Riskli Alanların dönüşüm sürecine ilişkin uygulama esaslarının belediye meclisi kararı ile belirlenmediği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 73’üncü maddesinde “Belediye, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir.” denilmiştir.

Dönüşüm sürecindeki uygulama esaslarının tespit edilmesi; proje konusu, projenin yürütülmesi, tarafların yükümlülükleri, mali konular ve diğer yükümlülüklere ilişkin hususlarda karar alınması belediye meclisinin görev ve yetki alanındadır. Meclisin yetkili olduğu konularda meclis yetki vermeden usul esas belirlenmesi mümkün değildir. Bu dönüşümle ilgili Belediye Başkanına imza yetkisi verilmesi dışında alınmış bir karar bulunmamaktadır.

Ancak Belediyece 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun çerçevesinde riskli alan ilan edilen yerlerde dönüşüme ilişkin belediye meclisi kararı ile uygulama esasları belirlenmeden Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) ile protokol imzalanmıştır.

Protokolde yer alan ‘Kira yardımı’ maddesinde yapı karşılığı uzlaşma sağlanıp kira/taşınma yardımı yapılacak kişiler ve yardım tutarlarının belediye tarafından belirleneceği ifade edilmiştir. Bu yardımların hesaplama usulünün nasıl olacağı açıklanmamıştır. Yine bu maddede kira/taşınma yardımları için Belediyece hak sahibi listeleri oluşturulup toplam ödenecek tutarın talep edilerek ilgili hak sahibine Belediye kanalıyla ödenmek üzere TOKİ tarafından Rize ilinde açılacak banka hesabına aktarılacağı yönünde anlaşma yapılmıştır.

Taşınma ve kira yardımı tutarlarının ne olacağına encümence karar alındığı: 22.04.2021 tarih 2021/206 sayılı Encümen kararında kira ve taşınma yardımı miktarı hesaplamalarının tespit yöntemine dair bilgi bulunmadığı görülmektedir. 5393 sayılı Kanun’un 34’üncü maddesinde Encümenin görev ve yetkileri belirlenmiş olup bu maddede riskli alan ilan edilen yerlerdeki dönüşüm projesine ilişkin ödenecek kira yardımları ve taşınma giderlerini tespit etme yetkisi bulunmamaktadır. Bu nedenle Meclisin yetkisinde olan konuların yetki verilmeksizin encümence yapılması gibi bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca Encümen kararı ile belirlenen tutarların mevzuatta belirtilen sınırları aştığı da görülmektedir. 6306 Sayılı Kanun'un Uygulama Yönetmeliği'nin 16’ncı maddesine göre; riskli alanlarda 48 ayı geçmemek şartı ile ilgili kurumca belirlenecek süre ve miktarda, kira yardımı yapılabilecektir. Ancak yine aynı maddede aylık kira bedelinin Bakanlıkça belirleneceği ve kiracı olarak ikamet edenlere, işyeri işletenlere ve Kanun kapsamında taşınmazı anlaşma yolu ile kamulaştırılanlara iki katı kadar, defaten kira yardımı yapılabileceği hükmü getirilmiştir. Encümence belirlenen kira yardımı ile taşınma gideri bu sınırlamaları aşmaktadır.

Kamu idaresi tarafından bulgu konusu hususa iştirak edilmiş ve bundan sonra yapılacak kentsel dönüşüm kapsamındaki çalışmalarda bulguda belirtilen hususların gözetileceği belirtilmiştir.

Bu itibarla, Belediye ile TOKİ arasında yapılan üç adet riskli alanların dönüşümü projesi protokol esaslarının çerçevesini belirlemeye yönelik usul esasların belediye meclisinin onayından geçirilerek yapılması; kira ve taşınma yardımı miktarı hususunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının getirdiği sınırlamalara uyulması gerekmektedir.