Şirketin incelenmesi neticesinde 07.04.2022 tarihli ve 19 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile özel bir geri dönüşüm tesisinin devralınması kararı alındığı görülmüştür.

Şirketin 01.09.2021 tarihli Olağanüstü Genel Kurul Kararının incelenmesi neticesinde Şirketin atık toplama, taşıma, biriktirme, ayrıştırma, dönüşüm gibi konuları yürütebilmesi adına şirket esas sözleşmesinde amaç ve konu değişikliğine gidildiği bu değişikliğe ilişkin duyurunun Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nin 07.09.2021 tarihli ve 10403 sayılı ilanında yayımlandığı görülmüştür.

Şirketin atık toplama, geri dönüşüm ile ilgili olarak esas sözleşmesinde yaptığı amaç ve konu değişikliği sonrası, İzmir ili Konak İlçesi Güney Mahallesinde bulunan taşınmazın ve bu taşınmaz üzerinde yer alan üretim tesisi ve tesiste yer alan duran varlıkların değerlerinin tespiti amacıyla ilgili Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş.’ye 09.12.2021 tarihli iki farklı makine ve gayrimenkul değerleme raporu hazırlattırılmıştır.

Değerleme raporu sonrası Şirket ile ilgili Geri Dönüşüm ve Nakliye Sanayi Ticaret Limited Şirketi ile arasında atık toplama merkezini ve ekli kira sözleşmesindeki hakları, ruhsat ve lisansları, sözleşme ekinde yer alan malzemeleri, demirbaşları, araçları satın almak için 07.04.2022 tarihli ticari işletmenin kısmen devri sözleşmesi imzalanmıştır. Söz konusu sözleşme kapsamında devralınacak olan tesis, makine, cihaz, gayrimenkul yapıları, araçlar, kutular, demirbaşlar ve diğer devir konusu unsurlar ilgili Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık A.Ş.’ye hazırlattırılan değerleme raporlarında yer alan birim fiyatlar baz alınarak KDV dahil toplam 26.141.016,13 TL’ye devralınmıştır.

Ancak yapılan incelemede Belediyenin %74,04, belediye şirketinin %25,96 oranında sahip olduğu Şirketin maliyet/kar analizi gibi hesapları yapmadan alınan yönetim kurulu kararı doğrultusunda söz konusu devralma işleminin gerçekleştirildiği görülmüştür. Nitekim devralınan tesisin gerçekleştirdiği faaliyetlere ilişkin olarak kar/zarar durumu incelendiğinde 2023 yılında ilgili tesisin gerçekleştirdiği faaliyetler sonucu 12.473.840,63 TL gelir elde ettiği bunun karşılığında 42.209.608,08 TL gidere katlandığı, dolayısıyla ilgili faaliyetten sadece 2023 yılı içerisinde 29.735.767,45 TL zarar ettiği görülmüştür.

Devralma işlemi ile ilgili dosyalar incelendiğinde, devralınacak atık toplama merkezinin alımı sonrasında yapılması gereken harcamalara, iyileştirmelere, kira, personel ödemeleri, araç alımı, nakliye, akaryakıt giderleri gibi söz konusu işin idame ettirilebilmesi için gereken maliyetlere ilişkin herhangi bir fizibilite çalışması yapılmadan, sektörün karlılık durumu analiz edilmeden, anılan değerleme raporunda yer alan rakamlar üzerinden anlaşma yapıldığı görülmüştür.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 18'inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca her tacirin, ticaretine ait bütün işlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiği hükmü yer almaktadır. Belirtilen hüküm; tacirin öngörülü, konusunu bilen, hukuki ve fiili durumu kavrayabilme özelliklerine sahip olmasını gerektirmektedir. Basiretli iş adamı kavramı kısaca ticari hayatın gereklerini ve teamüllerini iyi bilmeyi ifade etmektedir. Şirket, kâr elde etme gayesiyle tüzel kişiliğe haiz olarak kurulmuş bir organizasyondur. 6102 sayılı Kanun hükümleri gereğince kurulan Şirket, anılan Kanun'un 16'ncı maddesine göre tacir niteliğine haiz olup, 18'inci maddesi gereğince de ticaretine ilişkin tüm faaliyetlerinde basiretli bir tacir gibi hareket etmek zorunluluğu vardır.

