Toplu İş Sözleşmesi yürürlükte olan belediye şirketi personeline Büyükşehir Belediyesi Başkanlık Oluru ile zam belirlendiği ve belirlenen zam üzerinden yaklaşık maliyet hesaplaması yapıldığı görülmüştür.

696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Geçici 24’üncü maddesi kapsamında 04.12.2017 tarihi itibarıyla çalışmakta olan taşeron işçiler Büyükşehir Belediyesi şirketlerinde işçi kadrolarına geçirilmiştir.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 1’inci maddesi uyarınca işçi ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlemek üzere toplu iş sözleşmesi yapabilecekleri belirtilmiştir. Aynı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 2’nci maddesinde; toplu iş sözleşmesinin, iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeyi ifade ettiği devamında ise bu Kanun’un uygulanması bakımından işçi, işveren ve işyeri kavramlarının 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nda tanımlandığı belirtilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 2’nci maddesinde; bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar ise işveren olarak tanımlanmıştır.

Anılan mevzuat hükümlerinden, belediyelerde taşeron olarak çalışan işçilerin 04.12.2017 tarihi itibari ile Belediye Şirket kadrolarında işçi statüsüne geçirileceği bu kapsamda işçi sendikalarının, şirket işçilerinin ekonomik ve sosyal haklarının belirlenmesi

bakımından Belediye Şirketi veya bağlı olduğu işveren sendikası ile toplu iş sözleşmesi imzalayabileceği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede belediye şirketi İstanbul Personel Yönetim AŞ (İSPER AŞ) ile Tüm Belediye ve Genel Hizmet İşçileri (Hizmet-İş) Sendikası ile 01.01.2020-31.12.2022 tarihleri arasını kapsayan işletme düzeyinde bağıtlanan Toplu İş Sözleşmesi bulunmaktadır. Söz konusu Toplu İş Sözleşmesinin ücret zamlarını belirleyen 33’üncü maddesinde; 01.01.2022- 31.12.2022 tarihleri arasında geçerli olmak koşuluyla 31.12.2021 tarihinde almış oldukları brüt ücretlerine Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) 2003=100 Temel Yıllık tüketici fiyatları endeksine 2021/Aralık endeks sayısının, 2020/Aralık endeks sayısına göre artışı oranında zam yapılacağı hükmü mevcuttur.

Bu kapsamda İSPER AŞ kadrolarında yer alan işçilerin 2022 yılı içerisinde alacakları zam oranı İSPER AŞ ile Hizmet-İş arasında imzalanan toplu iş sözleşmesiyle belirlenmiştir.

Ancak İstanbul Büyükşehir Belediyesi 31.12.2022 tarihli Başkanlık oluru ile Toplu İş Sözleşmesi yürürlükte olan ve Belediye Şirketi kadrosunda bulunan işçilere 2022 yılından itibaren uygulanmak üzere doğrudan hizmet alımı dosyalarında “Tüketici fiyat endeksi, Kasım 2021” bülteninde yer alan değişim oranı olan %21,31 diğer dosyalarda ve TİS nedeniyle kapsam dışı bırakılan pozisyonlarda çalışan personele uygulanmak üzere %33 zam belirlenmiş, ayrıca yol ve yemek fiyatlarında da artışlar yapılarak yaklaşık maliyet hesaplamasında dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

Belediye şirketleri anonim şirket olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmakta ve faaliyet göstermektedir. Bu sebeple belediye şirketleri özel hukuk tüzel kişisidir. Bu kapsamda 696 sayılı KHK ile şirket kadrolarına geçirilen personelin Belediyeden ayrı tüzel kişiliği bulunmaktadır. Bu kapsamda belediye şirketinin, kadrosuna geçen personeli ile Toplu İş Sözleşmesi imzalamaya yetkili işveren konumunda olduğu, nitekim 31.12.2022 sonuna kadar geçerli olan Toplu İş Sözleşmesinin bulunduğu anlaşılmaktadır.

Söz konusu nedenlerle, Büyükşehir Belediyesi tarafından başkanlık oluru ile TÜİK tarafından 3.12.2021 tarihinde “Tüketici fiyat endeksi, Kasım 2021” bülteninde yer alan değişim oranları üzerinden zam kararı açıklaması mevzuata uygun düşmemektedir. Zira Toplu İş sözleşmesi bulunan Şirket personeli 2022 Ocak ayında; 2021/Aralık endeks sayısının, 2020/Aralık endeks sayısına göre artış oranı olan %36,08 oranında zam aldığı bu kapsamda başkanlık oluru ile verilen zammın uygulama olarak dayanaksız kaldığı görülmüştür. Bunun

yanında başkanlık olurunda belirtilen yaklaşık maliyet hesaplarında dikkate alınması gerektiği hususu Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78’inci maddesinde; Tekliflerin hazırlanması ve asgari işçilik maliyetinin hesaplanmasında, ihale tarihinde yürürlükte bulunan asgari ücretin dikkate alınacağı hükmüne aykırılık oluşturmaktadır. Bu sebeple Başkanlık Oluru ile belirlenen zammın yaklaşık maliyet hesaplamasında dikkate alınması gerektiği hususu doğrudan hizmet dosyaları ile diğer personel temini dosyalarında yaklaşık maliyetin hatalı hesaplanmasına sebep olmaktadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; bulgu konusu husus hakkında belirtilen kıstaslara uyulmuş olduğu belirtilse de İdarenin doğrudan hizmet alımı sözleşmelerinde yaklaşık maliyet hesaplamalarını hatalı hesapladığı görülmüştür.

Sonuç olarak; şirket kadrolarına geçirilen Toplu İş Sözleşmesi yürürlükte bulunan işçilerine Başkanlık Oluru ile ayrıca zam belirlenmesi mevzuata aykırılık oluşturmakla birlikte yaklaşık maliyet hesaplanmasında dikkate alınması suretiyle hem mevzuata aykırılık hem de yaklaşık maliyetin yüksek belirlenmesine neden olduğu düşünülmektedir.