Bazı yapım işlerinde, teklife ve işe esas uygulama projelerinin eksik ve hatalı şekilde hazırlandığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre uygulama projesi bulunan yapım işlerinde anahtar teslim götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur. Anahtar teslim götürü bedel sözleşme, 4734 sayılı Kanun’da, yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden imzalanan sözleşme olarak tanımlanmıştır. Bu sözleşme türü ile ihalesi yapılan yapım işinde, istekli, ihale konusu yapım işini uygulama projesine, mahal listelerine ve teknik şartnameye uygun olarak yapmayı taahhüt etmekte ve bu taahhüdü için tek bir fiyat vermektedir.

4734 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesine göre uygulama projesi, belirli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi ifade etmektedir. Buna göre, uygulama projesinde yaptırılacak işin bütün ayrıntılarının belirli olması, muğlak nitelikte olmadan kesin bir biçimde tanımlanması gerekmektedir. Zira idare uygulama projesiyle, yaptırmayı düşündüğü işin niteliğini ve miktarını ihaleye teklif verecek isteklilerin bilgisine sunmakta ve istekliler de tekliflerini bu bilgileri esas alarak hazırlamaktadırlar.

Bu nedenlerdir ki, uygulama projesinin; yaptırılması düşünülen işin her türlü ayrıntısını eksiksiz bir biçimde bünyesinde barındırması, ihaleye teklif vermeyi düşünen kişileri tereddütte bırakmayacak kesinlikte hazırlanması, ihalenin diğer dokümanları ile çelişkili içinde olmaması gerekir.

Yer verilen nitelikleri taşımayan bir uygulama projesi ile ihaleye çıkılması durumunda ise, istekli olabileceklerin sağlıklı bir teklif hazırlama imkânını ortadan kaldırdığı gibi, ihale konusu işe ait sözleşmenin uygulanması sırasında da idare ile yüklenici arasında ihtilaflara sebep olabilecektir. Böyle bir durumun, ihale aşamasında istekilerin tekliflerini verirken tereddüt içinde kalmasına, projedeki yer alan belirsizliklerin meydana getirdiği riskleri bertaraf etmek için ihaleye yüksek teklif vermelerine neden olabileceği iktisadi ve ticari hayatın prensipleri bakımından tabiidir. Bunun da 4734 sayılı Kanun ile hüküm altına alınan ihale ilkeleri ile 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi Kanun’unda belirlenen kamu kaynağının kullanım esasları ile örtüşmeyeceği açıktır. Nitekim Kamu İhale Kurumu da tekliflerin sağlıklı biçimde hazırlanmasına imkân vermeyen bu tür eksiklikleri mevzuata aykırılık olarak değerlendirmekte ve ihalenin iptali gerekçesi kabul etmektedir.

Son olarak, projenin yetersizliğinden dolayı sözleşme aşamasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların; idarenin, yapım işi ile ulaşmaya çalıştığı kamu yararına daha geç ulaşmasına; uyuşmazlıkları gidermek için çalışmalar yaparak zaman kaybetmesine ve ek bir emek harcamasına; uyuşmazlığın yargı yolunda çözülmesi yoluna gidildiğinde de yine bunlara benzer sorunlarla karşılaşılmasına neden olacağı da aşikârdır.

Ancak, Çubuk Belediyesince ihale edilen yapım işlerinin uygulama projelerinin incelenmesi neticesinde, bunların yapım işinin her türlü ayrıntısını belli etmekten çok uzak olduğu, bazı iş kalemlerinde detay bilgilerine yer verilmeden sadece imalatın adının projede yer aldığı, bazı iş mahallerinde uygulama projesi ile mahal listeleri arasında farklılık bulunduğu, mahal listesinde yer alan bazı iş kalemlerinin nereye hangi ölçülerle yapılacağının

belirtilmediği, bazı işlerde mimari projede öngörülen imalatların statik projeye uygun olmadığı görülmüştür.

Bu eksiklikler ve yetersizlikler nedeniyledir ki, bu işlere ait sözleşmelerin uygulanması sırasında birçok imalatın yapımından vazgeçilmiş yerine yeni imalatların yapılmasına karar verilmiştir. Bu ise, rekabet şartları altında belirlenmesi kabil olan fiyatların idare ile yüklenici arasında rekabete açık olmayan bir ortamda belirlenmesine yol açmıştır.

Bu itibarla, yapım işleri ihalelerine ilişkin uygulama projelerinin yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar doğrultusunda, yapının her türlü ayrıntısını eksiksiz biçimde gösterecek, ihale sürecinde isteklileri; uygulama aşamasında ise tarafları tereddüt altında bırakmayacak kesinlikte hazırlanması gerekmektedir.