Kurumun alacak işlemleri üzerinde yapılan incelemede belediyenin peşin bedelle satışını gerçekleştirdiği taşınmazlarının bedellerini 127- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabında izlediği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 127- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabının niteliğini açıklayan 97'nci maddesinde, “Diğer faaliyet alacakları hesabı, mahalli idarelere ait maddi duran varlıkların taksitli satılması durumunda ortaya çıkan alacaklar ile yukarıdaki hesapların kapsamına girmeyen ve bir yıl içerisinde tahsil edilmesi gereken diğer çeşitli faaliyet alacaklarının izlenmesi için kullanılır.” hükmü yer almaktadır.

Aynı Yönetmelik'in “Hesabın işleyişi” başlıklı 99'uncu maddesinde, maddi duran varlıkların taksitli satılması durumunda, satış bedelinden tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarlardan bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tahsili gerekenlerin 127 -Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına, bir yıldan daha uzun bir süre içerisinde tahsili gerekenlerin ise 227- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına kaydedileceği hükmü yer almaktadır. Bu hesapta kayıtlı alacaklardan, nakden veya mahsuben yapılan tahsilatların bu hesaba alacak kaydedileceği ifade edilmiştir.

Belirtilen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere sadece taksitli olarak satışı yapılan taşınmazların satış bedellerinin 127- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına kaydedilmesi, peşin satışı yapılan taşınmazların satış bedellerinin bu hesaba kaydedilmemesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, 127- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabı 2022 yılı mizanı borç kalanının 14.989.485,95 TL, 2023 yılı borç tutarının 36.761.323,05 TL, dolayısıyla, bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tahsili gereken 2023 yılı taksitli arsa satışlarının 21.771.837,10 TL olduğu, fakat Emlak İstimlak Müdürlüğü’nden alınan verilere göre 2023 yılında bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tahsili gereken 5.818.541,83 TL taksitli arsa satışının olduğu, sonuç olarak peşin olarak satıldığı halde, (21.771.837,10 – 5.818.541,83) 15.953.295,27 TL satış bedelinin 127- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabında takip edilmesinin, bilançoda söz konusu hesabın, 15.953.295,27 TL hatalı kayıt göstermesine neden olduğu tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; 127- Diğer Faaliyet Alacakları hesabının borç tutarının sadece taksitli arsa satışlarından kaynaklanmadığı, 2023 yılında tahakkuku yapılıp faaliyet dönemi içerisinde tahsili gereken tutarların (20.293.276,38 TL) bu hesaba borç, bir yıldan daha uzun bir süre içerisinde tahsili gereken tutarların (1.332.701,69 TL) faaliyet dönemi içerisinde tahsilinde bu hesaba borç, faaliyet dönemi içerisinde tahsil edilip çeşitli nedenlerle iptali yapılan tahakkuk tutarlarının (145.859,03 TL) bu hesaba borç kaydedilmek suretiyle, 127- Diğer Faaliyet Alacakları hesabının 3 farklı şekilde kullanıldığı, bu nedenle 2023 yılı mizanında 127- Diğer Faaliyet Alacakları hesabı borç tutarının tamamının 2023 yılı taksitli arsa satışlarını göstermemekte olduğu, değerlendirmeye yukarıda açıklanan bileşenler de katıldığında kayıtların doğru olduğu ifade edilmiştir.

İdarenin cevabında belirttiği 127- Diğer Faaliyet Alacakları hesabının 3 farklı şekilde kullanılmasından kaynaklı toplam borç tutarı (21.771.837,10 TL) ile 2023 yılı mizanında yer alan borç tutarı (36.761.323,05 TL) arasında fark olması, Emlak İstimlak Müdürlüğü’nden alınan, 2023 yılında bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tahsili gereken 5.818.541,83 TL taksitli arsa satışına ait bilginin doğruluğu hakkında izahın olmaması nedeniyle İdarenin cevabına katılmak mümkün değildir.

Sonuç olarak, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümleri uyarınca peşin bedelle satılan gayrimenkullerin satış bedellerinin 127 veya 227- Diğer Faaliyet Alacakları Hesabına kaydedilmemesi gerektiği düşünülmektedir.