Belediye tarafından doğrudan temin (22/d) ve pazarlık usulüyle (21/f) yapılan mal ve hizmet alımlarında mevzuatta öngörülen % 10’luk sınırın Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşıldığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;

“İdareler, bu kanuna göre yapılacak ihalelerde, saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenilirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

…

Bu kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. Diğer ihale usulleri belirtilen özel hallerde kullanılabilir.”

hükmü yer almaktadır.

Adı geçen Kanun’un “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin (ı) bendinde;

“(Ek:4964/38 md.) Bu Kanunun 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun görüşü olmadıkça aşamaz.”

denilmektedir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin (ı) bendinin

uygulanmasına ilişkin açıklamalar” başlıklı 21’inci maddesinde ise;

“…

21.1.1.2. Buna göre, 4734 sayılı Kanunun 62 inci maddesinin (ı) bendine göre Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, gerek 21 inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22 nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin % 10 unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacaklardır.

…

21.2. 4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (f) bendi ve 22 nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde kurum ve kuruluşlar, yıllık bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate alacaklardır. Kurum ve kuruluşlar, mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı % 10 oranını hesaplayacaklardır. Burada önemli olan husus, ilgili veya bağlı birimlerin değil kurum veya kuruluşun toplam ödeneklerinin % 10’unun aşılıp aşılmamasıdır.

21.3. Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, ihale ve harcama yapmaya yetkili birimlerinin 4734 sayılı Kanunun 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında yaptıkları harcamalarının, toplam ödeneklerinin % 10 oranını aşıp aşmadıklarını takip edeceklerdir. Kurum ve kuruluşlar ilgili veya bağlı birimlerine mal ve hizmet alımı ile yapım işleri ödeneklerinin aktarılması ile ilgili işlemleri yaparken veya bunların harcamalarını belirlerken bu durumu göz önünde bulunduracaklardır.

…”

hükmüne yer verilmiş olup aynı Tebliğ’in 21.4’üncü maddesinde %10 oranının aşılması zorunluluğunun doğması durumunda buna ilişkin başvuruların, ilgili veya bağlı bulunulan kurum ve kuruluşlara yapılacağı, kurum ve kuruluşlarca gelen taleplerin incelenmesi ve değerlendirilmesi sonucu bu oranının aşılacağının anlaşılması halinde mahalli idarelerde üst yönetici tarafından 62’nci maddenin (ı) bendi uyarınca uygun görüş için Kuruma başvuruda bulunulacağı ifade edilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; kamu idarelerinin 21/f ve 22/d bendine göre yapacakları harcamalarda mal alımı, hizmet alımı veya yapım

işlerinin her biri için ayrı ayrı olmak üzere bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden % 10 oranını aşıp aşmadıklarını kontrol etmeleri gerektiği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede, Belediyenin 2018 yılında mal alımları için bütçesine konulan ödenek tutarı 20.026.120,00 TL olup 2018 yılı içinde gerçekleştirilen mal alımları toplamı 9.581.165,03 TL’dir. Aşağıdaki tablodan da görüldüğü üzere mal alımlarında ödeneğin %10’u 7.578.553,03 TL aşılmıştır. 2018 yılında hizmet alımları için bütçeye konulan ödenek 30.370.720,00 TL olup hizmet işleri için yapılan harcama tutarı 4.115.265,89 TL’dir ve

%10’luk sınır 1.078.193,89 TL aşılmıştır. 2018 yılında yapım işleri için bütçeye konulan ödenek 16.915.900,00 TL olup yapım işleri için yapılan harcama tutarı ise 1.171.207,91 TL’dir ve yapım işlerinde %10’luk sınırın aşılmadığı görülmüştür. Yapılmış olan açıklamalara ilişkin tablo aşağıda yer almaktadır:

Tablo 7: Mal ve Hizmet Alımı ile Yapım İşlerine Ayrılan Ödenekler ve Harcama Tutarları (TL)

İlgili mevzuat uyarınca Belediyenin mal ve hizmet alımları ile yapım işleri için bütçesine konan yıllık toplam ödeneklerini dikkate alarak her bir alım için ayrı ayrı % 10 oranını aşıp aşmadığını kontrol etmesi ve böyle bir zorunluluk durumunda ise buna ilişkin başvurularını, ilgili veya bağlı bulundukları kurum ve kuruluşlar aracılığıyla Kamu İhale Kurumuna yaparak Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemiz satın alma birimlerince yapılacak, 4734 Sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri kapsamında yapılan Mal ve Hizmet Alımlarında %10 sınırının aşılması durumunda Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınarak gerçekleştirilecektir.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından 4734 sayılı Kanun’un 21 ve 22'nci maddeleri kapsamında yapılan mal ve hizmet alımlarında %10 sınırının aşılması durumunda Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınarak bu alımların gerçekleştirileceği bildirilmiş olmakla birlikte 2018 yılı içerisinde her bir alım bazında %10'luk sınırın aşılıp aşılmadığının kontrol edilmemesi sebebiyle mal ve hizmet alımlarında bu sınır, Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşılmıştır.