Yapılan incelemede, yüklenicinin teklifinde, bazı kalemlere çok düşük fiyat teklif edilirken işin esasını oluşturan kalemlere yüksek fiyat teklif edildiği; buna rağmen işin uygulama aşamasında yüklenicinin teklifinde çok düşük fiyat teklif ettiği imalatların yapımından vazgeçilip, yüksek fiyat teklif ettiği imalatların miktarlarında artışa gidilmesi sonucunda işin daha yüksek fiyatla yaptırıldığı; öte yandan vazgeçilen imalatlar için daha sonra Trabzon İçmesuyu ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (TİSKİ)’ne çok yüksek fiyatlar üzerinden ödemede bulunulduğu, dolayısıyla ihale sürecinin, kaynakların verimli kullanılması ve ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ilkelerine aykırı bir şekilde sonuçlandığı ve İdarenin işi daha yüksek fiyatla yaptırdığı görülmüştür.

2560 sayılı İstanbul Su Ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun’un 25’inci maddesinde “Yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili tesislerin yapılması veya bu tip tesislerin işletilmesi, gerekli harcamalar ilgili belediyelerce karşılanmak şartıyla İSKİ tarafından yerine getirilir. Bu tesislerin yapılması veya işletilmesine ilişkin harcamalar tarifelere dahil edilemez.” denilmektedir.

Trabzon Büyükşehir Belediyesi ile Trabzon İçmesuyu ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (TİSKİ) arasında 23.03.2020 tarihinde yapılan protokolle yağmur sularına ilişkin işlemler bedeli ödenmek üzere TİSKi’ne bırakılmıştır.

08.04.2020 tarihli ihale onay belgesi ile Trabzon geneli yol bakım onarım (asfalt yama) yapılması işi (iş) başlatılmış; yapılacak iş kalemlerinin 5. Sırasında “YFZ.01 Asfalt yüzeyinde görünen dış ölçüsü en fazla 60*100cm ölçülerinde olan ızgara yağmur suyu elemanının yükseltilmesi (ızgara ve asfalt idare malı) 200 adet” 6. Sırasında “YFZ.02 Yağmur suyu, TİSKİ,

ve PTT baca kapaklarının 10*6cm prekast bilezikle yükseltilmesi (kapak idare malı) 200 adet” olarak belirlenen kalemlere yüklenici tarafından 1,00TL fiyat verilmiştir. Geçerli 18 teklifte diğer fiyatlar 10,00TL ile 490,00TL arasında değişmektedir.

Yüklenici 1.242.900,00TL bedelli işi %18,14 iş artışı ile tamamlamıştır ve %20 iş artış limiti kapsamında yapılabilecek 23.117- TL tutarında daha ilave iş yaptırılması mümkündür. Söz konusu iş kalemlerinin 4 no.lu kesin hakedişteki imalat miktarları ‘0’ dır. Yani idare toplamı 400 adet olan ve 1 TL birim fiyat üzerinden toplam 400 TL ye yaptırabileceği imalatları yükleniciye yaptırmaktan vazgeçmiştir. Oysa bu imalatların ilave iş kapsamında yaptırılması mümkün olup, bu işlerin yükleniciye yaptırılmamış olması idarenin aleyhine olmuştur.

Buna karşılık TİSKİ tarafından ihale edilen Ortahisar ilçesi kanalizasyon yağmursuyu hatları onarım işinde “yağmursuyu ızgarasının asfalt kotuna getirilmesi (metre) 250,00TL” yaptırılarak bedeli Büyükşehir Belediyesinden tahsil edilmiştir. Ayrıca TİSKİ İşletmeler Dairesi Başkanlığı tarafından kendi ekipleriyle baca yükseltme işleri yapılmaktadır.

4734 sayılı Kamu ihale Kanunu’nun 5’inci maddesinde; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur."

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 17’nci maddesinde; “(1) Yüklenici, sözleşme veya eklerinde belirlenen süre içinde, idarece verilen örneklere uygun bir iş programını hazırlayarak, onaylanmak üzere idareye teslim edecektir.” denilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat ve açıklamalar bir arada değerlendirildiğinde:

Mevzuat ve protokol uyarınca TİSKİ yetkisinde olup, onun tarafından yapılan ve yaptırılan iş kalemlerine yol bakım onarım işi bünyesinde yer verilmesinin uygun olmadığı;

İşin bünyesinde yer verilen iş kalemlerinin iş programına uygun olarak yaptırılması, yüksek fiyatlı kalemler ile sözleşme bedeli doldurulup, düşük fiyatlı kalemlerin yaptırılmamasının uygun olmadığı;

İhale Trabzon genelini kapsadığından sözleşme kapsamında düşük bedelli işlerin yaptırılabileceği;

İşin uygulama aşamasında yüklenicinin teklifinde çok düşük fiyat teklif ettiği imalatların yapımından vazgeçilip, yüksek fiyat teklif ettiği imalatların miktarlarında artışa gidilmesi sonucunda işin daha yüksek fiyatla yaptırılması; öte yandan vazgeçilen imalatlar için daha sonra Trabzon İçmesuyu ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (TİSKİ)’ne çok yüksek fiyatlar üzerinden ödemede bulunulması suretiyle ihale sürecinin, kaynakların verimli kullanılması ve ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ilkelerine aykırı bir şekilde sonuçlanmasının ve idarenin işi daha yüksek fiyatla yaptırmasının önlenmesi amacıyla ihalelerde ekonomik açıdan en avantajlı teklifin aşırı düşük teklif sorgulaması yapılarak belirlenmesinin uygun olacağı ve sözleşme aşamasında yüklenicinin düşük birim fiyat teklif ettiği imalatların yapımından, zorunlu olmadıkça vazgeçilmemesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi tarafından bulguya iştirak edilmiş ve ilgili mevzuat hükümlerine uyulacağı belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.