Karar Künyesi
Yüklenici Tarafından Sözleşme Şartlarına Uyulmamasına Rağmen Yaptırım Uygulanmaması
2886 sayılı Kanun kapsamında Yap İşlet Devret modeli ile belediye şirketine ihale edilen “Kira Karşılığı Şehirler Arası Otobüs Terminalinin Modernize Edilmesi, Akaryakıt-Lpg Satış İstasyonunun Yapılması ve Bütün Olarak İşletilmesi İşi” kapsamında imzalanan sözleşmenin şartlarına uyulmadığı halde şirket hakkında sözleşmede yer alan cezai hükümlerin uygulanmadığı görülmüştür.
Söz konusu işe ait sözleşmenin “İşin Tanımı” başlıklı 5’inci maddesinde; mülkiyeti Kütahya Belediyesine ait olan şehirlerarası otobüs terminalinin içerisinde yer alan iş yerlerinin kira gelirlerinin 15 yıl boyunca şirket tarafından tahsil edilmesi karşılığında sözleşmenin ekinde yer alan imalatların şirketçe gerçekleştirileceği, ayrıca şirket tarafından idareye ilk yıl için aylık 150.000,00 TL sonraki yıllar için ise TÜFE oranında artırılarak belirlenecek kira tutarının ödeneceği ifade edilmiştir.
Mezkûr sözleşmenin 8’inci maddesinde işin süresinin; 1 yıl inşaat süresi ve 14 yıl işletme süresi olmak üzere toplam 15 yıl olduğu ve bu sürenin sözleşme imzalanmasından itibaren 15 gün içinde İdare tarafından yer teslimi yapılmasıyla başlayacağı hükümleri yer almıştır.
İdari şartnamenin “Gecikme Halinde Alınacak Cezalar” başlıklı 14’üncü maddesine göre; yüklenici, inşaatı yer teslimi tarihinden itibaren inşaat süresi içinde bitiremez ise işin toplam süresi ile kira bedelinin çarpımının on binde üçü oranında günlük gecikme cezası uygulanacaktır.
Aynı sözleşmenin “Fesih Şartları” başlıklı 15’inci maddesinde; yüklenicinin inşaat süreci için verilen sürelerde gerekli yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde söz konusu işin Belediye Encümeni kararı ile feshedilebileceği ifade edilmektedir.
Adı geçen işe ait yer teslimi 04.01.2023 tarihinde yapılmış olup 01.02.2024 tarihi itibarı ile sözleşme kapsamında yapılması taahhüt edilen imalat kalemlerinin geçekleşme yüzdeleri aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 8: İşe Ait İmalat Kalemleri ve Gerçekleşme Durumları
No
Mahal
Açıklama
01.02.2024 tarihi itibarı ile Geçekleşme Yüzdesi
1
Otogar Çevre Düzenlemesi
Avan Projede söküm paftasında gösterilen tüm söküm işlemleri yapılacak
%0
Avan projede gösterilen alanlarda peyzaj düzenlemesi yapılacak
%0
Çelik konstrüksiyonlu gölgelikler sökülecek
%0
Şehirlerarası otobüsler için çelik konstrüksiyonlu kanopi yapılacak
%0
2
Lpg-akaryakıt Satış İstasyonu
Mimari projede gösterilen Lpg-Akaryakıt İstasyonu, yönetmeliklerine uygun olacak şekilde idari bina, Lpg-Akaryakıt Tankları, Lpg ve Akaryakıt Dispanserleri ve Kanopi yapılacaktır
%0
Yapılan incelemede: Yüklenici şirketin, sözleşme hükümleri gereğince Kütahya Şehirlerarası Otobüs Terminali içerisindeki dükkanlardan 2023 yılı içerisinde toplam 2.811.563,99 TL kira geliri elde ettiği, buna karşın yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere yer teslim tarihinin üzerinden 1 yıldan daha uzun süre geçmesine rağmen taahhüt ettiği imalatların inşasına henüz hiç başlamadığı, diğer yandan şirket tarafından Belediyeye ödenmesi gereken kira bedellerinin de ödenmediği tespit edilmiştir. Yüklenicinin, sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmemesine rağmen idarece yükleniciye herhangi bir cezai müeyyide uygulanmadığı ve sözleşmenin feshi yoluna da gidilmediği görülmüştür.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdarece tarafımıza yapılan açıklamada; 06.02.2023 tarihinde ülkemizde meydana gelen depremler nedeniyle Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan; depremlerden etkilenen illerde (Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa) yürütülen kamu ihale sözleşmelerine veya bu illerde faaliyet gösteren kişilerin diğer illerde yürüttüğü ve depremlerden etkilenen sözleşmelere ilişkin mücbir sebep talepleri için Kuruma ayrıca başvuru yapılmasına gerek bulunmadan yükleniciler tarafından idarelere mücbir sebep başvurusunda bulunulması halinde, doğrudan idareler tarafından somut olayın niteliğine göre süre uzatımı verilebileceği doğrultusundaki duyurusu dikkate alınarak, yüklenici firma tarafından 27.12.2023 tarihinde iletilen inşaat süresi uzatma talebine istinaden 28.12.2023 tarih ve 2293 sayılı Belediye Encümen Kararı ile işin süresinin 04.01.2025 tarihine kadar uzatıldığı ifade edilmiştir.
