Belediye ile yetkili sendika arasında imzalanan sosyal denge sözleşmelerine, sosyal denge tazminatı sözleşmesinin konusu dışında hükümlerin konulduğu tespit edilmiştir.

Mahalli idarelerde düzenlenen sosyal denge sözleşmelerinin yasal dayanaklarını oluşturan gerek 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun 32’nci maddesinde gerekse de 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 15’nci maddesinde; belediyelerin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine hangi usul ve esaslarda sosyal denge tazminatı ödenebileceği, ödenecek tazminatın aylık tavan tutarının nasıl belirleneceği ile ilgili hükümlere yer verilmiş, bunun dışında çeşitli düzenlemeler yapılabileceğine ilişkin bir hususa yer verilmemiştir.

Ayrıca, 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde, bu sözleşme bu Kanun'un uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz hükmüne yer verilerek, sosyal denge sözleşmesinin 4688 sayılı Kanun kapsamında toplu sözleşme olarak sayılamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Anılan madde metninden açıkça anlaşılacağı üzere belediye başkanı ile sendika temsilcisi sadece ödenecek olan sosyal denge tazminat tutarını kanuni sınırlarda tespit etmek üzere yetkilendirilmiştir. Bunun dışında sözleşme hakkını toplu sözleşme gibi düşünmek ve sözleşme metnine yetkilendirilen husus dışında başkaca hükümler koymak yersizdir. Zira 4688 sayılı Kanun’un 32’nci maddesinde mahalli idarelerle imzalanan sözleşmenin Kanun'un uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılamayacağı açıkça belirtilmiştir.

Sosyal denge sözleşmelerinde sadece ödenecek sosyal denge tazminatı tutarına ilişkin düzenlemelere yer verilmesi, sosyal denge tazminatı sözleşmesinin konusu olmayan mevzuata aykırı hükümlere yer verilmemesi gerekmektedir.

01.04.2021 ile 31.03.2023 tarihleri arasında geçerli olacak şekilde imzalanan sosyal denge sözleşmesinin incelenmesi sonucunda, bahsedilen mevzuat hükümleri uyarınca sözleşmede yer almaması gereken hususlar ise şu şekildedir:

Sosyal denge sözleşmesinin “İş sağlığı ve güvenliği” başlıklı 19’uncu maddesi ile;

• İşverenin çalıştıkları işyeri ve muayene edildikleri hastane arasında olanaklar ölçüsünde vasıta tahsis etmesi,

  Sözleşmenin “ Diğer haklar ve ücretli izinler” başlıklı 20’nci maddesi ile;

  
  

• 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde kadın çalışanların ücretli izinli sayılması,

  
  

• Ulusal düzeyde kabul edilen 10-16 Mayıs Engelliler Haftası’nın ilk günü ile 3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nde, engellilere yönelik faaliyet gösteren konfederasyon, bağlı federasyon ve derneklerin kamu görevlisi olan yönetim kurulu üyeleri ile kamuda görev yapan tüm engellilerin idari izinli sayılması,

• Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli bulunan şehit dul ve yetimleri ile anne, baba ve kardeşlerinin 18 Mart Şehitler Günü’nde, malul gaziler ile eşlerinin ise 19 Eylül Gaziler Günü'nde idari izinli sayılması,

  Sözleşmenin “Mali haklar” başlıklı 21’inci maddesi ile;

  
  

• Zabıta kolluk hizmetlerinde otomobil, kamyonet, motosiklet kullanan zabıta memurlarının kaza derneğine ödemesi gereken ücretin belediye tarafından ödenmesi, hükümlerine yer verildiği görülmüştür.

Söz konusu husus 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda da bulgu olarak yer almış ancak Belediye tarafından herhangi bir düzeltici bir işlem yapılmamıştır.

Kamu İdaresi cevabında, bulguya katıldığını belirtmiş olup yeni sözleşme imzalanırken söz konusu hususun dikkate alınacağını ifade etmiştir.

Sonuç olarak sosyal denge sözleşmesine, sosyal denge tazminatı dışında hükümlerin

konulmaması gerekmektedir.