Kamu idaresinin hesap ve işlemlerinin incelenmesinde iş artışı ve eksilişine ihtiyaç duyulan durumlarda ihale kapsamında yaptırılması öngörülen iş kalemlerinin keşif artışı ile yeniden tespit edildiği ve revize birim fiyat hesaplamasında ilk yapılan esas sözleşmenin göz ardı edilerek, keşif artışı sonrası tespit edilen verilerin ana sözleşme olduğu varsayılıp hatalı revize birim fiyat hesaplandığı görülmüştür.

Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24’üncü maddesi;

“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;

1. Sözleşmeye esas proje içinde kalması,

   
   

2. İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin

% 10'una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20 'sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.”

Hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliğinin “Yapım işlerinde iş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 52’nci maddesi;

“Yapım işlerine ait tip sözleşmenin “İş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 29 uncu maddesine göre teklif birim fiyat sözleşmelerde iş kalemi miktarının değişmesi halinde; sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her hangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında %20’yi aşan artışın meydana gelmesi (örnekteki gibi, bu iş kaleminde %50’lik bir artış olması halinde) ve bu toplam artışın (örnekteki gibi %50) aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini (örnekteki gibi %2,5) geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan (örnekteki gibi, %50-%20=%30 ‘luk kısmına) kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.”

Hükmü,

Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin “İş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı;

“Sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her hangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında % 20’yi aşan artışın meydana gelmesi ve toplam artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş

kaleminin yüzde yirmi artışı aşan kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.

R = F x [ 1 – (A x F) / S ]

S = Sözleşme bedeli ( TL),

F = İş kaleminin sözleşme birim fiyatı (TL / ….),

A = İş kaleminde meydana gelen artış miktarı (Adet, mt, m2 vb.), R = Revize birim fiyat (TL / ….). “

Hükümleri gereğince ;

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden görüleceği üzere birim fiyat teklif usulü ile ihale edilen yapım işlerinde iş kalemi miktarlarında %20’yi aşan artışların meydana gelmesi ve bu artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin %1’ini aşması durumunda revize birim fiyat hesap edilerek %20’yi aşan miktarlara revize fiyat üzerinden ödeme yapılması gerekmektedir.

Revize birim fiyat hesap edilirken mevzuatta belirlenen formül uygulanacak ve formüle göre bulunan bedel üzerinden ödeme gerçekleştirilecektir. Ancak idare yapmış olduğu birçok işinde revize birim fiyat hesaplaması gerçekleştirirken hatalı uygulamalarda bulunmuştur. Aşağıda hatalı uygulama örnekle izah edilecektir.

Tablo 13: 2016/40941 Antalya Merkez İlçelerinde kullanılmak üzere geri dolgu malzemesinin temini yapılması, parke ve bordürlerin döşenmesi ile yama asfalt yapılması işi

Tablodan görüleceği üzere sözleşmede “Asat01” pozundan 40.000 m³ yapılması öngörülürken iş sonunda 87.402,51 m³ olarak gerçekleştirilmiştir. 40.000 m³’ün %20’sini aşan kısmın revize birim fiyata tabi tutulması ve 39.402,51 m³’ün revize fiyatından ödenmesi gerekirken, ikinci keşif ile yapılması öngörülen miktar 60.000 m³’e çıkarılmış (keşif sonu hesaplanan miktar esas sözleşme olarak baz alınmış) ve 60.000 m³’ün %20’sini aşan kısım 15.402,51 m³ revizeye tabi tutulmuştur. 24.000 m³’lük miktar hatalı olarak yükleniciye ödenmiş ve yersiz ödeme yapılmasına sebep olmuştur.

Yine Asat02 pozundan 23.500,00 m³ yapılması öngörülürken iş sonunda 97.283,07 m³ olarak gerçekleştirilmiştir. 23.500,00 m³’ün %20’sini aşan kısmın revize birim fiyata tabi tutulması ve 69.083,07 m³’ün revize fiyatından ödenmesi gerekirken, ikinci keşif ile yapılması öngörülen miktar 100.000 m³’e çıkarılmış (keşif sonu hesaplanan miktar esas sözleşme olarak baz alınmış) ve iş sonu miktar 100.000 m³’ün %20’sini aşmadığı için revize birim fiyat hesaplanmamış ve tamamı sözleşme fiyatları ile yükleniciye ödenmiştir.

Örnekte yer verilen revize birim fiyat hatası ile yalnızca bu örnekte yükleniciye 646.315,05-TL tutarında yersiz ödemeye sebebiyet verilmiştir. İdarenin diğer işlerinde de benzer hatanın sık sık yapıldığı görülmüştür.

Kurum tarafından yersiz ödemelere sebebiyet vermemek için gerekli düzeltmelerin yapılması ve revize birim fiyat hesaplamaların mevzuatta öngörüldüğü şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Keşif artışı yapılan iş ve işlemlerimizde keşif artışı miktarı kadar damga vergisi ve ek kesin teminat alınmış, işin yeni sözleşme miktarı ile keşif miktarı sözleşme tutarı olarak düşünülmüş, revize formülü buna göre hesaplanmıştır.

Denetim esnasında yapılan sözlü uyarılardan sonra devam eden işler ve kapanmamış kesin hesaplardaki hatalar düzeltilmektedir. Bundan sonraki iş ve işlemlerimiz bulguya göre yapılacaktır.” Denilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabından anlaşılacağı üzere bulguya iştirak edilmiştir. Bulgu konusu hususa ilişkin gerekli çalışmaların yapılacağı belirtilmiş olup konu müteakip denetim döneminde yapılacak incelemelerde izlenecektir.