edilen bedelin üzerinde ihale edilirken, açık teklif usulü ile ihale edilenlerde tahmin edilen bedelin yaklaşık iki katı tutarına ihale edildiği görülmüştür. Bu durumda pazarlık usulü ile kiraya verilen parkurlar, açık ihale ile verilen parkurlara nazaran yarısı kadar gelir getirmesine sebep olmakta

   
   

   ve rekabeti engellemektedir.

   
   

   Tabloda bu konuya örnek olabilecek ihalelere yer verilmiştir.

   
   

   Tablo 20: 2886 Sayılı Kanuna Göre Pazarlık Usulü ve Açık İhale Usulü İle İhale Edilen Parkur Noktaları

   
   

   2886 Sayılı Kanuna Göre Pazarlık Usulü ve Açık İhale Usulü İle İhale Edilen Parkurlar
   İlçesi	Taşınmazın Adresi	İştigal	İhale Şekli	Muhammen Bedel	İhale Bedeli (TL+KDV) KDV Hariç Bedel
   Serik	Ela Quality Resort Hotel Doğusu	Su üstü sporları parkur noktası	2886 Dik 51/G	115.000,00TL	115.100,00TL
   Serik	Ic Otel Santaı Batısı	Su üstü sporları parkur noktası	2886 Dik 45	60.000,00TL	182.000,00TL
   Aksu	Sherwood Breezes- Royal Wings Otel Plajı Ortası	Su üstü sporları parkur noktası	2886 Dik 51/G	185.000,00TL	185.100,00TL
   Manavgat	İber Otel Serra Palace Doğusu	Su üstü sporları parkur noktası	2886 Dik 45	79.000,00TL	170.000,00TL
   Muratpaşa	Titanic Resort Otel - Delphin Grand Be Lara Otel Ortası	Su üstü sporları parkur noktası	2886 Dik 51/G	119.000,00TL	120.000,00TL
   Muratpaşa	Lara Beach Park (1-2 Nolu Plaj Arası)	Su üstü sporları parkur noktası	2886 Dik 45	50.000,00TL	90.000,00TL
   Kemer	Rixos Sungate Port Royal Plajı Kuzeyi	Su üstü sporları parkur noktası	2886 Dik 51/G	147.500,00TL	147.600,00TL
   Kemer	Kındıl Çeşme 3 Nolu Parkur	Su üstü sporları parkur noktası	2886 Dik 45	25.500,00TL	47.000,00TL

   
   

2. İhaleye esas alınan “tahmin edilen bedelin” mevzuata uygun olarak belirlenmemesi

   
   

   2886 sayılı Kanun’un “Tahmin edilen bedelin tespiti” başlıklı 9’ncu maddesine göre; tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir.” Hükmü yer almaktadır.

   Yapılan incelemede belediyenin deniz ticaret odasından 07.11.2014 tarihinde ve 02.02.2015 tarihinde iki kez bedel tespiti için görüş almış olup, bu görüşe istinaden kurulan bedel tespit komisyonları 2015 yılında tahmin edilen bedelleri belirlemişlerdir.2018 yılına kadar da herhangi bir tahmin edilen bedel belirlenmesi yapılmamıştır.2017-2018 yılında yapılan ihalelerin incelenmesi sonucunda, kiralama işlemine esas kıymet takdir karar formuna sadece bedelin yazılması suretiyle tahmin edilen bedel tespiti yapıldığı anlaşılmıştır. Tahmin

   
   

   edilen bedelin belirlenmesi için herhangi bir çalışma ya da güncelleme olmamakla birlikte hazineye yapılan kira ödemeleri ve parkur kiracılarının elde ettikleri yıllık hasılatları da dikkate alınmadan bedel belirlemesi yapılmaktadır. Bu durum 2886 sayılı kanunun 9’uncu maddesine aykırılık teşkil etmekle birlikte gelirlerinin azalmasına neden olmaktadır.

   Aşağıdaki tablolarda parkur noktaları için belediyenin hazineye ödediği kira bedelleri ile elde ettiği kira bedelleri yer almaktadır.

