Kamu İdaresine karşı açılan kamulaştırmasız el atma davalarında kesinleşmiş mahkeme ilamları neticesinde İdarenin ödeyeceği tazminat, mahkeme masrafları ve avukatlık vekalet ücretlerinin muhasebeleştirilmesinde tahakkuk hesaplarının kullanılmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 186 ve 187’nci maddesinde 25 Maddi Duran Varlıklara ilişkin düzenleme yapılmıştır. Söz konusu Yönetmelik’in 186’ncı maddesinde, bu hesap grubunun, kurumca, faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in 322 Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı’na ilişkin 251’inci maddesinde bu hesabın, mevzuatla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere gerçekleştiği halde; ödeneği bulunmaması ve benzeri nedenlerle bütçeye gider kaydedilemeyen borçların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 372’nci maddesinde ise, 630 Giderler Hesabı’nın bütçe ile ilgili olsun veya olmasın Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenen uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre tahakkuk ettirilen her türlü giderin izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Söz konusu Yönetmelik hükümleri değerlendirildiğinde; 25’li Maddi Duran Varlıkları

Hesabı’nın kurumca, faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan fiziki varlıklar ile bunlara ilişkin birikmiş amortismanların izlenmesi için kullanılan hesap grubu olduğu, 630 Giderler Hesabı’nın bütçe ile ilgili olsun veya olmasın Devlet Muhasebesi Standartları Kurulu tarafından belirlenen uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre tahakkuk ettirilen her türlü giderin izlenmesi için kullanılan ve nakden veya mahsuben ödenen giderlerin kaydedildiği hesap olduğu ve 322 Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı’nın ise mevzuatla yapılması öngörülen bir hizmet ve husus karşılığı olmak üzere gerçekleştiği halde ödeneği bulunmaması ve benzeri nedenlerle bütçeye gider kaydedilemeyen borçların izlenmesi için kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede; Kamu İdaresine karşı açılan kamulaştırmasız el atma davaları sonucunda geçmiş yıllar dahil 2022 yılında kesinleşmiş mahkeme kararlarına göre İdarenin ödeyeceği tazminat, mahkeme masrafları ve avukatlık vekalet ücreti tutarlarının toplamda 431.791.906,43 TL olduğu ve 2022 yılı öncesinde 35.180.526,44 TL, 2022 yılı içerisinde ise 47.482.939,81 TL ödenmiş olup İdarenin ödeme tutarı kadar muhasebeleştirme işlemi yaptığı, 349.128.440,18 TL’lik kısmın ise muhasebeleştirilmediği tespit edilmiştir. Söz konusu ödemeler yapıldıkça muhasebe kaydının yapılması mali tabloların hatalı görünmesine sebep olmaktadır.

Kamu İdaresinin muhasebeleştirmediği tutardaki tazminat bedelinin Maddi Duran Varlıklar hesap grubunda bulunan ilgili varlık hesaplarına borç, geriye kalan mahkeme masrafları ve avukatlık vekalet ücretinin ise 630 Giderler Hesabı’na borç ve bunların karşılığında ise 322 Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı’na alacak kaydedilmek suretiyle muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.