Ankara Halk Ekmek ve Un Fabrikası A.Ş’nin personel işlemlerin incelenmesi neticesinde, İş Kanunu’nda yıllık olarak en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırılabileceğin belirtilmesine rağmen, Şirket bünyesinde çalışan işçilere bu sınırlamanın oldukça üzerinde saatlerle fazla çalışma yaptırıldığı görülmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Çalışma ücreti” başlıklı 41’nci maddesinde, fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınmasının gerektiği ve fazla çalışma süresinin toplamın bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

4857 sayılı Kanun’un 41 maddesine dayanarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayımlanan İş Kanunu’na İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliğinin 5’nci maddesinde, “fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir” denilmektedir.

İş Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Yönetmelikte fazla çalışma süresinin istisnai durumlar haricinde yıllık 270 saat ile sınırlandırıldığı görülmektedir. Bu durum, genel bakımdan çalışma süresi olan haftada en çok kırkbeş saattin asıl olduğu, fazla çalışmanın ise istisnai bir durum olarak yıl içinde belirli sınırlar dâhinde işçinin onayı alınarak yaptırılabileceğini göstermektedir.

Şirket bünyesinde çalışan işçilere ait fazla çalışma süreleri incelendiğinde, yıllık olarak belirlenen 270 saatin üzerinde çok sayıda personele fazla çalışma yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Tabloda “yıllık fazla çalışma süresi” en fazla olan ilk sekiz personel örnek olarak yer verilmiş olup, personelin birçoğunun yıllık üst limitin üzerinde çalıştığı görülmektedir. Bu durum fazla çalışmanın bir istisna durum olmaktan çıkarılıp, Şirket bünyesinde bir çalışma şekli haline getirildiğini göstermektedir.

Tablo 8:Personel Yıllık Fazla Çalışma Süreleri

Şirket yetkilileri, korona virüse yakalanan ve istirahat raporu verilen personelin işgücüne ikame olarak mevcut personelin fazla çalışma yaptırıldığı, fazla çalışma için ilgili

personellerden yazılı onay alındığını ifade etmektedir. Ayrıca, pandemi koşullarının aşılmasıyla birlikte bulgu doğrultusunda hareket edileceği belirtilmektedir.

Salgın hastalık sürecinde Şirket bünyesinde çalışan işçilerin bir kısmı farklı zaman dilimlerinde kısa çalışma ödeneği kapsamına alınmıştır. Bu programın amacı, işyerinde çalışma sürelerinin önemli ölçüde azalması veya durması sebebiyle, işgücü ihtiyacının işveren tarafından azaltılmasıdır. Dolayısıyla, bulguya verilen cevap ile Şirket bünyesindeki fiili uygulama birbiriyle uyumlu değildir. Pandemi koşullarının aşılmasıyla birlikte bulgu doğrultusunda hareket edileceği belirtildiğinden, konu müteakip denetimlerde izlenecektir.