Büyükşehir Belediyesinin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazlara ilişkin olarak; taşınmazların tamamının muhasebe kayıtlarına alınması, taşınmazlara ilişkin bedel belirleme çalışmalarının tamamlanması, taşınmaz formlarının oluşturulması, taşınmaz icmal cetvelinin hazırlanması ve muhasebede yer alan taşınmaz kayıtlarının fiili duruma göre düzeltilmesi çalışmaları tamamlanmadığından, muhasebede yer alan taşınmaz kayıtlarının mali tablolarda gerçeği yansıtmadığı görülmüştür.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik'in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5'inci maddesinin birinci fıkrasında “Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri, kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınmasıdır. Kayıtların belgeye dayanması esastır.” hükmü yer almakta olup, aynı maddenin ikinci fıkrasında ise taşınmazların hangi değer üzerinden kayda alınacağı belirlenmiştir. Buna göre, tapuda kayıtlı olan taşınmazların maliyet bedeli üzerinden veya bu bedel belirlenemiyorsa rayiç bedel üzerinden kayda alınması gerektiği, diğer taşınmazlar için ise maliyet bedeli ve rayiç bedel konusunda bir düzenleme yapılmadığından bu taşınmazların kaydında doğrudan doğruya iz bedelinin esas alınacağı ifade edilmiştir.

Yönetmelik’in “Mevcut taşınmazların kaydına ilişkin işlemler” başlıklı geçici 1’inci maddesinin birinci fıkrasında; Yönetmelik'in 5'inci maddesinin ikinci fıkrasına göre maliyet bedeli veya rayiç değerleri üzerinden muhasebe kayıtlarına alınması gereken taşınmazların bu değerler üzerinden kayıtlara alınıncaya kadar emlak vergi değerleri üzerinden kayıtlara alınacağı, taşınmazların fiili envanterinin emlak vergi değerleri üzerinden kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince, mevcut kullanım şekilleri esas alınarak en geç 30.09.2014 tarihine kadar tamamlanacağı ve bu Yönetmelik ekinde yer alan formlara ve icmal cetvellerine kaydedileceği, fiili envanteri yapılan taşınmazlara ait bilgilerin muhasebe kayıtları yapılmak üzere ilgili muhasebe birimlerine verileceği, muhasebe birimlerinin, kayıtlı taşınmazları ilgili hesaplardan 01.10.2014 tarihi itibarıyla çıkaracağı ve aynı tarihte fiili envanter bilgileri üzerinden muhasebe kayıtlarının yapılması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Anılan maddenin ikinci fıkrasında ise Yönetmelik'in 5'inci maddesine göre yapılması gereken işlemlerin 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanması gerektiği belirtilmiştir.

Bu itibarla, maliyet bedeli ve rayiç değer belirlenmesi için 2017 yılının sonuna kadar 3 yıllık ilave bir süre daha tanınmış, tüm işlemlerin ve muhasebe kayıtlarının Yönetmelik’e uygun hale getirilmesi için kurumlara önemli bir fırsat verilmiştir.

Yönetmelik'in “Kayıt Şekli” başlıklı 7'nci maddesinde yer alan hükümlere göre, belediye taşınmazlarının söz konusu Yönetmelik eki Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formunda, Tapuda Kayıtlı Olmayan Taşınmazlar Formunda, Orta Malları Formu'nda, Genel Hizmet Alanları Formunda, Sınırlı Aynî Haklar ile Kişisel Haklar ve Tahsis Formunda yer alan bilgileri içerecek şekilde bilgisayarda veya deftere yazarak kaydının tutulması ve bu formların esas alınarak taşınmaz icmal cetvellerinin oluşturulması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Belediye tarafından 2017 yılının sonuna kadar yerine getirilmesi gereken zorunlulukların yerine getirilemediği, bu itibarla Belediyenin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazlara ilişkin olarak, taşınmaz formlarının oluşturulması, taşınmaz icmal cetvelinin hazırlanması, taşınmazlara ilişkin bedel belirleme çalışmalarının tamamlanarak muhasebede yer alan taşınmaz kayıtlarının fiili duruma göre düzeltilmesine yönelik çalışmalarının 2023 yılı sonu itibarıyla tamamlanamadığı tespit edilmiştir.

2023 yılı denetimlerinde tespit edilen bu hususlarla ilgili olarak Büyükşehir Belediyesi tarafından Taşınmaz Bilgi Sistemi oluşturularak, mülkiyeti Büyükşehir Belediyesine ait olan taşınmazlar ile Belediyenin tasarrufunda olan tüm taşınmazların muhasebeleştirilmesi ve emlak yönetimi işlemlerinin daha sağlıklı yapılmasına yönelik olarak çalışmalara başlanmıştır.

Belediyenin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazlara ilişkin olarak, taşınmaz formlarının oluşturulmasına, taşınmaz icmal cetvelinin hazırlanmasına, taşınmazlara ilişkin bedel belirleme çalışmalarının tamamlanarak muhasebede yer alan taşınmaz kayıtlarının fiili duruma göre düzeltilmesine yönelik çalışmalar tamamlanamadığından; 2023 yıl sonu itibarıyla 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ve 252 Binalar Hesabı ile taşınmaz amortismanları mali tablolarda gerçeği yansıtmamaktadır.

Sonuç olarak Belediye taşınmazlarının yönetimine ilişkin çalışmaların tamamlanarak; tapuda kayıtlı taşınmazlar için maliyet bedeli üzerinden veya bu bedel belirlenemiyorsa rayiç bedel üzerinden, diğer taşınmazlar için ise iz bedelleri esas alınarak değerleme işlemlerinin yapılarak taşınmaz formlarının eksiksiz bir biçimde oluşturulması, hazırlanacak bu formlar esas alınarak taşınmaz icmal cetvellerinin hazırlanması, mali tablolarda yer alan taşınmaz kayıtlarının yeni bilgilere göre güncellenerek fiilî durumla kaydî durumun eşitliğinin sağlanması gerekmektedir.