İndirim konusu yapılamayacak katma değer vergisi (KDV) ödemelerinin 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydedilerek indirim konusu yapıldığı görülmüştür.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesinin birinci fıkrasının birinci bendinde, Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu; üçüncü bendin (g) ayrımında, genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticarî, sınaî, ziraî ve meslekî nitelikteki teslim ve hizmetlerinin KDV’ye tabi olduğu hüküm altına alınmıştır. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında da bu faaliyetlerin kanunların veya resmi makamların gösterdiği gerek üzerine yapılması, bunları yapanların hukuki statü ve kişiliklerinin işlemlerin mahiyetini değiştirmeyeceği ve vergilendirmeye mani teşkil etmeyeceği belirtilmiştir.

Aynı Kanun’un 30’uncu maddesinin (a) bendinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden

istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği belirtilmiştir.

KDV Genel Uygulama Tebliği’nin “1.B.2 Kamu Kurum ve Kuruluşları, Dernek ve Vakıflar ile Mesleki Kuruluşların Vergilendirilmesi” başlıklı bölümünde; “3065 sayılı Kanunun (1/3-g) maddesinde sayılan; genel bütçeye dâhil idareler, özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, dernek ve vakıflar ile her türlü mesleki kuruluşların ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamına girmeyen, kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetleri vergiye tabi değildir.” düzenlemesi yer almıştır. Bu düzenlemelerden anlaşılacağı üzere belediyelerin kuruluş amaçlarına uygun ticari, sinai, zirai ve mesleki faaliyet niteliği bulunmayan faaliyetlerinin verginin konusuna dahil edilmemesi gerekmektedir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin “191 İndirilecek katma değer vergisi hesabı” başlıklı 153’üncü maddesinde;

“(1) Bu hesap, mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen veya borçlanılan ve kurum açısından indirim hakkı doğuran katma değer vergisinin izlenmesi için kullanılır.

(2) Mahalli idareler, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin olarak ödemiş oldukları Katma Değer Vergisini indirim konusu yaparlar. Bunun dışında kurumun satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış mal veya hizmet için ödenen Katma Değer Vergisi indirim konusu yapılmaz ve bu tutarlar ilgili gider hesabı veya varlık hesabına yapılacak muhasebe kaydında maliyet bedeline ilave edilir.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda bahsi geçen mevzuat hükümleri dikkate alındığında, belediyelerin kuruluş amacına uygun teslim ve hizmetleri ile ilgili olan işlemler dolayısıyla yüklendikleri KDV’yi indirim konusu yapamayacakları açıktır. Buna göre KDV’si indirim konusu yapılmayacak olan tüm mal ve hizmet alımları doğrudan giderleştirilmeli ya da ilgili malın maliyetine eklenerek aktifleştirilmelidir.

Merkezefendi Belediyesinin vergisel işlemlerinin incelenmesi sırasında, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak kabul edilemeyecek

mal ve hizmet alımlarında ödenen KDV tutarlarının 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydedildiği tespit edilmiştir. 2018 yılı içinde 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydedilen toplam 3.344.577,85 TL’nin, 391 Hesaplanan KDV Hesabına kaydedilen toplam 1.538.067,86 TL tutarından mahsup edilmesi nedeniyle vergi dairesine vergi ödenmediği görülmüştür. Mahsup edilemeyen tutarlar 190 Devreden KDV Hesabına aktarılmıştır.

Yıllar itibariyle yapılan hatalı uygulama neticesinde, 190 Devreden KDV Hesabının yıl sonu borç bakiyesi 5.715.495,14 TL’ye ulaşmıştır.

Kamu idaresi cevabında; “Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği” nin 153. maddesinden anlaşılacağı üzere belediyelerin satın almış olduğu mal ve hizmetler kullanım amacına göre bir ayrıma tabi tutulmuştur. Buna göre belediyeler iki amaç için mal ve hizmet satın almaktadır:

1. Satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak

   
   

2. Satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere

Eğer belediyeler, satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak mal veya hizmet alımı yapmışlar ise ödedikleri tutarın KDV sini “191 İndirilecek KDV Hesabı” na kaydedebileceklerdir.

Belediyemizin ürettiği mal ve hizmetlerin üretim girdisi olarak KDV “191” İndirilecek KDV Hesabı çalıştırılmıştır.

5.715.495,14 TL’nin 789.300,91 TL’si Başkarcı Belediyesinden devir gelmiştir.” denilmektedir.

Sonuç olarak bulguda ayrıntılı olarak belirtildiği üzere 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30’uncu maddesinin (a) bendinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği belirtilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 153’üncü maddesi uyarınca belediyelerce kendilerine yapılan teslim ve hizmetler için ödenen katma değer vergisi tutarlarının 191 İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabına kaydedilmesi, ancak söz konusu

işlemin belediye açısından indirim hakkı doğuran bir işlem olması durumunda mümkündür. Belediye açısından indirim hakkı doğuran işlem ise belediyenin, bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetler için üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmetlere ilişkin ödenmiş olunan katma değer vergisidir.

Belediye tarafından satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış olunan mal teslim ve hizmetlerin de indirim konusu yapılarak 191 İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabının kullanıldığı anlaşılmıştır. 2018 yılı içinde 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydedilen toplam 3.344.577,85 TL’nin, 391 Hesaplanan KDV Hesabına kaydedilen toplam 1.538.067,86 TL tutarından mahsup edilmesi nedeniyle ilgili vergi dairesine vergi ödenmemiştir.

Söz konusu hatalı uygulama nedeniyle 190 Devreden Katma Değer Vergisi Hesabı Belediyenin 2018 yıl sonu mali tablolarında hatalı olarak görünmektedir.