İdareye ait Salihli Beton Parke Bordür ve Boru Üretim Tesisinde üretimde kullanılmak üzere alınan ve 150 İlk Madde ve Malzemeler Hesabında izlenen dökme çimento ve kum gibi malzemelerin kullanıldığında doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 42’nci maddesinde, kurumların muhasebesinin, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin ikinci bölümünde belirlenen ve muhasebe ilke ve kurallarının dayanağını oluşturan temel muhasebe kavramları ile faaliyet sonuçları, bütçe uygulama sonuçları, nazım hesaplara ilişkin ilkeler ve varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar ilkelerinden oluşan bilanço ilkeleri ile üçüncü bölümünde belirlenen muhasebe standartları, kurallar ve uygulamalara ilişkin hükümler çerçevesinde yürütüleceği belirtilmiştir.

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Varlıklara ilişkin ilkeler” başlıklı 9’uncu maddesinde, stoklarını hesaplarında izlemeye karar veren kamu idarelerince; satmak, üretimde veya tüketimde kullanmak amacıyla edinilen ilk madde, malzeme, yarı mamul veya mamul mal, ticari mal gibi stokların maliyet bedelleriyle dönen varlıklar içindeki ilgili hesaplara kaydedilip raporlanacağı, bunlardan yapılan satışlar, tüketimler veya kullanımların stok hesaplarından düşülerek karşılıklarının duruma göre ilgili varlık veya gider hesaplarına kaydedileceği ifade edilmiştir.

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 2’nci bölümünde yer alan “İç imkânlarla üretilen maddi duran varlıklar” başlıklı 20’nci maddesinde ise kamu idarelerinin bizzat kendi imkânlarıyla ürettikleri maddi duran varlıkların üretimi için yapılan giderlerin işlem tarihindeki maliyet bedeli üzerinden ilgili varlık hesaplarına kaydedileceği hükme bağlanmıştır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin Maddi Duran Varlıklar hesap grubunun işleyişine ilişkin 187’nci maddesinde; edinilen maddi duran varlıkların, maliyet bedeli ile hesaplara alınacağı, maliyet bedeline varlıkların elde edilmesinde yapılan her türlü giderin ilave edilmesi gerektiği belirtilmektedir.

Anılan Yönetmelik'in 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabının niteliğini açıklayan 190’ıncı maddesinde ise; herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, köprü, baraj, tünel, bölme, sarnıç, iskele, hark ve benzeri yapılar ile bunların eklenti ve bütünleyici parçalarının ve bunlardan tahsise konu edilenlerin bu hesapta izlenmesi gerektiği açıklanmıştır.

Yapılan incelemede, İdareye ait Salihli Beton Parke Bordür ve Boru Üretim Tesisinde üretimde kullanılmak üzere 143.259.538,24 TL tutarında dökme çimento ve kum gibi üretim malzemeleri satın alınarak 150 İlk Madde ve Malzemeler Hesabının “Kaplayıcılar” alt hesabında izlendiği ve bu malzemelerin beton parke, bordür ve beton boru üretiminde kullanıldığı görülmüştür.

Üretilen bu malzemeler İdarenin kendi imkanları ile gerçekleştirilen tretuvar, yol ve kaldırım gibi imalatlarda kullanılmakta dolayısı ile bu imalatların maliyetini oluşturmaktadır.

Söz konusu kum ve çimento gibi ilk madde ve malzemeler üretimde kullanıldıklarında bedelleri bünyesine girdikleri beton parke bordür ve boru gibi ilk madde ve malzemelerin maliyetine eklenerek, 150.15 Bakım Onarım ve Üretim Malzemeleri alt hesabında izlenmeli; üretim sonucu ortaya çıkan bu malzemelerin maliyet bedelleri ise bünyesine girdikleri tretuvar, yol ve kaldırım gibi duran varlıkların değerine ilave edilmelidir.

Uygulamada, İdarenin satın aldığı çimento ve kum gibi ilk madde ve malzemelerden üretime giren 72.199.388,66 TL’lik kısmının, nihai olarak beton parke bordür ve boru gibi üretim malzemelerine, bunların da bir kısmının tretuvar, yol ve kaldırım gibi duran varlıklara dönüşmesine karşın bedellerinin yıl sonunda 630 Giderler Hesabına aktarılarak giderleştirildiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti uyarınca, İdare tarafından söz konusu hatanın düzeltildiği bildirilmiş olsa da 2024 yılında yapılan işlemin 2023 yılı mali tablolarında oluşan hatayı düzeltici etkisi bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, Salihli Beton Parke Bordür ve Boru Üretim Tesisinde kullanılan, 150 İlk Madde ve Malzemeler Hesabi ile 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabına eklenmek suretiyle aktifleştirilmesi gereken söz konusu malzeme bedellerinin anılan mevzuat hükümlerine aykırı olarak 630 Giderler Hesabı kullanılarak doğrudan giderleştirilmesi nedeniyle 2023 yılı Bilançosu ve Faaliyet Sonuçları Tablosunda 72.199.388,66 TL tutarında hataya neden olunmuştur.