Şirket cevabında özetle, Şirkete kaynak sağlanmasının hedeflendiği, ana yatırım tutarının yüksek olmasına rağmen orta ve uzun vadede kara geçilmesinin planlandığı, Aralık 2021 tarihinde yönetim kuruluna fizibilite raporunun sunulduğu, fizbilite raporunda Şirketin atık toplama merkezi yatırımının kara geçeceği planlanmış olsa da planlanan yatırım maliyetlerinin yakıt, personel, enflasyon ve döviz kurları nedeniyle öngörülemeyecek şekilde artış göstermesinden dolayı yüksek kaldığını, maliyetlerin arttığını ancak planlanan atık miktarının toplanamadığını, fiyat artışlarının atık fiyatlarına yansımadığını, zararda olduğu görülen atık toplama merkezi yatırımının Şirket yönetimince tekrar gözden geçirildiğini, ifade etmiştir.

Şirket cevabı değerlendirildiğinde, cevapta "...Bu planlara ilişkin olarak Aralık 2021 tarihinde yapılan ve yönetim kuruluna sunulan fizibilite çalışmasına ilişkin tablo aşağıda gösterilmiştir..." şeklinde ifadeye yer verilmesine karşın, Şirketin 2021 yılı Aralık ayı yönetim kurulu kararlarının incelenmesinde, geri dönüşüm tesisinin devralınmasına ilişkin hazırlandığı iddia edilen fizbilite raporunun görüşüldüğüne dair herhangi bir karar bulunmamaktadır. Ayrıca denetim sürecinde fizbilite raporunun Şirket yetkililerinden istenmesine rağmen, bu rapor denetim ekibimize sunulmaması nedeniyle bulgu metninde geri dönüşüm tesisi ile ilgili fizibilite çalışmasının yapılmadığı belirtilmiştir. Dolayısıyla yukarıda yer verilen şekilde, Şirketin geri dönüşüm tesisinin devralınmasına yönelik herhangi bir fizibilite raporunun bulunmadığı, yönetim kurulunun bu yönde bir karar almadığı gibi Şirket cevabında da belirtilen fizibilite raporu ile ilgili herhangi bir kanıtlayıcı belgenin Şirket cevabına esas ekler arasında bulunmadığı görülmüştür. Dolayısıyla Şirket cevabında hesaplamaları gösteren hususların hukuki dayanağının bulunmadığı anlaşılmıştır.

Fizibilite raporu, yapılması planlanan yatırımların istenilen sonuçları doğurabilmesi ve başarılı olabilmesi için proje aşamasında karşılaşılabilecek tüm olumsuzlukların önceden öngörülebilmesini sağlayan, yapılacak yatırımın maliyeti ile gerçekleştirilen yatırım sonrası elde edilen gelir sonucunda yatırım maliyetinin geri dönüş süresini hesaplayarak gösteren detaylı bir rapor olarak ifade edilebilecek olup söz konusu raporda güncel pazar incelemesi, yatırım yeri ve maliyet incelemesi, teknoloji, teknik ve hukuki incelemelerin yapılması gerektiği düşünülmektedir.

Bu bağlamda, Şirket cevabında ifade edilen hesaplamalara ilişkin tablonun incelenmesi neticesinde, Şirket tarafından yapılan çalışmaların yukarıda ifade edilen fizibilite raporunda bulunması gereken temel unsurları taşımadığı görülmüştür.

Sonuç olarak, sermayesi belediye kaynakları kullanılarak finanse edilen Şirketin yeni bir iş kolunda işletme devralırken herhangi bir karlılık, maliyet analizi yapılmaksızın işletmeyi devralması, faaliyetlerinden de zarar etmesinin Şirketin basiretli bir iş adamı gibi hareket etmediğini göstermektedir. Bu nedenle, 2023 yılında meydana gelen 29.735.767,45 TL zarar tutarının sorumlularından tahsili gerektiği düşünülmektedir.