Manisa Büyükşehir Belediyesi Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresinin (MASKİ) 2018 yılı Performans Programı, Stratejik Planla aynı içeriği taşımaktadır. Kuşkusuz bu yanlış değildir. Ancak bu durum, yukarıda açıklanan stratejik planda hedef ve gösterge belirlemekteki hataların aynen performans programına yansıtılmasına yol açmıştır. Oysa performans programları, stratejik planını uygulamaya yansıyan zafiyetlerinin giderilmesi için de önemli bir araçtır.

Stratejik planlama sürecinin önemli bir ayağı da belirlenen faaliyetlerin maliyetlendirilmesi konusudur. Planlama ve bütçeleme süreçlerinin uyumlu ve dengeli biçimde yürütülmesi hem planlamanın hem de bütçenin daha rasyonel biçimde oluşturulmasını sağlayacaktır. Stratejik plan ve performans programlarının hazırlanıp, daha sonra total bütçe rakamlarının faaliyet alanlarına yine faaliyetler bazında ayrıştırılmadan ilişkilendirilmesinin ne stratejik planlama sürecine ne de sağlıklı bir bütçe yapım sürecine katkısı bulunmayacağı açıktır.

MASKİ’nin 2015-2019 Stratejik Planında, stratejik plana ilişkin tahmini kaynak ihtiyacı belirlenmemiştir. İlgili yıl performans programlarında faaliyet maliyetleri tablolarında tahmini bütçeye yer verilmiştir.

2018 yılı Performans Programında yer alan “faaliyet maliyetleri tablosunda” ise, sorumlu birime yılı bütçesinden tahsis olunan kaynak performans programının maliyeti olarak gösterilmektedir. Performans programının toplam kaynak ihtiyacı, “Fonksiyonel ve Ekonomik Hesap Düzeyinde Toplam Kaynak İhtiyacı Tablosu”nda verilmiştir. Bu tabloda, stratejik plan ve performans programınında tanımlanmış görev ve sorumluluğu olmayan Özel Kalem, Hukuk Müşavirliği vb. birimlere tahsis edilen bütçede dahil olmak üzere tüm MASKİ bütçesi yer almaktadır.

Stratejik Planda yer alan amaçlardan bazılarında gerçekleşme olmamasına rağmen, sorumlu birimlere kaynak ihtiyacı tablosunda yer verilmiştir. Örneğin Projeler Dairesi Başkanlığı, “Çevre sağlığını koruma çalışmalarına katkı sağlamak üzere kaliteli içme suyu tesisleri, fenni kanalizasyon sistemleri, yağmur suyu sistemleri ve uygun süreçte atıksu arıtma tesislerinin planlanması ve projelendirmesini yaparak, bu tesislerle ilgili yatırımların uzun vadeli ve kalıcı olmasını sağlamak” stratejik amaç 11’den sorumlu birimdir. Söz konusu

stratejik amaç ve hedefler, “hizmet sınırları dâhilinde bulunan mahalle bazında altyapı hizmetlerine öncelik verilmesi sonucunda 2018 yılı içinde Master Planlar ele alınamaması” gerekçesiyle gerçekleştirilememiştir. Ancak, 2018 yılı Performans Programı Kaynak İhtiyacı Tablosunda, Projeler Dairesi Başkanlığı 4.310.500,00 TL yer almıştır.

Bu haliyle, performans programında belirlenen maliyetlerin gerçekçi olduğunu ve kurumun stratejik önceliklerine göre kaynak dağılımı yapıldığı söylemek zordur.

Stratejik plan ve performans programlarının hazırlanıp, performans programında faaliyetlerin maliyetinin, ilgili yıl bütçesinden sorumlu birime ve/veya projeye ayrılan toplam kaynak şeklinde belirlenmesinin ne stratejik planlama sürecine ne de gerçekçi ve stratejik önceliklere göre bütçe yapım sürecine katkısı bulunmayacağı açıktır.

Bu nedenle daha Stratejik Plan aşamasında plan dönemini kapsayan toplam tahmini maliyetlerin hedef bazında belirlenmesi gerekmektedir. Bu belirlemeler çok yıllı bütçelemede bir girdi unsuru olarak ele alınıp bütçe sürecine yansıyacak, Genel Kurulca uygun görülmeyen maliyetler ve stratejik tercihler stratejik plan yapımı sırasında revize edilebilecektir.

“Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu”nda belirtildiği üzere,“kamu idareleri, kamu hizmetlerinin istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için bütçeleri ile program ve proje bazında kaynak tahsislerini stratejik planlarına dayandırmak zorundadır. Bu nedenle, idarenin bütçesi stratejik plandaki amaç ve hedeflerle ilişkilendirilir.

İdareler, stratejik planlarında belirledikleri hedeflerin plan dönemi için tahmini maliyetini tespit eder. Hedeflere plan döneminden önce erişilmesi öngörülüyorsa, maliyetler daha kısa bir zaman dilimini kapsayabilir. Bir hedefin maliyetinin stratejik plan kapsamında tahmin edilmesi, detaylı maliyetlendirmenin ise performans programı kapsamında yapılması gerekir.”

Bilindiği üzere, stratejik planlama ve performans programı süreci sadece bütçeye dönük değildir. Stratejik planlama sürecinde kaynak kısıtları dikkate alınmakla beraber, yıllık bütçe ve kaynak taleplerinin stratejik planları şekillendirmemesi; stratejik planın, bütçeyi yönlendirmesi beklenir. Performans programlarının hazırlanmasında ise; stratejik plan saptamalarına uygun olarak, ilgili yıl performans hedefleri plan dönemine dağıtılmalı, yıllık bütçe çalışmaları ile de hedef-kaynak bağlantısı kurulmalıdır.

Kamu idaresi cevabında; Aynen; “Stratejik Planlama, Performans Programı ve

Bütçenin hazırlanması sırasında, kendi aralarındaki ilişkilerin daha sağlıklı kurulmasına, dolayısıyla da bu sistemden beklenen faydanın yükseltilmesi hususlarına dikkat edilecektir.” Denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, Stratejik Planlama, Performans Programı ve Bütçenin hazırlanması sırasında, kendi aralarındaki ilişkilerin daha sağlıklı kurulmasına dikkat edilerek beklenen faydanın yükseltileceği belirtilmiştir. İzleyen denetimlerde, bu husus değerlendirilecektir.