Belediye mülkiyetinde bulunan ve bağımsız kullanıma müsait balıkhane, dükkân, işyeri ve ATM niteliğindeki bir kısım taşınmazın, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında kiraya verilmesi yerine, ecrimisil karşılığında işgalcilere kullandırılmaya devam edilmesi suretiyle işgale süreklilik kazandırıldığı ve diğer yandan, ecrimisil alacakların uygun şekilde takip ve tahsil edilmediğinden yapılan tahsilatların düşük düzeyde kaldığı görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanun’un “İşgal Harcı” başlıklı 52’nci maddesinde:

“Belediye sınırları içinde bulunan aşağıdaki yerlerden herhangi birinin satış yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak işgal edilmesi, İşgal Harcına tabidir:

1. Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından işgali,

2. Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için işgali,

3. Motorlu kara taşıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüşü alınarak belediyelerce şehir merkezlerinde tesis edilen ve işletilen mahallerin çalışma saatleri içinde, taşıtlar tarafından işgali (Bisiklet ve motosikletler hariç)” denilmektedir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanun’un "Ecrimisil ve tahliye" başlıklı 75’inci maddesinde devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine fuzuli şagilden ecrimisil isteneceği, ayrıca işgal edilen taşınmaz malın idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülki amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek idareye teslim edileceği belirtilmiş, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Yapılan incelemelerde, Belediye tarafından 31.12.2021 tarihi itibariyle mülkiyetinde olan 149 taşınmazın işgal edildiği ve işgal edilen yerlerden işgalcilerin çıkarılmasına yönelik herhangi bir işlem yapılmadığı, bunun yerine mevzuata aykırı şekilde aylık ecrimisil bedeli karşılığında taşınmazların kullandırılmasına devam edildiği, işgaliye bedelinin ise her yıl encümen kararıyla yeniden değerleme oranında arttırılmak suretiyle belirlendiği görülmüştür. Mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, işgal harcı ancak Kanun’da sayılan yerlerin geçici olarak işgal edilmesi durumunda alınacaktır. Ecrimisil bir kiralama yöntemi olmayıp, kamuya ait taşınmaz malların işgali ve bu işgalin tespiti sonucunda önceki kullanıma dair bir tazminat bedelidir.

2886 sayılı Kanunu’nun 75’inci maddesinin dördüncü fıkrasında da belirtildiği üzere, işgal edilen taşınmaz mal için mülki amire talepte bulunulması ve mülki amirce söz konusu taşınmazın 15 gün içinde tahliye ettirilmesi esastır. Aksi bir durum, yani işgal eden kişinin ödemesi için tespit edilen ecrimisil bedelinin kira ödemesi gibi ileriye doğru devam ettirilmesi, 2886 sayılı Kanun’un her türlü satış ve kiralama gibi hususlarda ihale yoluna gidilmesi gerektiğini ifade eden amir hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Diğer bir husus, 2021 yılı Bütçe Gelir Kesin Hesap Cetveline göre; 1.291.570,68 TL’si önceki yıllardan devreden ve 1.688.650,44 TL’sı da 2021 yılı tahakkuk tutarı olmak üzere toplam 2.980.221,12 TL’lik ecrimisil alacağının, yalnızca 1.618.936,74 TL’sinin tahsil edildiği, kalan 1.361.284,38 TL’nin 2022 yılına devrettiği ve dolayısıyla tahsilat oranının da %54,31 düzeyinde gerçekleştiği tespit edilmiştir.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “Beş yıllık zamanaşımı” başlıklı 147’nci maddesinde, kira alacaklarında zamanaşımı hususu düzenlenmiştir. Buna göre beş yıl içinde tahsil edilmeyen kira alacakları zaman aşımına uğramaktadır. Ayrıca, taşınmaz kira ve ecrimisil gelirlerinin takip ve tahsilinde 6098 sayılı Kanun’da belirtilen zaman aşımı süresi dikkate alınmalıdır.

İdare cevabında, işgaliye sözleşmeleriyle kullanıma verilen taşınmazların vasıfları itibariyle incelenip değerlendirileceği, bu suretle kiraya verilecek olanlar için 2886 Sayılı Kanun gereğince ihaleye çıkılacağı ve işgal için belirlenen ecrimisil gelirlerinin ise takip ve tahsil edilmesine titizlikle dikkat edileceği, ifade edilmiştir.

Ancak, bu hususun 2018, 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporlarında yer almasına rağmen gereğinin yapılmadığı görülmüştür. Bu itibarla, İdare tarafından ecrimisil karşılığı kullandırılan

taşınmazların yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri doğrultusunda tahliyesinin sağlanması, bunlardan kiralanabilir nitelikte olanların 2886 sayılı Kanun çerçevesinde yapılacak ihaleyle kiraya verilmesi; ayrıca hali hazırda devam eden işgaller için tahakkuk kaydı yapılan ecrimisil tutarlarının takip ve tahsili için acilen önlem alınmalıdır.