Karar Künyesi
2022/397910 ihale kayıt numarası ile ihale edilen “Mersin Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde muhtelif, Hizmet Binaları, Tesisler, Parklar, İkmale Kalmış İşler, Kentsel Tasarım İşleri, Atık Aktarma istasyonları, Katı Atık Depoları, Mezarlıklar vb. yapım, bakım, onarım yapılması” işinde ihale mevzuatına aykırı olduğu tespit edilen hususlar alt başlıklar halinde aşağıda açıklanmıştır.
Yapı Ruhsatı Alınmadan İhaleye Çıkılması
İhale konusu işe ilişkin imar işleri tamamlanmadan (yapı ruhsatı alınmadan) ihaleye çıkıldığı, bu sebeple de ihale kapsamında tadilatı yapılan binanın ilgili İlçe Belediyesi tarafından mühürlenerek inşaatın durdurulduğu görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde; yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Yapı ruhsatiyesi başlıklı 21’inci maddesinde; bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26’ncı maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesi alınmasının mecburi olduğu ve ruhsat alınmış yapılarda herhangi bir değişiklik yapılmasının da yeniden ruhsat alınmasına bağlı olduğu hüküm altına alınmıştır. Mezkûr Kanunun “Kamuya ait yapı ve tesisler ile sanayi tesislerinde ruhsat” başlıklı 26’ncı maddesinde de; kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla avan projeye göre ruhsat verileceği belirtilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu’na dayanılarak hazırlanmış olan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin “Yapı ruhsatı işlemleri” başlıklı 55’inci maddesinde; yapı ruhsatı işlerinin bu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde yapılacağı ve yeni inşaat, ilave ve esaslı tadilat yapmak üzere ilgili idareye gerekli belgelerle birlikte müracaat edileceği ifade edilmiştir.
Mevcut ihalenin idari şartnamesinin “Ruhsat ve harçlar” başlıklı 46’ncı maddesinde; İhale konusu işler için gerekli olan bütün kurumlardan alınacak ruhsatlar, yapı kullanma izinleri vb. (ilgili Belediyeden onaylatılacak tadilat projesi ve tadilat ruhsat masrafları hariç), yüklenici firmaya ait olduğu belirtilmiştir.
Yer verilen mevzuat hükümlerine göre, İmar Kanunu kapsamına giren tüm yapılar için yapı ruhsatı alınmasının zorunlu olduğu, kamuya ait yapılarında bu kapsamda yer aldığı ve yapı ruhsatı alınmasının imar işlerinden olduğu bu nedenle de ihale öncesinde yapı ruhsatı alınmadan ihaleye çıkılamayacağı anlaşılmaktadır. Ayrıca ihale idari şartnamesinde de ilgili Belediyeye onaylatılacak tadilat projesi ve alınacak yapı tadilat ruhsatının İdare sorumluluğunda olduğu belirtilmiştir.
Söz konusu ihalede, Marina Vista adı ile mahal listesinde yer alan binada, işin projesine göre tadilat yapılacağı ve binanın 7’nci katında binaya bir eklenti yapılacağı görülmüştür. İlgili mevzuata göre ilave bir yapının yapılması ancak ilgili Belediyeden alınacak yapı ruhsatı ile mümkündür.
Nitekim söz konusu mahalde yapılan ve yapı ruhsatına tabi olan tadilat ilgili İlçe Belediyesi tarafından incelenmiş, yapı ruhsatının bulunmaması sebebiyle mühürlenerek iş durdurulmuştur. Yapı ruhsatı alınmaması sebebiyle mühürlenen mahalde yapılan ilave imalatlar İdare tarafından yıktırılarak eski haline getirilmiş ve ilgili İlçe Belediyesi mührü kaldırmıştır.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; takip eden işlerde bulgu doğrultusunda işlem yapılacağı ifade edilmiştir.
Sonuç olarak; yeni inşaat, ilave ve esaslı tadilat işlemleri yapı ruhsatına tabi ve mevzuata göre imar işlemlerinden olduğundan, yapı ruhsatı alınmadan ihaleye çıkılması mevzuata açıkça aykırılık oluşturmaktadır. Ayrıca 4734 sayılı Kanunun 60’ıncı maddesine göre 62’nci maddesinde belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanların ceza sorumluluğu bulunmaktadır.
