Balçova Termal Turizm ve Otelcilik AŞ’nin 2018 yılı düzenlilik denetimi kapsamında envanter defterinin incelenmesi sonucunda, envanter defterinin noter tasdikli olmasına karşın içerisinde herhangi bir kayıt ve bilgi olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca, şirkette 2017 ve 2018 yılları için mevzuatına uygun bir envanter çalışması yapılmadığı da görülmüştür.

213 sayılı Vergi Usul Kanununda (VUK) envanter defteri bilanço esasına göre tutulacak defterler arasında sayılmış ve 185’inci maddesinde aşağıdaki gibi tanımlanmıştır;

“Envanter defteri ve bilanço günü:


Envanter defterine işe başlama tarihinde ve müteakiben her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanterler ve bilançolar kaydolunur ve bu tarihe "bilanço günü" denir. Envanter defteri ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı olur.”

Buna göre her hesap dönemi sonunda çıkarılan envanterin bu deftere kaydolacağı belirtilmiştir. Envanter kavramı ve envanterin nasıl çıkarılacağı ise “Envanter Çıkarmak” başlıklı 186’ıncı maddede açıklanmaktadır.

“ Envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir.

Şu kadar ki, ticari teamüle göre tartılması, sayılması ve ölçülmesi mutat olmayan malların değerleri tahminen tesbit olunur.

Mevcutlar, alacaklar ve borçlar işletmeye dahil iktisadi kıymetleri ifade eder.”


6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu da 66’ıncı maddesinde envanter çıkarma konusunda VUK ile paralel hükümler içermektedir;

“III - Envanter


  1. Her tacir, ticari işletmesinin açılışında, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır.


  2. Tacir açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler. Faaliyet dönemi veya başka bir kanuni terimle hesap yılı on iki ayı geçemez. Envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına uygun düşen süre içinde çıkarılır.

  3. Maddi duran malvarlığına dâhil varlıklarla, ham ve yardımcı maddeler ve işletme malzemeleri düzenli olarak ikame ediliyor ve toplam değerleri işletme için ikinci derecede önem taşıyorsa, değişmeyen miktar ve değerle envantere alınırlar; şu şartla ki, bunların mevcutları miktar, değer ve bileşim olarak sadece küçük değişikliklere uğramış olsunlar. Ancak, kural olarak üç yılda bir fiziksel sayım yapılması zorunludur.

  4. Aynı türdeki stok malvarlığı kalemleri, diğer aynı nitelikteki veya yaklaşık aynı değerdeki taşınabilir malvarlığı unsurları ve borçlar ayrı ayrı gruplar hâlinde toplanabilir ve ortalama ağırlıklı değer ile envantere konulabilir.”

Yerinde yapılan inceleme sonucunda 2018, 2017 ve önceki yıllara ait envanter defterlerinin noter tasdiklerinin hesap dönemi başında yaptırıldığı müteselsil sıra numarası verildiği ancak tüm defterlerin boş olduğu görülmüştür. Bunun yanında envanter defteri olarak sabit kıymetler tablosunun tutulduğu burada arsa, bina, tesis ve özel maliyetler gibi maddi duran varlıkların ve amortismanların olduğu anlaşılmıştır.

Envanter çıkarmak için ölçmek tartmak ve saymak suretiyle bilanço günündeki tüm aktif ve pasif kalemlerin, alacak ve borçların müfredatlı tespit edilmesi gerekir. Yerinde yapılan incelemelerde şirketin sadece restoran, kafe ve otel ve kısımlarında kullandığı stok malzemenin sayımı ile ilgili çalışma yapıldığı ancak diğer banka, demirbaş ve taşınmazlarında bu işlemleri yapmadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla şirkete ait taşınmaz ve demirbaşları da içeren sabit kıymetler tablosunun da gerçek bilgi vermediği değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunun ilgili maddeleri uyarınca, işletme tarafından hem envanter çıkarma işlemlerinin yapılması hem de bu işlem sonucunda ortaya çıkması gereken tespitlerin envanter defterine kaydedilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; ‘‘213 sayılı Vergi Usul Kanunun 186’ ncı maddesinde Envanter Çıkarmak “Envanter çıkarmak, bilânço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir…” şeklindedir. İşletmemizde her ay itibariyle envanter çıkarılmakta, ayrıca yıl sonlarında yani bilanço günün de ise detaylı envanter çıkarılmaktadır. Yapılan envanter sonuçları işletmede kullanılmakta olan yazılım programına aktarılmakta ayrıca sabit kıymetler


tablosuna kayıt edilmektedir. Tasdik edilen Envanter Defterine yapılan envanter sonuçları ve çıkarılan bilanço ilgili mevzuatında belirtildiği gibi kayıt yapılacaktır’’ denilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında; işletmede her ay itibariyle envanter çıkarıldığı, bilanço gününde ise detaylı bilanço çıkarıldığı ancak bunların defterlere kaydedilmediği belirtilmektedir. Şirketin cevabında yer alan envanter çıkarıldığı iddiasına dayanak olan işlem, bazı stokların sayımlarının yapılması ve sabit menkul kıymetlerin excel dosyasında tutulmasından ibarettir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (TTK) 66’ıncı maddesinde ‘envanter’ tanımı yapılmaktadır ve envanterin ne şekilde çıkarılacağı ve her faaliyet dönemi sonunda yapılacağı belirtilmektedir. Raporumuzdaki yer alan diğer bulgularımızda taşınmazlar ve taşınırlar konusundaki fiili tespitler envanter çalışmasının yürütülmediğini hali hazirda göstermektedir.

TTK’nın aynı maddesinde üç yılda fiziksel sayım yapılması kurala bağlanmaktadır. Şirket her ne kadar her ay ve yılsonu sayım yaptığını belirtse de bu sayımlar ticari mallarla ilgili stok sayımları ile sınırlı kalmaktadır. Şirketin sahip olduğu varlıklar ve alacaklar ise daha geniş kapsamlıdır. Bu anlamda taşınmazların fiilen değerlendirilmediği, sahip olunan demirbaş, makine ve cihazların fiilen sayımlarının yapılmadığı, banka hesaplarındaki tutarlar ile muhasebe kayıtlarının karşılaştırılmadığı gibi değerlendirme ve tespitler diğer bulgularımızda yer almaktadır.

Sonuç itibariyle Şirket, envanter çıkarmak kavramı ile sadece ticari malların, diğer bir deyişle stokların fiziksel sayılmasını anlamakta ve uygulamaktadır. Buna mukabil, Balçova Termal ve Turizm A.Ş’nin 6102 sayılı Ticaret Kanununda ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununda yer aldığı anlamda envanterini çıkartması, çıkarılan bu envanterin ilgili olduğu ticari defter olan envanter defterine kaydedilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.


Kararla ilgili sorunuz mu var?