Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresinin (BASKİ) belediyeye aktarması gereken Çevre Temizlik Vergisi (ÇTV) paylarının ve Katı Atık Bedellerinin zamanında ve tam olarak aktarılmaması nedeniyle belediyenin gelir kaybına uğradığı, buna rağmen Belediyenin gerekli takip işlemlerini yapmadığı görülmüştür.

1. BASKİ’nin Çevre Temizlik Vergisi Paylarını Zamanında ve Tam Olarak Aktarmaması

   2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Çevre temizlik vergisi” başlıklı mükerrer 44’üncü maddesinin birinci fıkrasında belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binaların çevre temizlik vergisine tabi olduğu; aynı maddenin yedinci fıkrasında su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanan çevre temizlik vergisinin, su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılacağı ve bu suretle tahakkuk eden verginin, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edileceği belirtilmiş olup su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiş bulunan büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki çevre temizlik vergisinin ise 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

   Söz konusu maddenin dokuzuncu ve onuncu fıkralarında, su ve kanalizasyon idarelerinin, büyükşehir dâhilindeki her ilçe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde ödemesi gerektiği, yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere büyükşehir belediyesinin hesabına tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar aktaracağı,tahsil ettiği vergiyi veya gecikme zammını yukarıda belirtilen süre içinde ilgili belediyeye yatırmayan idarelerden, bu tutarların 6183 sayılı Amme

   
   

   Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre gecikme zammı tatbik edilerek tahsil edileceği belirtilmiştir.

   Bu hükümlere göre su ve kanalizasyon idareleri, büyükşehir ilçe belediyesi sınırları içerisinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini, takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar bir bildirim ile ilgili ilçe belediyeye bildirerek aynı süre içerisinde ödemekle yükümlü olduğu; yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere büyükşehir belediyesinin hesabına tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar aktaracağı; idarelerin söz konusu ödemeleri belirtilen süre içerisinde yapmamaları durumunda bu tutarların ilgili belediyeler tarafından gecikme zammı tatbik edilerek tahsil edileceği açıktır.

   Yapılan incelemede, BASKİ tarafından konutlardan tahsil edilen Çevre Temizlik Vergisinden aktarılması gereken ilçe belediyesi paylarının zamanında ve tam olarak belediyeye aktarılmadığı tespit edilmiştir. 31.12.2022 tarihi itibarıyla belediyenin kayıtlarında aşağıdaki tabloda ayrıntısı gösterilen toplamda 578.154,89 TL tutarındaki ÇTV ile gecikme zammı payının eksik gönderildiği görülmektedir.

   Tablo 9: 2022 Yılında BASKİ Tarafından Belediye Adına Tahsil Edilen ÇTV Payları ile Belediyeye Ödenen Tutarlar

   
   

   ÇTV Dönemi	Tahakkuk Eden ÇTV + Gecikme Zammı	Belediye Tarafından Yapılan Tahsilat	Kalan Tutar
   2022/1	237.881,95	237.881,95	0,00
   2022/2	246.340,14	246.340,14	0,00
   2022/3	255.383,54	255.383,54	0,00
   2022/4	272.417,55	224.151,26	48.266,29
   2022/5	273.490,97	0	273.490,97
   2022/6	265.672,02	265.672,02	0,00
   2022/7	235.899,46	235.899,46	0,00
   2022/8	283.124,31	283.124,31	0,00
   2022/9	272.335,40	272.335,40	0,00
   2022/10	254.329,58	254.329,58	0,00
   2022/11	268.097,55	264.787,70	3.309,85
   2022/12	253.087,78	0	253.087,78
   TOPLAM	3.118.060,25	2.539.905,36	578.154,89

   
   

   Ayrıca belediyenin kayıtlarında gösterilen bu tutarlar ile BASKİ’nin kayıtları arasında uyumsuzluk olduğu da tespit edilmiştir. Bu uyumsuzluğun giderilmesi amacıyla belediye ile BASKİ arasında mutabakatın sağlanması gerektiği düşünülmektedir.

   Kamu idaresinin cevabında, alacağın zaman aşımına uğratılmadan tahsiline devam edileceği ifade edilmiştir.