   
   

   HAZİNEYE YAPILAN SU SPORU PARKUR ÖDEMELERİ
   Sıra No	İlçesi	Ödeme Yapılan Su Sporu Parkur Sayısı	Hazine Kira Dönemi Öncesi Ödeme Yapılan Kullanım Bedeli Tl	1. Yıl Hazine / 2017-2018 Maktu Kira Bedeli Tl	2. Yıl Hazine 2018-2019 /Maktu Kira Bedeli Tl	Ödenen / % 30 Arz Bedeli Tl
   1	Aksu - Muratpaşa	21	162,739.73	1,046,250.00	1,228,373.43	720,047.60
   2	Alanya	55	522,028.50	2,093,850.00	2,766,604.01	0.00
   3	Kemer	60	334,246.57	1,525,000.00	2,013,003.72	1,220,351.46
   4	Manavgat	43	359,025.21	1,598,100.00	2,111,569.53	77,754.99
   5	Serik	28	312,091.61	1,324,575.00	1,689,810.54	704,534.69
   6	Kumluca	2	993.70	11,700.00	15,459.22	20,891.70
   7	Kaş	2	6386.30	46,665.09	54,075.50	6,203.00
   TOPLAM	211	1,697,511.62	7,646,140.09	9,878,895.95	2,749,783.44

   
   

   
   

   SU SPORU PARKUR ÖDEMELERİNDEN ELDE EDİLEN GELİRLER
   Sıra No	İlçesi	Ödeme Yapılan Su Sporu Parkur Sayısı	İşletmeciler Adına Tahakkuk Edilen Kullanım Bedeli TL	1. Yıl 2017-2018 Kira Geliri TL (Kdv Hariç)	2. Yıl 2018- 2019 Kira Geliri TL (Kdv Hariç)
   1	AKSU - MURATPAŞA	21	116.295,00TL 85.514,00TL	1.498.600,00TL 540.500,00TL	1.877.699,43TL 526.538,05TL
   2	ALANYA	55	574.235,00 TL	2.800.000,00TL	3.276.000,00TL
   3	KEMER	60	396.770,00 TL	3.408.850,00TL	4.127.675,14TL
   4	MANAVGAT	43	582.760,00 TL	4.510.850,00TL	5.277.694,50TL
   5	SERİK	28	335.160,00 TL	2.391.900,00TL	2.919.940,87TL
   6	KUMLUCA	2	1.097,00 TL	41.700,00TL	55.098,21TL
   7	KAŞ	2	7.030,00 TL	45.400,00TL	66.352,10TL
   TOPLAM	211	2.098.861,00TL	15.237.800,00TL	18.126.998,30T L

   
   

3. Su sporu parkur noktalarında hukuka aykırı uygulamalar olmasına rağmen belediyenin denetim yapmaması ve ceza kesmemesi

   Kiracılarla yapılan kira sözleşmesinin 13’ncü maddesine göre “kiracı idarenin izni olmadan kiraya verilen yeri genişletemez, değiştiremez ve amacı dışında kullanamaz. Kira sözleşmesine göre; su sporları parkur alanlarında yapılan/yapılacak olan yapı, tesis ve düzenlemeler ve bunlara ilişkin işlemlerin sözleşme hükümlerine uygunluğu ve yerindeliği en az yılda bir kez olmak üzere defterdarlık tarafından uygun görülecek zamanlarda görevlendirilecek defterdarlık uzmanlarınca mahallinde incelenir. Bu denetimlerde istenen her türlü bilgi ve belge kiracı tarafından eksiksiz olarak ibraz edilecek ve görevli denetim elemanlarına gerekli kolaylık sağlanacaktır.” hükmü yer almaktadır.

   Yapılan incelemede belediyenin parkur noktalarını denetlemediği, defterdarlık uzmanlarınca yapılan denetim sonucunda Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Milli Emlak Dairesi Başkanlığı-Batı Antalya Emlak Müdürlüğü’nün 24.04.2018 tarihli 47216945-400-E.55030 sayılı yazısına istinaden Muratpaşa-Aksu su üstü parkur alanlarında hazine ile protokole aykırı kullanımlar olduğunun belirlendiği 3.905.450.19 TL tutarında kesilen cezaların yazının tebliğinden itibaren bir ay içinde tazminat olarak doğrudan idareye ödenmesi gerektiğini bildirmiştir. Belediye ise bu tutarı ilgili kişilerden tahsil etmemiştir. Bu meblağının ilgili kişilerden tahsilinin yapılmaması durumunda belediye tarafından faiziyle beraber ödenmesi zorunluluğu doğacağı düşünülmektedir.

   
   

4. Su parkurlarını kiralayanların iş yeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan çalışması

Kira sözleşmesinin 15’nci maddesine göre; “kiracının fesih talebinde bulunması, kira dönemi sona ermeden faaliyetini durdurması, kiralananı amacı dışında kullanması, taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi, işletme ruhsatı alamaması, her ne sebeple olursa olsun işletme ruhsatının iptal edilmesi veya üst üste iki taksitin vadesinde ödenmemesi hallerinde kira sözleşmesi,2886 sayılı kanunun 62.maddesine göre tebligat yapmaya gerek kalmaksızın idarece feshedilerek, kesin teminatı gelir kaydedilir ve cari yıl kira bedelinin yüzde yirmisi oranında tazminat olarak tahsil edilir. Sözleşmenin feshedildiği tarihten sonraki döneme ilişkin varsa kira bedeli öncelikle kiracıdan alınacak tazminata mahsup edilir.” hükmü yer almaktadır.

Sözleşmeye göre kiracının işletme ruhsatı almaması kira sözleşmesinin feshine, kesin teminatı gelir kaydedilmesine ve cari yıl kira bedelinin yüzde yirmisi oranında tazminat

almasına neden olmaktadır.

Yapılan incelemede 211 adet parkur noktasının tamamının işletme ruhsatı olmadığı tespit edilmiştir. İşletmelerin gerekli cezai işlemler uygulanarak derhal ruhsatlandırılması veya sözleşme gereğince sözleşmelerin feshedilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "Bulguda; 2018 yılında yapılan su üstü sporları parkur noktalarının ihale edilmesinde;

1. Su sporu parkur noktalarının 2886 sayılı kanunun 51/g maddesine göre pazarlık usulü ile kiraya verilmesi nedeniyle rekabetin engellenmesi,

2. İhaleye esas alınan “tahmin edilen bedelin” mevzuata uygun olarak belirlenmemesi,

3. Su sporu parkur noktalarında hukuka aykırı uygulamalar olmasına rağmen belediyenin denetim yapmaması ve ceza kesmemesi,

4. Su parkurlarını kiralayanların iş yeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan çalışması, Noktasında hukuka aykırı uygulamalar bulunduğu ileri sürülmektedir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51/g maddesinde Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi işlerinin ihalelerinin pazarlık usulü ile yapılabileceği belirtilmektedir.

Bulguda eleştiri konusu yapılan ve 2886 sayılı kanunun 51/g maddesine göre kiraya verilen taşınmazların tamamının mülkiyeti Antalya Büyükşehir Belediyesi’ne ait olmayıp Hazinenin özel mülkiyeti veya devletin hüküm ve tasarrufu altından bulunan alanlardan oluşmaktadır.

Bir an için dar bir yorumla pazarlık usulünün (51/g) belediye taşınmazları için uygulanamayacağı kabul edilecek olsa dahi Hazine taşınmazlarının, kiralama, irtifak hakkı tesisi veya protokol düzenlenmesi suretiyle Büyükşehir Belediyesi tasarrufuna bırakılmış olması halinde kiralama işleminde 2886 sayılı Kanunun 51/g maddesine göre ihale yapılmasına hukuki bir engel olmadığı düşünülmektedir.

Devlet İhale Kanunu’nun 50’nci maddesinde; “Pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde teklif alınması belli bir şekle bağlı değildir. İhaleler, komisyon tarafından işin nitelik ve

gereğine göre bir veya daha fazla istekliden yazılı veya sözlü teklif almak ve bedel üzerinde anlaşmak suretiyle yapılır.”

Hükmü dikkate alındığında pazarlık usulü ihalelerde bir istekliden teklif alınması suretiyle de ihalelerin sonuçlandırılmasının mümkün olduğu anlaşılmaktadır.

