Gıda (çorba, pilav) dağıtımlarında sosyal yardım amacından uzaklaşılmış olduğu; gıda yardımlarının gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaşmadığı; gıda dağıtımı ihalelerinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen temel ilkelere uyulmadığı; gerekçesi olmadan pazarlık usulüyle ihale yapıldığı; ihaleleri 5 yıl boyunca aynı firmanın kazandığı; hizmetlerin denetimi için kontrol teşkilatı kurulmadığı ve yaklaşık maliyetlerin mevzuata uygun olarak hesaplanmadığı tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 11’inci maddesinde; üst yöneticilerin kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını sağlamaktan sorumlu oldukları ve bu sorumluluklarının gereklerini harcama yetkilileri aracılığıyla yerine getirecekleri belirtilmektedir. Aynı Kanun’un 8’inci maddesinde de; her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesi ve kullanılmasından sorumlu oldukları hüküm altına alınmıştır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, belediyelerin mahalli müşterek nitelikte olmak kaydıyla sosyal hizmet ve yardım yapabileceği

ve Büyükşehir Belediyeleri ile nüfusu 100.000’i geçen belediyelerin, kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açacağı, (b) bendinde de belediye hizmetlerinin sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemlerin uygulanacağı belirtilmiş; 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde, belediyenin giderleri arasında “Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile özürlülere yapılacak sosyal hizmet ve yardımlar.’’ sayılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 'Temel İlkeler' başlıklı 5'inci maddesinde; idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları; ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usuller olduğu belirtilmiştir.

Anılan Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği; belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması gerektiği vurgulanmıştır.

Kamu ihaleleri açısından rekabet ilkesi, idarenin en ehil sözleşmeciyi en uygun bedelle bulabilmesini, diğer bir ifadeyle, en kaliteli mal ve hizmeti en uygun bedelle alabilmesini amaçlamaktadır. Kamu İhale Kurumu rekabet ilkesini; ‘’İdarenin ihtiyaç çerçevesi içerisinde isteklilerin birbirleri ile serbestçe yarışabilmeleri yani belli kıstaslar çerçevesinde belli bilgilere sahip olunmasının amaçlandığı’’ şeklinde tanımlamıştır.

Gıda dağıtımı hizmeti ihaleleri, "Okulların açılması ile gıda dağıtımlarına başlanması gerektiğinden ve açık ihalede zaman kaybı yaşanacağı düşünüldüğünden" şeklindeki gerekçelerle pazarlık usulüyle (21/b) yapılmıştır. Bu gerekçelerin 4734 sayılı Kanun'un 21'inci maddesinin (b) bendi kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

Zira 4734 sayılı Kanun'un 21'inci maddesinin (b) bendinde; doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması halinde pazarlık usulüyle alım yapılabileceği belirtilmiştir.

Gıda dağıtımı ihalelerine üç firma davet edilmiştir. Birisi Bursa Büyükşehir Belediyesi

şirketi olup, ihalelere katılmamıştır. Diğer firmanın teklifi ise geçersiz sayılmıştır. Aslında yapılan alımlar, tek kaynaktan doğrudan temin mahiyetindedir.

Teknik şartnameler altı maddeden ibaret olup, hizmetin her türlü özelliği belirtilmemiştir: Gıda kontrollerinin nasıl yapılacağına ve numunelerin nasıl alınacağına ilişkin hüküm yoktur. Gramaj kontrollerinin nasıl yapılacağı belli değildir. Hizmetin sunulmasında uyulması gereken hijyen koşulları belirtilmemiştir.

1.485.000,00 TL sözleşme bedelli gıda dağıtımı hizmeti, "365 gün boyunca metro istasyonları, hastane ve belirli okullarda çorba ve açılışlarda pilav dağıtımı (150.000 porsiyon çorba, 80.000 porsiyon etli pilav, 50.000 porsiyon tavuklu pilav)" şeklinde tanımlanmıştır. Bu hizmetlerin kontrolü için kontrol teşkilatı kurulmamış olup, tek bir personel (sürekli işçi) görevlendirilmiştir. Gıda maddeleri için standartlara uygunluk denetimi yapılmamıştır. Gramaj kontrolü yapılmamıştır. Usulüne uygun tutanak tutulmamıştır. Muayene ve kontrol işlemleri mevzuata uygun olarak yapılmamıştır.

700.000,00 TL sözleşme bedelli "Cenaze evlerine 365 gün boyunca 2500 koli nohutlu pilav ayran dağıtımı" hizmeti alımında da pazarlık usulüyle ihale yapılmış olup, kazanan yine aynı firmadır.

Yaklaşık maliyetin hesaplanması için 3 firmadan fiyat teklifi alınmaktadır. Bu firmalar ihaleye davet edilen firmalardır. Bu nedenle yaklaşık maliyetler piyasa rayiçlerini yansıtmamaktadır.

İhalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlama sorumluluğu çerçevesinde, gıda yardımlarının gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması; gıda dağıtımı ihalelerinde 4734 sayılı Kanun’da belirtilen temel ilkelere uyulması; idari ve teknik şartnamelerde işin her türlü özelliğinin belirtilmesi; hizmetlerin denetimi için kontrol teşkilatı kurulması ve yaklaşık maliyetlerin mevzuata uygun olarak hesaplanması gerekmektedir.