İdare muhasebe sisteminde kayıtlı olan ve amortismana tabi bazı duran varlıklar için amortisman ayrılmadığı, bazı duran varlıklar için ayrılan amortisman tutarlarının ise varlığın kayıtlı değerlerini aştığı tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 25 Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubuna ilişkin işlemleri açıklayan 187’nci maddesinde; kapsama dahil kamu idarelerinin muhasebe sistemine dahil edilen maddi duran varlıklarına ilişkin amortisman süre, yöntem ve oranları ile ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usullerin uygulanacağı ifade edilmiştir. Amortisman işlemlerine ilişkin olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından 47 sıra no.lu Amortisman ve Tükenme Payları Genel Tebliği yayımlanmıştır. Anılan Tebliğin 4’üncü maddesine göre, varlıkların amortisman ve tükenme payına tabi tutulan değerleri maliyet bedelidir. Maliyet bedeli ise, bir varlığın satın alınması, üretilmesi veya değerinin artırılması için yapılan harcamalar veya verilen kıymetlerin toplamıdır. Aynı Tebliğin 5’inci maddesinde; Duran varlıklar için amortisman ve tükenme payı ayrılmasında normal amortisman yöntemi uygulanacağı ve varlığın yararlanma süresine göre Genelge Ek-1’de yer alan Amortisman ve Tükenme Payı Süre ve Oranları Listesinde belirlenen oranlarda her yıl eşit olarak ayrılacağı belirtilmiştir.

Muhasebe uygulamalarında amortisman ayırma işleminin amacı, varlığın maliyetinin ondan yararlanılan döneme dağıtılması ve bilançoda varlığın net değeriyle gösterilmesidir. Nitekim 03.12.2014 tarihli ve 2014/7052 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nde bu durum açıkça ifade edilmiştir. Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nde de varlığın ilk defa amortisman hesaplanmasına esas alınacak

değerinin kayıtlı değeri olduğu düzenlenmiştir. Dolayısıyla ayrılacak amortisman tutarının varlığın kayıtlı değerini aşması mümkün değildir.

31.12.2022 tarihi itibariyle İdarenin muhasebe sisteminde, tablolarda gösterildiği üzere; amortismana tabi olan bazı varlıklar için ayrılan amortismanların varlığın kayıtlı değerlerini toplamda 1.369.040,63 TL aştığı, kayıtlı değerleri toplamı 3.967.679,20 TL olan duran varlık için ise amortisman ayrılmadığı görülmüştür. Tabloda kayıtlı değeri negatif olan duran varlık da dikkat çekmektedir. Dolayısıyla muhasebe sisteminde yer alan duran varlıkların kayıtlı değerlerinin doğruluğu gözden geçirilmeli, sonra amortisman değerlerinin doğruluğu araştırılmalıdır.

Tablo 8: Amortisman Tutarı Kayıtlı Değerinden Fazla Olan Duran Varlıklar

Tablo 9: Amortisman Ayrılmayan Duran Varlıklar ve Kayıtlı Değerleri

Kamu idaresi özetle, dispanser başka bir kamu idaresine tahsis edildiği için ilgili Tebliğ uyarınca amortisman ayrılmadığını, diğer amortisman işlemlerinin ise düzeltme kaydının yapıldığını ifade etmiştir. Kamu idaresinin tahsis ettiği taşınmazın amortisman işlemlerinin tahsis edilen kamu idaresi tarafından yapılması gerektiğinden uygulama doğrudur ancak Dispanserler hesabı aktifte eksi bakiye ile yer aldığından amortisman fazla görünmektedir. Dolayısıyla varlık hesabında hata bulunmaktadır. Diğer taşınmazların amortisman işlemlerinde

yapılan düzeltme ise 2022 yılı mali tablolarını etkilememektedir.

Duran varlıkların amortisman işlemlerinin yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine uygun yapılması ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabında gerçeği yansıtacak şekilde izlenmesi gerekmektedir.