Revize Birim Fiyat Uygulanmadan Yükleniciye Ödemede Bulunulması
İhale konusu yapım işinde revize birim fiyat uygulanması için gereken şartlar oluştuğu halde, ilgili imalat kalemine ilişkin fiyatlarının revize edilmeden yükleniciye ödemede bulunulduğu görülmüştür.
Revize birim fiyat uygulamasına ilişkin düzenlemeler Yapım İşleri Tip Sözleşmesi’nin 28’inci maddesinde ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin 52’nci maddesinde yer almakta olup bu kapsamda; birim fiyatlı işlerde herhangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında
%20’yi aşan artışın meydana gelmesi ve toplam artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin %1’ini geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyatın, maddede gösterilen revize birim fiyat formülü uygulanmak suretiyle revize edileceği ve bu iş kaleminin %20 artışı aşan kısmı için revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılacağı düzenlenmiştir.
Anılan hüküm uyarınca, işin devamı sırasında herhangi bir iş kaleminin başlangıçta belirlenen miktarında %20’den fazla artış olması ve bu artış tutarının sözleşmenin başlangıç bedelinin %1’inden fazla olması halinde, ilgili iş kalemi fiyatının revize edilmesi ve bu iş kalemine ilişkin gerçekleşen imalatın %20’lik artışı aşan kısmına revize edilen fiyat üzerinden ödeme yapılması gerekmektedir.
Yapılan incelemede, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen söz konusu yapım işinde; 15.210.1004-NAK.DAH poz numaralı Ocak taşı ile blokaj yapılması imalat kaleminde işin devamı sırasında, 31.05.2023 tarihinde düzenlenen 10’uncu geçici hakkedişte sözleşmede belirlenen imalat miktarına göre %20 artış gerçekleşmesine ve toplam artış bedelinin sözleşme bedelinin %1’ini geçmesine rağmen, ilgili imalat kalemlerinin fiyatlarının revize edilmeden birim fiyat cetveli üzerindeki tutarlar üzerinden ödendiği tespit edilmiştir.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; takip eden işlerde bulgu doğrultusunda işlem yapılacağı ifade edilmiştir.
Sonuç olarak; fiyatların revize edilmemesi kontrollük hizmetlerinin bu anlamda etkin yapılmadığını göstermektedir. Revize birim fiyat uygulanmasını gerektirecek koşulların sağlıklı bir şekilde takibinin sağlanması, işin yürütülmesi için gerekli tüm evrakın usulüne uygun olarak hazırlanması ve işlerin sözleşme ile eklerine uygun olarak yürütülmesi gerekmektedir.
Geçici Hakediş Raporları Arasında Mevzuatta Belirtilen Azami Süreye Uyulmaması
İhale konusu yapım işine ait 10’uncu ve 11’inci geçici hakediş raporları arasında mevzuatta belirtilen azami süreye uyulmadığı görülmüştür.
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Geçici hakediş raporları” başlıklı 39’uncu maddesinde; geçici hakediş raporlarının yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşme veya eklerinde aksine bir hüküm bulunmadıkça her ayın ilk beş işgünü içinde düzenleneceği, yüklenicinin başvurmadığı takdirde idarenin, en çok üç ay içinde, tek taraflı olarak hakediş düzenleyebileceği belirtilmiştir.
Söz konusu yapım işinde, 10’uncu geçici hakediş raporunun 31.05.2023 tarihinde, 11’inci geçici hakediş raporunun ise dört ay sonra 30.09.2023 tarihinde düzenlendiği ve bu şekilde mevzuatta belirtilen azami üç aylık sürenin aşıldığı tespit edilmiştir.
Yukarıda yer verilen denetim tespiti üzerine İdare tarafından; takip eden işlerde bulgu doğrultusunda işlem yapılacağı ifade edilmiştir.
Sonuç olarak; yapım işlerinde yüklenicinin başvurusu olmadığı taktirde hakedişlerin azami üç aylık olacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.