Karar Künyesi
Üniversitede iç kontrol sistemine Döner Sermaye İşletmesinin dahil edilmediği, Döner Sermaye İşletmesinde iç kontrol sisteminin kurulmasına ilişkin herhangi bir çalışma yapılmadığı tespit edilmiştir.
İç kontrol 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 55'inci maddesinde; “idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller bütünü” olarak tanımlanmıştır.
5018 sayılı Kanun’un “Kontrolün Yapısı ve İşleyişi” başlıklı 57’inci maddesinde ise;
“Kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrol sistemleri; harcama birimleri, muhasebe ve malî hizmetler ile ön malî kontrol ve iç denetimden oluşur.
Yeterli ve etkili bir kontrol sisteminin oluşturulabilmesi için; mesleki değerlere ve dürüst yönetim anlayışına sahip olunması, malî yetki ve sorumlulukların bilgili ve yeterli yöneticilerle personele verilmesi, belirlenmiş standartlara uyulmasının sağlanması, mevzuata aykırı faaliyetlerin önlenmesi ve kapsamlı bir yönetim anlayışı ile uygun bir çalışma ortamının ve saydamlığın sağlanması bakımından ilgili idarelerin üst yöneticileri ile diğer yöneticileri tarafından görev, yetki ve sorumluluklar göz önünde bulundurulmak suretiyle gerekli önlemler alınır” denilmektedir.
10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 55, 56,
57 ve 58’inci maddelerine dayanılarak hazırlanan İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esasların “Amaç ve kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; “Bu Usul ve Esasların amacı, düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç olmak üzere, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde iç kontrol ve ön malî kontrol faaliyetlerinin yürütülmesine ilişkin ilke, iş, işlem ve süreçleri belirlemektir.” hükmü yer almaktadır. Kapsam maddesinden de anlaşılacağı üzere genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinden olan Döner Sermaye İşletmelerinin de iç kontrol faaliyetlerini yürütmekle yükümlü olduğu kabul edilmektedir.
Anılan Usul ve Esaslar’ın 8’inci maddesi gereğince üst yöneticiler, iç kontrol sisteminin kurulması ve gözetilmesinden, harcama yetkilileri, görev ve yetki alanları çerçevesinde, idari ve malî karar ve işlemlere ilişkin olarak iç kontrolün işleyişinden sorumludur.
Bununla birlikte, 5018 sayılı Kanun’un geçici 11’inci maddesinin üçüncü fıkrasında; “Döner sermaye işletmeleri yeniden yapılandırılıncaya kadar bunların bütçelerinin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması ve muhasebesi ile kontrol ve denetimi Maliye Bakanlığınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir… ”, denilmektedir.
Yukarıdaki madde hükmüne istinaden 01.05.2007 tarih ve 26509 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin “Kontrol ve denetimin amacı” başlıklı 11’inci maddesinde;
“İşletmelerde kontrol ve denetimin amacı;
Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerin, etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini,
İlgili mevzuata uygun olarak faaliyet gösterilmesini,
Her türlü malî karar ve işlemlerde usulsüzlük ve yolsuzluğun önlenmesini,
Karar oluşturmak ve izlemek için düzenli, zamanında ve güvenilir rapor ve bilgi edinilmesini, sağlamaktır.” ifadesi yer almaktadır.
Aynı Yönetmeliğin 599’uncu maddesinde ise;
“Yönetmelikte hüküm bulunmayan hâllerde, 5018 sayılı Kanun ve bu Kanuna dayanılarak hazırlanan diğer yönetmelikler ile 30/12/2006 tarihli ve 26392 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin genel esasları, kıyasen uygulanır.” denilmektedir.
Buna göre, Yönetmelikte işletmelerin iç kontrol sisteminin yapılandırılmasına ilişkin farklı bir düzenleme olmadığı için Döner Sermaye İşletmeleri 5018 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatta yer alan iç kontrol sistemine ilişkin hükümlere tabi olacaklardır.
Ancak yapılan incelemede;
Üniversite üst yöneticisine bağlı olan Döner Sermaye İşletmesinin, Üniversitede oluşturulan iç kontrol sisteminin dışında bırakıldığı, Döner Sermaye İşletmesi bünyesinde iç kontrol sistemi kurulmadığı,
Üniversitenin hazırladığı Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı kapsamında Döner Sermaye İşletmesinde iç kontrol sisteminin yapılandırılmasına yönelik herhangi bir eyleme yer verilmediği,
görülmüştür.
Kamu idaresi tarafından taslak raporumuza gönderilen cevapta her ne kadar Döner Sermaye İşletmesinin Üniversitenin bütüncül yapısı içerisinde İç Kontrol Sistemine dâhil edildiği bildirilmiş olsa da yerinde yapılan denetimlerde bu savı destekleyen herhangi bir işlem ve eyleme rastlanılmamış, sadece İşletme bünyesinde yer alan Sağlık Hizmetleri Döner Sermaye İşletme Biriminin Üniversiteden bağımsız olarak kendi iç işleyişinde bir düzen sağlayabilmek için kendine özgü bir iç kontrol sistemi oluşturma çalışmalarının mevcut olduğu görülmüştür.
Bu itibarla, Üniversite İç Kontrol Standartları Uyum Eylem Planının, Döner Sermaye İşletmesini de kapsayacak şekilde revize edilerek, Döner Sermaye İşletmesinde iç kontrol sisteminin kurulmasına yönelik çalışmaların ivedilikle başlatılmasının gerekli olduğu değerlendirilmiştir.