Belediye alanında yapılaşma faaliyetlerinde imar mevzuatına aykırılıkların önlenmesinde etkili bir çalışma yapılmadığı görülmüştür.

Kaş Belediyesinin sorumlu olduğu alanda 3194 sayılı İmar Kanunu'na aykırı yapılaşma yaygındır.

2021 yılında belediyece İmar Kanunu'na göre 308 adet yapı ruhsatı verilmiş olup verilen yapı kullanma izni belgesi ise 145 adettir.

Yasal düzenlemeler çerçevesinde yürütülen bu imar faaliyetlerine karşın 2021 yılı içinde çeşitli kanallardan 2.233 adet İmar Kanununa aykırılık şikayeti alınmıştır.

İdare tarafından şikayetler üzerine ve resen yapılan denetimlerde 558 adet yapı tatil tutanağı düzenlenmiş, toplam 734 adet binada imar mevzuatına aykırılık tespit edilmiştir. Belediye alanının genişliği ve personel yetersizliği sebebiyle yeterli denetim yapılamadığından tespiti yapılamayan kaçak yapı sayısının 800 civarında olduğu kurum görevlilerince tahmin edilmektedir.

Aykırılık tespiti yapılan 734 binadan 14 tanesinde aykırılık giderilerek ruhsatlı hale getirilmiş, 3 tanesi ise yıkılmıştır. Son yedi yılda alınan ve halen uygulanmamış olan yıkım kararlarının 2500 civarında olduğu kayıtlarda görülmektedir.

Tespit edilen kaçak yapılar mühürlenerek İmar Kanunu'nun 42'nci maddesine göre idari para cezası uygulanmaktadır. 2021 yılında tahakkuk ettirilen idari para cezası tutarı 53.034.458,80 TL'dir. Belediyenin toplam gelirlerinin yaklaşık üçte birini bu cezalar oluşturmaktadır.

Tahakkuk eden idari para cezalarından yapılan tahsilat 5.482.520,74 TL olmuştur. Tahsilatın %10 düzeyinde kaldığı görülmektedir. Söz konusu cezalardan takipli alacak tutarı 2021 yıl sonu itibariyle 110.432.221,75 TL'ye ulaşmıştır.

İmar mevzuatına aykırı fiiller idari yaptırımlardan ayrıca Türk Ceza Kanunu'nun 184'üncü maddesine göre imar kirliliğine neden olma suçundan dolayı kovuşturulmaktadır. Bu madde hükümlerine göre "(1) Yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapan veya yaptıran kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile" cezalandırılmaktadır. Bu şekilde mahkumiyet cezası alan kişilerin idari para cezaları ise İmar Kanunu'nun 42'nci maddesinde yer alan "Yukarıdaki fıkralar uyarınca tahsil olunan idari para cezaları, aynı fiil nedeniyle 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 184'üncü maddesine göre mahkum olanlara faizsiz olarak iade edilir." hükmü gereğince iptal edilmektedir. 2021 yılında tahakkuk eden imar para cezalarından 10.531.903,15 TL'si iptal edilmiştir. Yıl içinde tahsil edilmiş olan 5.482.520,74 TL idari para cezasının yukarıdaki düzenleme gereğince iadesi, tahakkuk ettirilmiş olanların ise iptali durumu söz konusudur.

2021 yılında imar para cezalarının ortalama bir bina için 100.000,00 TL civarında olduğu, buna karşılık aynı konuda alınan mahkumiyetin genellikle adli para cezasına çevrildiği ve adli para cezalarının da 3.000,00 TL - 6.000,00 TL düzeyinde olduğu görülmektedir.

İdari cezaların imar mevzuatına aykırı yapılaşmanın önlenmesinde etkili olmamasının temel sebepleri, mahkeme kararı sonucunda idari para cezalarının silinmesi ve belediyenin yıkım kararlarının fiilen uygulanmamasıdır.

İmar mevzuatına aykırı yapı stokunun değerinin 2 milyar TL'nin üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Yıkım kararlarının uygulanması durumunda, hem mahallinde imar planı yapılmadığı ve köy statüsünü de kaybettiği için yasal olarak konut yapma imkanı bulunmayan yerel halkın mağdur edileceği, hem bölgeye yapılan yüksek maliyetli turistik konutlar açısından önemli bir milli servet ve yatırım değeri kaybı söz konusu olacağı kabul edilmelidir.

Kaş Belediyesi yetki alanı içinde imar mevzuatına aykırı olarak;

Hızlı bir yapılaşma faaliyeti olduğu, yapılaşmanın büyük oranda özel çevre koruma alanları dahil imarsız bölgelerde bulunduğu, çeşitli kanallardan yapılan çok sayıda şikayete rağmen yasal olmayan yapılaşma faaliyetlerinin büyük kısmının tespit edilemediği, tespit edilenlerin yasal olmayan faaliyetlerinin durdurulamadığı, ilgili kişilere kesilen idari para cezalarının tahsil edilemediği, mahkemelerin imar kirliliği suçundan mahkumiyet kararı vermeleri durumunda idari para cezalarının iptalinin gerektiği, mahkumiyet kararlarının çoğunlukla adli para cezasına çevrilerek infaz edildiği, adli para cezalarının aynı konuda verilmiş olan idari para cezalarının %5'i civarında olduğu tespit edilmiştir. Kısaca bölgede kontrolsüz bir yapılaşma mevcut olup yetkili kurumlar tarafından yapılaşma süreci etkin bir şekilde yönetilememektedir.