İdare taşınmazlarının cins tashihi ve envanter çalışmalarının tamamlanmadığı ve bunlara bağlı olarak da muhasebe bilgilerinin güncellenemediği görülmüştür.

Taşınmazların yönetimi 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 44, 45, 47 ve 60’ıncı maddelerinde düzenlenmiştir. Hazine ve Maliye Bakanlığınca; 5018 sayılı Kanun’un 44, 45 ve 60’ıncı maddelerine dayanılarak Kanun kapsamında olan kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmallerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik çıkarılmıştır.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in 1’inci maddesinde, Yönetmelik’in amacının; genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı ve Kanun kapsamında olan kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde veya kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmal cetvellerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu belirtilmiş ve Yönetmelik’in diğer maddelerinde kamu idarelerinin tasarrufunda bulunan taşınmazların kaydına ve buna ilişkin cetvellerin tutulmasına ilişkin usul ve esaslar ile bu işlerle ilgili görev, yetki ve sorumluluklar belirlenmiştir.

Yönetmelik’in “Kayıt ve kontrol İşlemleri” başlıklı 5’inci maddesine göre;

Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri; kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınması olup kayıtların belgeye dayanması esastır. “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlar maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenler ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınacaktır.

Taşınmazların rayiç değeri; maliki kamu idaresince, başka bir kamu idaresinin yönetiminde veya kullanımında olanlar ise bu idarelerce tespit edilecek ve taşınmazların kayıtlara alınan değeri, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre güncellenecektir. Ayrıca kayıt işlemleri, taşınmaz giriş ve çıkış kayıtlarının tutulması ve ilgili cetvellere kaydedilmesi süreçlerini kapsamaktadır.

Yönetmelik’in “Cins tashihlerinin yapılması” başlıklı 10’uncu maddesine göre:

Kamu idarelerince; mülkiyetlerinde, yönetimlerinde veya kullanımlarında bulunan taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kaydının birbirine uygun olmaması durumunda, taşınmazlar mevcut kullanım şekli ile kayıtlara alınacak olup kamu idareleri taşınmazların cins tashihinin yapılması için gerekli işlemleri yapacaklardır. Tahsis edilen ve üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlar açısından bu yükümlülük, kullanan idarenin veya gerçek veya tüzel kişilerin durumu tespit eden yazısı üzerine taşınmaz maliki idareye aittir. Ancak cins tashihine ilişkin gerekli belgeler ile buna ilişkin malî yükümlülükler kullanıcılar tarafından karşılanacaktır.

Diğer yandan, aynı Yönetmelik’in geçici 1’inci maddesinde de, tüm bu taşınmaz kayıt işlemlerinin 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanması gerektiği ifade edilmiştir.

Yukarıda belirtildiği üzere, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümleri gereğince; taşınmazların mevzuatında belirtilen şekilde kayda esas değerlerinin tespit edilmesi ve muhasebe bilgilerinin güncellenmesi, her bir taşınmaz için cins tashihi işlemlerinin yapılması, taşınmaz icmal cetvellerinin konsolide edilmesi, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği gereği taşınmazların mali tablolarda gösterilmesi ve tüm bu taşınmaz kayıt işlemlerinin 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanması gerekmektedir.

Eyüpsultan Tapu Müdürlüğünden alınan, İdare mülkiyetindeki taşınmazları gösterir liste ile İdarede mevcut taşınmaz listesinin karşılaştırılması sonucunda, taşınmaz envanterinin güncel durumu yansıtmadığı görülmüştür. Bu durum envanter işlemlerinin tamamlanmadığını ortaya koymaktadır.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine binaen İdare tarafından, ilgili müdürlük tarafından 5018 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik kapsamında İdare taşınmazlarının envanter çalışmalarının yapıldığı ve İdare kayıtları ile tapu kayıtlarının uyumlu hale getirildiği; ancak ihdas, tevhit, hibe, satış, devir gibi İdare birimlerince yapılan işlemlerin tapu kayıtlarına yansımasının zaman alması nedeniyle, İdare kayıtları ile tapu kayıtları arasında anlık farklılıkların oluşabildiği, envanter kayıtlarının düzenli olarak güncellenerek bu farklılıkların süreç içerisinde giderildiği ifade edilmiş ve konuya ilişkin örnek verilmiştir. Ayrıca taşınmazların muhasebe bilgilerinin 2023 yılı içerisinde güncellendiği ifade edilmiştir.

İdare tarafından her ne kadar İdare kayıtları ile tapu kayıtları arasındaki farklılıkların süreç içerisinde giderildiği ifade edilmiş olsa da, Tapu Müdürlüğü’nden alınan bilgilere göre

31.12.2022 tarihi itibariyle İdarenin mülkiyetinde bulunan 1106 adet taşınmaz söz konusu iken, Emlak ve İstimlak Müdürlüğü kayıtlarında bu sayı 1246 olarak gözükmektedir. Bu durum envanter çalışmalarının sağlıklı bir şekilde yürütülmediğini ortaya koymaktadır. Diğer yandan, taşınmazların muhasebe kayıtlarının 2023 yılında güncellendiği ifade edilmiş olsa da, konuya ilişkin kanıtlayıcı herhangi bir belge tarafımıza sunulmamıştır.

Sonuç olarak, taşınmaz cins tashihi ve envanter çalışmalarının tamamlanmaması nedeniyle İdarenin 2022 yılı bilançosunda 25-Maddi Duran Varlık Hesap Grubu hatalı olarak yer almıştır.