   
   

   BASKİ tarafından belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde yer alan konutlar üzerinden tahsil edilen ÇTV ve gecikme zammından belediyeye aktarılması gereken payların zamanında ve tam olarak aktarılmaması nedeniyle belediye gelir kaybına uğramaktadır. Belediyenin gelir kaybına uğramaması için gerekli alacak takip işlemlerinin yapılması gerekmektedir.

2. BASKİ Tarafından Toplanan Katı Atık Bedellerinin Düzenli Olarak Belediyeye Gönderilmemesi

   2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 11’inci maddesinin on birinci fıkrasında; “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz.” hükmü yer almaktadır.

   Yukarıda ifade edilen Kanun maddesine istinaden 27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’in “Evsel katı atık tarife türleri” başlıklı 20’nci maddesinde;

   “(1) Evsel katı atık hizmetleri atık miktarı belirleme yöntemine göre aşağıda sayılan iki farklı tarife türü üzerinden ücretlendirilebilir:

   1. 18 inci maddede belirtilen yöntemlere göre hesaplanmış ve değişken ücretlerden oluşan tarife,

   2. Kirleten öder ilkesi dikkate alınarak ve 18 inci maddede belirtilen yöntemlere göre idareler tarafından hesaplanmış ve üretilen atık miktarını atık üreticilerinin etkileyemediği sabit tarifeler.

(2) Evsel katı atık idareleri her atık üreticisine sadece aldıkları hizmetlerin maliyetlerini dikkate alarak tarife belirlerler.”

“Faturalandırma” başlıklı 22’nci maddesinde;

“(1) Atıksu ve evsel katı atık hizmetlerine ait ücretlendirme yapılan hizmetin karşılığı

olarak müstakilen, düzenli aralıklarla su faturaları üzerinden yapılır.”

hükümlerini içermektedir.

Balıkesir Belediye Meclisi kararları ile evsel katı atık tarifeleri, tahsilat yöntemi, zamanı ile ilkeleri belirlenmiş ve su ücretlerinden yapılacak tahsilattan BASKİ görevli kılınmıştır.

Yapılan incelemede, BASKİ tarafından su faturalarından tahsil edilen evsel katı atık hizmet bedelleri ile gecikme zamlarının ve buna ilişkin Katma Değer Vergisi tahsilatlarının belediyeye zamanında ve tam olarak aktarılmadığı tespit edilmiştir. 31.12.2022 tarihi itibarıyla belediyenin kayıtlarında aşağıdaki tabloda ayrıntısı gösterilen toplamda 11.035.471,16 TL tutarındaki evsel katı atık bedelinin BASKİ tarafından Belediyeye eksik gönderildiği görülmektedir.

Tablo 10: Evsel Katı Atık Bedellerine İlişkin Tahsilatlardan Belediyeye Aktarılan Tutarlar ve Kalan Tutarlar

Ayrıca belediyenin kayıtlarında gösterilen bu tutarlar ile BASKİ’nin kayıtları arasında uyumsuzluk olduğu da tespit edilmiştir. Bu uyumsuzluğun giderilmesi amacıyla da belediye ile BASKİ arasında mutabakatın sağlanması gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresinin cevabında, 2019 yılından bu yana bakiye borcun ödenmesi yönünde borçlu BASKİ ile yazışmalar yapıldığı, ÇTV ve Katı Atık Bedellerinin kısmi ödemeler şeklinde devam ettiği, kurumlar arasında tutarlarla ilgili uyuşmazlığın vadesinde ödenmeyen tutarların gecikmelerinden kaynaklandığı, bu konuda mutabakat sağlanması için BASKİ ile görüşmeler yapıldığı ifade edilmiştir.

BASKİ tarafından su faturalarından tahsil edilen evsel katı atık hizmet bedelleri ile gecikme zamlarının ve bunlara ilişkin Katma Değer Vergisi tahsilatlarının zamanında ve tam olarak aktarılmaması nedeniyle Bandırma Belediyesinin gelir kaybına uğradığı düşünüldüğünden söz konusu kaybın önlenmesi için gerekli alacak takibinin yapılması gerekmektedir.