Pratikte de pazarlık usulü ihalelerde bir veya birden fazla istekliden şekle bağlı olmaksızın teklif alınabilmekte, geçici teminat alınması ve ilân yapılması zorunluluğu bulunmaksızın ihale yapılabilmekte, rekabet ilkesi öncelikli bir ilke olarak dikkate alınmayabilmektedir.

İdareler tarafından ihale usulü olarak pazarlık usulünün yani 51/g maddesinin tercih edilmesinin en önemli nedenleri arasında isteklilerin güvenilir kişi ya da firmalar arasından seçilmesi, hizmet sunulmasındaki kalite, fiyatlandırma, temizlik, ihtiyaçların verimli şekilde karşılanması ve bu yerlerden azami ölçüde kamu faydasının sağlanması ile birlikte bazı hukuki durumlar nedeniyle pazarlık usulü ihale tek alternatif olarak görülmektedir.

Bu nedenlerden dolayı su üstü parkur noktalarında eski kiracıları ile pazarlık usulü ihale yapılmasında hukuken bir engel bulunmadığı söylenebilmektedir.

Su üstü parkur noktaları için tahmini bedel tespitinde bulunulmadığı ifade edilmesine karşın önceki yıllar için Deniz Ticaret Odası’ndan alınan görüşe istinaden 2015 yılı için tahmini bedelin belirlenmesi ve akabinde de mevcut gerçekleşen yani sözleşmeye bağlanan kiralama bedelleri ile Hazineye yapılan ödemeler esas alınarak tahmini bedel belirlenmiş olup güncelleme yapılmış olsa dahi idarece belirlenen bedelin üstünde bir bedel oluşmayacağından yapılan işlemde bir eksiklik ve belediye gelirinin azalmasına neden olacak husus bulunmadığı düşünülmektedir.

Hazine tarafından protokole aykırı kullanımlar nedeniyle kesilen ceza tutarının ilgili kişilerden tahsili ile İşletme ruhsatı bulunmadığı belirtilen parkur noktaları hakkına gerekli işlemler başlatılmış olup konu hassasiyetle takip edilecektir.

Ayrıca 211 adet parkur noktasının tamamının işletme ruhsatı olmadığının tespit edildiği, işletmelerin gerekli cezai işlemler uygulanarak derhal ruhsatlandırılması veya sözleşme gereğince sözleşmelerin feshedilmesi gerektiği belirtilmektedir.

Belediyemizin 15.02.2011 tarih ve 5067-404-53 sayılı ve Antalya Valiliği Mahalli İdareler Müdürlüğünün 22.02.2011 tarih ve 4176 sayılı yazıları ile yüzer tesislerin

ruhsatlandırılması, alkollü içki satışı ve canlı müzik ile yangın güvenlik raporunun nereden alınacağı konusunda Kültür ve Turizm Bakanlığının görüşü sorulmuş olup, 24.03.2011 tarih 62511 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğünün cevabi yazılarında;

2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ve 24.07.2009 tarih ve 27298 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Deniz Turizmi Yönetmeliği uyarınca deniz turizmi araçları işletmeleri, Bakanlığımızdan deniz turizmi araçları işletme belgesi alarak faaliyette bulunabileceği, turizm amaçlı faaliyette bulunacak deniz araçlarından istenilecek bilgi ve belgeler Deniz Turizmi Yönetmeliği ve Deniz Turizmi Yönetmeliği Uygulama Tebliği ile belirlenmiş olduğu, istenilecek belgeler arasında işyeri açma ve çalışma ruhsatı yer almadığı belirtilmiştir.

Su Üstü Sporları Parkur Noktası kiralama ihalesi üzerine kalan gerçek ve tüzel kişiler 23/02/2011 tarihli ve 27855 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Turizm Amaçlı Sportif Faaliyet Yönetmeliği hükümlerine göre Antalya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünden Deniz Turizmi Aracı İşletmesi Belgesi alarak faaliyet yürütmektedirler." ifadesi yer almaktadır.

