Bütçe rakamları kurumun gerçek mali kompozisyonunu yansıtmamaktadır. Bu durum, gelir ve giderlerin gerçeğe en yakın tahmin edilmesi anlamındaki Bütçenin Samimiyet İlkesi ile bütçede yer alan gelir ve gider tahminlerinin kurumun içinde bulunduğu ekonomik koşullara uygun olması anlamındaki Bütçenin Doğruluk İlkesine aykırı düşmektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 5'inci maddesinde Bütçe, "

... belediye, bağlı idare ve birliklerin bütçesi, mali yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösteren, gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin veren bir meclis kararı" olarak tanımlanmıştır.

Yönetmelik’in “Gelir tahmini” başlıklı 13'üncü maddesine göre “bütçe yılı ve izleyen iki yılın gelir tahmininde, kesin sonucu alınmış son üç yılın gelir artış oranları esas alınır. Ayrıca kanunlarla vergi, resim ve harç oranlarında değişiklik yapılması, yapılan yatırımların faaliyete başlaması, herhangi bir nedenle gelirlerde artış öngörülmesi gibi hususlar ile merkezi idarenin ekonomik verileri ve ileriye yönelik öngörüleri gelir tahminlerinde dikkate alınır.”

Yönetmelik’in “Bütçe denkliğinin sağlanması” başlıklı 19'uncu maddesine göre ise “bütçe denkliğinin sağlanmasında bütçe gelirleri esas alınır. Gelirlerin giderleri karşılamaması halinde aradaki fark, ilk olarak gider bütçesinde öngörülen tertiplerden indirim yapılması ya da yeni gelir kaynakları bulunması suretiyle giderilmeye çalışılır. Buna rağmen denklik sağlanamamış ise, borçlanma yoluna gidilerek veya varsa önceki yıldan nakit devri yoluyla bütçe denkliği sağlanır.”

Yönetmelik’in “Finansmanın ekonomik sınıflandırması” başlıklı 20'nci maddesinde ise aşağıdaki hüküm yer almaktadır;

“Bütçenin hazırlanmasında;

1. Bütçe açığı ortaya çıkar ise ve bu açık borçlanma yoluyla kapatılacaksa yapılacak borçlanma tutarı,

2. Bütçe açığı ortaya çıkar ise ve bu açık önceki yıldan nakit devri yoluyla kapatılacaksa devreden nakit tutarı,

3. Bütçe fazlası ortaya çıkar ise, bu fazlanın nasıl değerlendirileceği,

ç) Alınan borçların anapara ödemeleri, “Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması

Cetvelinde” gösterilir.

(2) Alınan borçlar ile bu borçların anapara ödemeleri gelir ve gider bütçelerinde gösterilmez. Alınan borçların faiz tutarları gider bütçesinin faiz giderleri tertibinden ödenir.”

Bu hükümlere göre bütçenin hazırlanmasında çıkış noktası, son üç yıl gerçekleşen gelirler dikkate alınarak yapılan öngörülerden yola çıkarak gider bütçesinin oluşturulması, gelirde veya giderde denkliği bozacak bir gerçekleşme tahmin ediliyorsa bu farkın ne yolla kapatılacağına ilişkin meclisten onay alınmasıdır.

Sason Belediyesi'nin 2018 yılı bütçesinin hazırlanmasında ve toplam bütçe rakamının belirlenmesinde geçmiş yılların gerçekleşen gelirlerinin dikkate alınmadığı değerlendirilmektedir. Son 3 yıl bütçe büyüklükleri ve gerçekleşmeleri tablosunda durum açıkça görülmektedir:

2017 yılı gelir gerçekleşmesi olan miktar ile 2018 bütçe tahmini olarak belirlenen miktar arasında %47 fark bulunmaktadır. Böyle bir artış tahmini yapılması normal şartlar ve değişmeyen gelir mevzuatı göz önünde bulundurulduğunda mümkün görülmemektedir. Nitekim 2018 gelir gerçekleşmesi tahminin yarısı kadardır.

Bütçe rakamlarının büyük oluşması 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 62'nci maddesinin "ı" bendinde yazılı "Bu Kanunun 21 ve 22. maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz" hükmünün işlevini de zayıflatmaktadır. Zira bütçe rakamları aşırı büyük olduğu için anılan sınırları aşmak da mümkün olmamaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 18'inci maddesine göre Belediye bütçesini kabul etmek Belediye Meclisinin görev ve yetkisi dâhilindedir. Belediye Meclisi'nin bu yetkisi mutlak olduğundan bütçenin hazırlığı aşamasındaki bürokratik hazırlıklar Meclis'in inisiyatifini etkilemeyecektir. Belediye Meclisinin kendi bütçesini belirleme yönündeki yetkisi açık olmakla birlikte, Meclisin isabetli karar vermesini sağlayacak verilerin Meclise sunulmamış olduğu değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; Maddede belirtilen tavsiyeler doğrultusunda 2020 yılı bütçesinin hazırlanmasında son üç yılda gerçekleşen gelirler dikkate alınarak gerçek mali kurumsal kompozisyonu yansıtacak gerçeğe en yakın bütçe hazırlanacağı bildirilmiştir.

Sonuç olarak Kurum yanıtında 2020 yılı bütçesinden itibaren bulguda belirtilen unsurlar doğrultusunda bütçelemeye gidileceği ifade edilmiştir. Bütçe, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nda "belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belge" şeklinde tahmin odaklı tanımlanmış ise de, Kanun'un 13'üncü maddesinde yer alan "Bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık, doğruluk ve malî saydamlık esas alınır" ilkesi bütçenin "doğru tahminler" üzerine kurgulanması gereğini ortaya koymuştur. Kurum bütçelerinin onaylanması ve izlenmesi hakkı Meclislerine teslim edilmiş olsa da teknik olarak gerçeğe dayanan mali veri ve bilgiler kullanılarak hazırlanması hizmetlerin hayata geçirilmesi, kalitesi ve devamlılığı bakımından önem arz etmektedir.