Maddi olmayan duran varlıklara ilişkin amortisman hesaplaması yapılmadığı, dolayısıyla malî tablolara da herhangi bir tutarın yansıtılmadığı görülmüştür.

Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nın niteliğini düzenleyen 226’ncı maddesinde;

“Birikmiş amortismanlar hesabı, maddi olmayan duran varlık bedellerinin, yararlanma süresi içinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır.” denilmektedir.

Hesabın işleyişinin düzenlendiği 227’nci maddesinde ise;

“Birikmiş amortismanlar hesabına ilişkin alacak ve borç kayıtları aşağıda gösterilmiştir:

1. Alacak

   
   

   1. Ayrılan amortisman tutarları bu hesaba alacak, ilgili gider hesaplarına borç kaydedilir.

2. Borç

   
   

   1. Yararlanma süresi belli olanlar sürenin bitiminde, yararlanma süresi belli olmayanlar 5 inci yılın sonunda bu hesaba borç, ilgili maddi olmayan duran varlıklar hesabına alacak kaydedilir.

   2. Elden çıkarılan maddi olmayan duran varlıkların birikmiş amortismanları bu hesaba, devir bedeli tahsilatın şekline göre ilgili hesaplara borç, kayıtlı değeri ile ilgili maddi olmayan duran varlıklar hesabına alacak kaydedilmekle birlikte; bu işlemden doğan zararlar 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabına borç, bu işlemden doğan kârlar 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar Hesabına alacak kaydedilir.”

      hükümlerine yer verilmiştir.

      
      

      Madde metinlerinden anlaşıldığı üzere, Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesap Grubuna kaydedilen varlıklara ilişkin yıl sonunda amortisman hesaplaması yapılması ve bulunan tutarların 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabına kaydedilmesi gerekmektedir. Söz konusu hesap, kaydedildiği tutar kadar ilgili gider hesabıyla karşılıklı çalışacak ve amortisman tutarları faaliyet giderine dönüşecektir. Bunun yanı sıra, yararlanma süresi dolan ya da 5’inci kullanım yılını dolduran maddi olmayan duran varlıkların yer aldığı hesaplar da 268 Birikmiş Amortismanlar hesabıyla ters çalıştırılarak kayıtlardan çıkarılmak durumundadır. Söz konusu hesabın kullanılmaması, bu durumu da engellemektedir.

      Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan Amortisman ve Tükenme Payları konulu 47 sıra no’lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği’nde Maddi Olmayan Duran Varlıklar amortismana tâbi varlıklar arasında sayılmıştır. Bununla birlikte, maddi olmayan duran varlıkların amortisman hesaplamasının, söz konusu varlıkların tutarına bakılmaksızın

      %100 oran üzerinden yapılacağı düzenlenmiştir. Bir başka deyişle, edinilen maddi olmayan duran varlıkların maliyet bedellerinin tamamı, yıl sonunda amortisman olarak ayrılacaktır. Kocaeli Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesinde 2021 yılı içerisinde Maddi Olmayan Duran Varlık Hesaplarına yapılan kayıtlar ve varlık tutarları aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

      ‌Tablo 1: Maddi Olmayan Duran Varlıklar Tablosu

      
      

      Yevmiye Tarihi	Yevmiye Numarası	Hesap Kodu	Borç Bakiyesi (TL)
      4.03.2021	2295	260	42.000,00
      16.03.2021	2844	260	1.536.000,00
      		Toplam:	1.578.000,00

      
      

      Tabloda ayrıntısına yer verilen maddi olmayan duran varlıklara ilişkin amortisman uygulamasının yapılmaması sonucunda, maddi olmayan duran varlıkların değeri ilgili gider hesaplarına yansıtılmamıştır. Bunun sonucunda, faaliyet giderleri olması gerektiğinden 1.578.000,00 TL daha az tutarda görünmektedir. Ayrıca yararlanma süresi dolan ya da 5’inci kullanım yılını dolduran maddi olmayan duran varlıklar, bilanço hesaplarından çıkarılmamaktadır. Bu itibarla, gerek faaliyet sonuçları tablosu gerekse bilanço hesaplarından üretilen diğer malî tablolar gerçek durumu doğru bir şekilde yansıtmamaktadır.

      Kamu İdaresi tarafından gönderilen cevapta, söz konusu amortisman işleminin 2022 yılında yapılmış olduğu ifade edilmiştir. Ancak, bu düzeltme işlemi denetime konu olan mali

      
      

      yılda gerçekleştirilmemiş olup söz konusu amortisman kayıtlarının yapılmaması, 2021 yılı mali tablolarının hata içermesine sebep olmuştur.

      Sonuç olarak Kurum varlıklarının net değerlerini yansıtacak şekilde mali tablolarda yer alması için gerekli amortisman ayırma işlemlerinin düzenli olarak yapılması ve 260-Haklar Hesabında kayıtlı 2.114.383,00 TL için %100 oranında amortisman ayrılması gerekmektedir.