Ancak idarenin bulunduğu Kütahya ili depremden etkilenen iller arasında olmadığı gibi yüklenici tarafından deprem bölgesinde yürütülmekte olan herhangi bir işe ait bilgi ve belge de tarafımıza sunulmamıştır. Diğer yandan, yer teslimi 04.01.2023 tarihinde yapılan ve süresi 1 yıl olarak belirlenen inşaat süresince; yüklenici tarafından sözleşme hükümlerine istinaden 2.811.563,99 TL kira geliri elde edilmiş buna rağmen inşaat süresi boyunca herhangi bir imalat yapılmamış, 27.12.2023 tarihine kadar da herhangi bir süre uzatımı talebinde bulunulmamıştır. Deprem felaketinin üzerinden 325 gün geçtikten sonra ve işin süresinin bitimine 9 gün kala iletilen süre uzatımı talebinin makul olarak değerlendirilmesinin uygun olmadığı düşünülmektedir.
Sonuç olarak; Kütahya il sınırları içerisinde kapasite itibariyle bir benzeri olmayan ve önemli bir gelir potansiyeline sahip olan şehirler arası otobüs terminalinin tamirat ve tadilatının gerektiği gibi yapılarak kapasitesinin en verimli şekilde kullanılması ve idare lehine maksimum gelir getirecek şekilde işletilmesini sağlamak amacıyla; ya mevcut sözleşmenin feshedilerek söz konusu işin idarece bizzat yapılması ya da yeniden ihaleye çıkılarak işi yapabilecek kapasitede bir yükleniciye ihale edilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
Yap İşlet Devret Modeli ile Kiraya Verilen Otogar İşletmesinin Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabında İzlenmemesi
Yap işlet devret modeli ile kiralanan otogar işletmesinin 256-Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabı ile 922-Kamu-Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri ve 923-Kamu-Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri Karşılığı hesaplarında izlenmediği görülmüştür.
Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince kamu-özel iş birliği modeli çerçevesinde yaptırılan yatırım ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinin 45 sıra No.lu Kamu Özel İş Birliği Uygulamalarının Muhasebe İşlemleri Muhasebat Genel Tebliği'ne göre, mahalli idareler için Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nde yer alan hesaplara uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 45 sıra No.lu Kamu Özel İş Birliği Uygulamalarının Muhasebe İşlemleri Muhasebat Genel Tebliği'nin “Tanımlar” başlıklı 3'üncü maddesinde Kamu Özel İş Birliği (KÖİ) Modeli; "Yap-işlet-devret veya yap-kirala-devret modellerine göre gerçekleştirilen kamu yatırımları ile işletme hakkının devri gibi kamu hizmeti sunumunun devredilmesini içeren idari sözleşmeleri ya da özel hukuk sözleşmeleri ile kanunlarla belirlenmiş bu modellerin belirli bölümlerini kısmen içeren diğer kamu özel iş birliği modelleri" olarak tanımlanmıştır.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 256-Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabı Hesabın niteliği başlıklı 200'üncü maddesinde; hizmet imtiyaz sözleşmesine konu maddi duran varlıkların izlenmesi için bu hesabın kullanılacağı, hesabın işleyişi başlıklı 201'inci maddesinde; mahalli idarelere ait maddi duran varlıklardan hizmet imtiyaz sözleşmesine konu edilenlerin işletme süresinin başladığı tarihte bu hesaba borç, ilgili maddi duran varlık hesabına alacak kaydedileceği ve ayrılmış amortisman tutarlarının 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç ve alacak kaydedileceği ifade edilmiştir.
Aynı Yönetmelik’in 922 Kamu-Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri Hesabı, Hesabın niteliği başlıklı 454’üncü maddesinde; bu hesabın, kamu-özel iş birliği modeli çerçevesinde girişilen taahhütlerin, bunlara yapılan ilavelerin, fiyat güncellemeleri ile bunlardan yerine getirilenlerin veya feshedilenlerin sözleşme fiyatlarıyla izlenmesi için kullanılacağı, Hesabın işleyişi başlıklı 455’inci maddesinde ise girişilen taahhüt tutarları ile bunlara ilave edilen taahhüt artış tutarları ve güncellemelerden kaynaklanan taahhüt artışları bu hesaba borç, 923- Kamu-Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri Karşılığı Hesabına alacak kaydedilirken girişilen taahhütlerden yerine getirildiği ilgili kurumca bildirilen tutarlar sözleşme fiyatları üzerinden bu hesaba alacak, 923-Kamu-Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri Karşılığı Hesabına borç kaydedileceği belirtilmiştir.
Yapılan incelmede İdareye ait otogar işletmesinin işletilmek ve akaryakıt istasyonu yapılmak üzere yap-işlet devret modeli ile kiraya verilmesine rağmen bu işe ilişkin muhasebe kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine, İdare tarafından bulguda yer alan hususa iştirak edilmiş ve gerekli düzeltici işlemlerin tesis edildiği ifade edilmiştir. Ancak düzeltme işlemi yılı içerisinde yapılmadığından dönem sonu bilançosunda ilgili hesaplar hatalı olarak yer almıştır.
Sonuç olarak, İdareye ait olup hizmet imtiyaz sözleşmesine konu edilen maddi duran varlıkların işletme süresinin başladığı tarihte, mevzuatında öngörüldüğü üzere ilgili hesaplara kaydedilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.