Atakum Belediyesinin 2020 yılı mali tablolar ve eki belgelerin incelenmesinde; yasal düzenlemelerde belirtilen borç limitini aştığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Borçlanma” başlıklı 68’inci maddesine göre, belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanmaktadır.

5393 Sayılı Kanun’un bu hükmüne dayanılarak İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan “Borçlanma” konulu 21.02.2005 tarih ve 45201 sayılı yazıya göre, iller bankası kredileri ve faizleri, banka kredileri ve faizleri, dış krediler ve faizleri, hazineye olan borçlar ve faizleri, piyasa borçları (bütçe emanetleri), vergi ve sosyal güvenlik borçları toplanarak borçlanma limiti tespit edilmelidir. Yukarıda sayılan kalemlerin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku, belediyenin kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını geçiyorsa belediyeler borçlanma yapamayacaktır. Söz konusu yöntemde, belediyenin finans sektöründen (banka gibi) edineceği borçlar yanında faaliyetleri dolayısıyla oluşan piyasa borçları, personel borçları, yapılandırılmış veya yapılandırılmamış vergi ve sosyal güvenlik borçları da borç stokuna dâhil edilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında bilançonun pasifinde yer alan her hesabın borç stoku olarak değerlendirilemeyeceği, iç ve dış borç hesaplarının ayrı, faaliyet ve emanet karakterli pasif hesapların ise ayrı olduğu belirtilmiştir. Ancak mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere; iç, dış, kısa vadeli ve uzun vadeli borç ayrımına gidilmeksizin hepsini de kapsayacak

şekilde, borçlanma sınırı adını taşıyan, idarelerin borç stok miktarını aşmamaları, etkin, ekonomik ve öngörülebilir bir faaliyet için finansman sınırlaması veya yükümlülük sınırlaması getirilmiştir. 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 68'nci maddesinde " faiz dahil

iç ve dış borç stoku tutarı... " şeklinde ifade edilen hüküm borç stokunun genel toplamını vermekle birlikte, bu hükme istinaden İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan yazıda tereddüde yer bırakmaksızın borç stokunun hangi kalemlerden oluşacağı tek tek sayılmıştır. Yazıya göre, iller bankası kredileri ve faizleri, banka kredileri ve faizleri, dış krediler ve faizleri, hazineye olan borçlar ve faizleri, piyasa borçları (bütçe emanetleri), vergi ve sosyal güvenlik borçları toplanarak borçlanma limiti tespit edilmelidir.

Atakum Belediyesinin, 2019 yılı sonu itibariyle kesinleşen bütçe geliri olan 122.304.870,16 TL'ye, % 22,58’lik yeniden değerleme oranı uygulandığında borçlanma sınırı 2020 yılı için 149.921.309,84 TL olmaktadır. Kurumun borç stok miktarı 5393 sayılı Kanun ve anılan yazı çerçevesinde değerlendirildiğinde, aşağıdaki tablo’da detayları gösterildiği üzere, 2020 yılında toplam 177.013.057,75 TL tutarında borçlanma olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda belediye, borçlanma limitini 27.091.747,91 TL (177.013.057,75-149.921.309,84) aşmıştır.

İdare borç stok durumunu yasal sınırlar içerisinde belirlemelidir ve borç stok durumu yasal sınırın altına çekilmeden yeni borçlanmaya gidilmemesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Tablo 10: Borçlanma Sınırına Dahil Edilen Hesaplar