Sonuç olarak, Su sporu parkur noktalarının 2886 sayılı kanunun 51/g maddesine göre pazarlık usulü ile kiraya verilmesi nedeniyle rekabetin engellenmesi hususunda; kamu idaresi cevabında özetle su üstü parkur noktalarında eski kiracıları ile pazarlık usulü ihale yapılmasında hukuken bir engel bulunmadığı ayrıca rekabet ilkesinin öncelikli bir ilke olarak dikkate alınmayabileceğini belirtmektedir. Bulguda eleştirilen husus su sporu parkur noktalarının 51/g maddesine göre pazarlık usulü ile kiraya verilememesi olmayıp pazarlık usulü ile kiraya verilen parkurların, açık ihale ile verilen parkurlara nazaran yarısı kadar gelir getirmesine sebep olması ve rekabeti engellemesidir. Kamu ihale Kanunun'un temel ilkelerine aykırılık oluşturan ve belediye gelirini azaltan bu durumda rekabet ilkesinin öncelikli ilke olarak ele alınamayacağı görüşüne ise katılmamız mümkün değildir.

İhaleye esas alınan “tahmin edilen bedelin” mevzuata uygun olarak belirlenmemesi hususunda; kamu idaresi cevabında özetle, Su üstü parkur noktaları için tahmini bedel tespitinde Deniz Ticaret Odası’ndan alınan görüşe istinaden 2015 yılı için tahmini bedelin belirlenmesi ve akabinde de mevcut gerçekleşen yani sözleşmeye bağlanan kiralama bedelleri ile Hazineye yapılan ödemeler esas alınarak tahmini bedel belirlenmiş olduğunu, güncelleme yapılmış olsa dahi idarece belirlenen bedelin üstünde bir bedel oluşmayacağından yapılan işlemde bir eksiklik ve belediye gelirinin azalmasına neden olacak husus bulunmadığını

belirtilmektedir. Öncelikle bulguda eleştirilen husus tahmini bedel tespitinde 2886 sayılı kanunun 9’uncu maddesine aykırı bedel tespidir. 2018 yılına kadar da herhangi bir tahmin edilen bedel belirlenmesi yapılmamıştır.2017-2018 yılında yapılan ihalelerde kiralama işlemine esas kıymet takdir karar formuna sadece bedelin yazılması suretiyle tahmin edilen bedel tespiti yapıldığı anlaşılmıştır. İhaleye çıkılan parkur noktaları için ihale bedel tespitinin mevzuata uygun olarak ihale yapılacağı zaman belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca kiracıların su sporu parkurlarından elde edilen gelirlerinin ağırlıklı olarak dolar ve euro cinsinden olduğu dikkate alındığında bu durumun tahmini bedel tespitine yansıtılmaması belediye açısından gelirlerin azalmasına sebep olmaktadır.

Su sporu parkur noktalarında hukuka aykırı uygulamalar olmasına rağmen belediyenin denetim yapmaması ve ceza kesmemesi hususunda; kamu idaresi Hazine tarafından protokole aykırı kullanımlar nedeniyle kesilen ceza tutarının ilgili kişilerden tahsili hakkına gerekli işlemleri başlatılmış olup konuyu hassasiyetle takip edeceğini belirtmek suretiyle bulgumuza iştirak etmiştir. Takip eden denetim döneminde bu husus tarafımızca dikkatle takip edilecektir.

Su parkurlarını kiralayanların iş yeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan çalışması hususunda; kamu idaresi cevabında özetle su parkurlarının Deniz Turizmi Aracı İşletmesi Belgesine sahip olan firmalar tarafından işletiğini ve işletme ruhsatı bulunmadığı belirtilen parkur noktaları hakkına gerekli işlemleri başlatılmış olduğunu ve konunun hassasiyetle takip edileceğini belirtmiştir. Burada önemli olan husus Deniz Turizmi Aracı İşletmesi Belgesi ile işletme ruhsatının aynı şey olmadığıdır. Mevzuatta bu iki belgenin birbirinden farklı olduğu belirtilmekle beraber kira sözleşmelerinde de bu iki belgeninde aranacağı hüküm altına alınmıştır. Su parkurları işletme ruhsatı olmaksızın sadece Deniz Turizmi Aracı İşletmesi Belgesi ile çalıştırılamamaktadır. Bu nedenle takip eden denetim döneminde ruhsatlandırma çalışmaları tarafımızca dikkatle takip edilecektir.