Kurum kayıtlarında yapılan incelemelerde yapı ruhsatı veya yapı kullanma izni olmayan binalardan emlak vergisi alınmasında aksaklıklar olduğu tespit edilmiştir.

3194 sayılı İmar Kanunu’na göre yapı; karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir. Kanunun 21’inci maddesine göre bu Kanunun kapsamına giren bütün yapılar için 26’ncı maddede belirtilen istisna dışında belediye veya valiliklerden yapı ruhsatiyesi alınması mecburidir. Kanunun 30’uncu maddesine göre ise, yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için inşaat ruhsatını veren belediye veya valilikten; 27’nci maddeye göre ruhsata tabi olmayan yapıların tamamen veya kısmen kullanılabilmesi için ise

ilgili belediye ve valilikten izin alınması mecburidir.

Ancak belediye sınırları içerisinde ruhsat veya izin almadan kullanılan yapıların olduğu ilgili birimlerce tespit edilmiştir. Yapı ruhsatiyesi alınmayan yapılar (kaçak yapı) ile yapı kullanma izni olmayan yerleri ayrı ayrı değerlendirmek gerekmektedir. Kaçak yapılar, “gecekondu” ve “imar mevzuatına aykırı yapı” olmak üzere iki grupta değerlendirilebilir. 775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 2’nci maddesine göre gecekondu, imar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın, kendisine ait olmayan arazi veya arsalar üzerinde, sahibinin rızası alınmadan yapılan izinsiz yapılardır. İmar Kanunu 32’nci maddeye göre imar mevzuatına aykırı yapı ise, bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlanması veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapılmasıdır.

775 sayılı Kanunun 18’inci maddesine göre; “Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra, belediye sınırları içinde veya dışında, belediyelere, Hazineye, özel idarelere, katma bütçeli dairelere ait arazi ve arsalarda veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak, daimi veya geçici bütün izinsiz yapılar, inşa sırasında olsun veya iskan edilmiş bulunsun, hiçbir karar alınmasına lüzum kalmaksızın, belediye veya Devlet zabıtası tarafından derhal yıktırılır.” denilmektedir.

3194 sayılı Kanunun 32’nci maddesine göre ise, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, imar planına ve ruhsatına uygun hale getirilemiyorsa belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılacağı ve masrafı yapı sahibinden tahsil edileceği belirtilmiştir. Mevzuatta hükümlerinden de anlaşılacağı üzere kaçak yapıların tespit edilmesi durumunda yukarıda yer verilen ağır yaptırımların uygulanması gerektiğinden, idarenin belediye sınırları içerisinde bu yapıların tespitine yönelik denetimlerini yeterince yerine getirmediği görülmüştür.

Yapı kullanma izni, İmar Kanunun 30’uncu maddesine göre yapı tamamen bittiği takdirde tamamının, kısmen kullanılması mümkün kısımları tamamlandığı takdirde bu kısımlarının kullanılabilmesi için izin verilmesidir. Belediye sınırları içerisinde yapı kullanma izni olmayan ancak fiilen kullanılmaya başlanan yapılar için arsa vergi değeri üzerinden emlak vergisi alındığı görülmektedir.

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun “Mükellef” başlıklı 3’üncü maddesinde; “Bina Vergisini, binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf

edenler öder.” denilmektedir. Özellikle kaçak yapılarda, tapu kayıtlarında bina maliki gözükmese bile binaya malik gibi tasarruf edenlerin mükellef olarak emlak vergisi ödemeleri gerekmektedir. Ayrıca 213 sayılı Vergi Usul Kanunu 3’üncü maddesine göre, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya, ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır. Bu itibarla, kaçak yapı olması veya yapı kullanma izninin bulunmaması emlak vergisinin bina vergi değeri üzerinden alınmasına engel olmamaktadır.

Yapılara ilişkin gerekli izinlerin alınmamış olması bu yapılar için emlak vergisi alınmasına engel olmayacaktır. Vergi mevzuatına göre vergiyi doğuran olayın gerçek mahiyeti binadır. Bu sebeple idare tarafından yapıların tespit edilerek vergilerinin arsa üzerinden değil yapılar göz önünde bulundurularak alınması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Görüşleriniz doğrultusunda işlemler yapılacaktır.” Denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresinin cevabından anlaşılacağı üzere bulguya iştirak edilmiştir. Bulguda belirtilen hususlar müteakip denetim döneminde yapılacak incelemelerde izlenecektir.