2021 yılında, İdare tarafından kiraya verilen taşınmazlarda nicelik ve nitelik olarak değişiklik olmasına rağmen, kiraya verilen duran varlıkların kayıtlı değeriyle yer aldığı 990- Kiraya Verilen Duran Varlıklar Hesabının tutarında güncelleme yapılmadığı, tahsil edilecek toplam kira bedellerinin izlendiği 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının ise hiç kullanılmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 475’inci maddesinde, 990-Kiraya Verilen Duran Varlıklar Hesabının, kurumun, bilançolarında kayıtlı duran varlıklardan kiraya verilenlerin izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmiş, hesabın işleyişine ilişkin 476’ıncı maddesinde ise; kiraya verilen duran varlıkların, kayıtlı değerleri üzerinden 990-Kiraya Verilen Duran Varlıklar Hesabına borç, 999-Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına alacak

kaydedileceği, kiraya verilen duran varlıklardan kira süresi sona erenlerin ise kayıtlı değerleri üzerinden 990-Kiraya Verilen Duran Varlıklar Hesabına alacak, 999-Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına borç kaydedileceği belirtilmiştir.

Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planına, kiraya verilen taşınmazların kira bedellerinin takibine yönelik olarak 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabı eklenmiştir.

990 ve 993 no.lu hesapların işleyişine ilişkin olarak Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğünün 26.11.2014 tarihli ve 13278 sayılı genel yazısında;

“1-Kiraya verilen taşınmazlar ile üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlara ilişkin belgeler muhasebe birimlerine verildiğinde, kayıtlı değerleri üzerinden 990 Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hesabının ilgili yardımcı hesabına borç, 999-Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına alacak; diğer taraftan toplam kira ve irtifak hakkı tesisi gelirleri (peşin tahsil edilenler hariç) tahsil edileceği yıllara göre 993 Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının bölümlenmiş yardımcı hesaplarına borç, 999 Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına alacak kaydedilecektir.

1. Dönem sonlarında, 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabının bölümlenmiş yardımcı hesaplarında kayıtlı tutarlar sürenin güncellenmesi amacıyla bu hesaba borç ve alacak kaydedilecektir.

2. Kira ve irtifak hakkı tesisi gelirleri tahsil edildiğinde 999 Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına borç, 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir. Kira sözleşmesi ya da irtifak hakkı tesisi süresi sona erdiğinde 999- Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabına borç, 990-Kiraya Verilen, İrtifak Hakkı Tesis Edilen Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değerleri Hesabına alacak kaydedilecektir. ”

denilmektedir.

Mezkur düzenlemelere göre İdare tarafından kiraya verilen taşınmazların kayıtlı tutarlarının 990-Kiraya Verilen Duran Varlıklar Hesabı ve 999-Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabında; diğer taraftan toplam kira gelirlerinin (peşin tahsil edilenler hariç) tahsil edileceği yıllara göre 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabı ve 999-Diğer Nazım Hesaplar Karşılığı Hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede; İdarenin kiraladığı taşınmazlardan yıllara göre elde edilecek kira gelirlerinin kaydedilmesi gereken 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri hesabının hiç kullanılmadığı, kayıtlı değerlerinin izlendiği 990-Kiraya Verilen Duran Varlıklar Hesabındaki tutarın ise güncellenmediği tespit edilmiştir. İdarenin mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımındaki taşınmazların envanter çalışmalarının tamamlanmaması ve muhasebe programının izin vermemesi nedeniyle tutar tespiti yapılamamıştır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; taşınmazların değer tespitlerinin yapılmaya başlandığı, ilgili kayıtların çalıştırılacağı ifade edilmiştir. Ancak, bahsi geçen muhasebeleştirme işleminin yılı içinde yapılmaması sebebiyle; 2021 yılı bilanço dipnotunda, İdarenin kiraya verdiği taşınmazlardan yıllara göre elde edilecek kira gelirleri 993- Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabında hiç yer almamış, kayıtlı değerleri ise 990-Kiraya Verilen Duran Varlıklar Hesabında güncel haliyle yer almamıştır.

Sonuç olarak; İdarenin kiraya verdiği taşınmazlardan yıllara göre elde edilecek kira gelirlerinin 993-Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri hesabında, kayıtlı değerlerinin ise güncellenerek 990-Kiraya Verilen Duran Varlıklar Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.