Üniversitenin 2020 yılı mali tabloları ve eki belgelerinin incelenmesinde; kira gelirlerinin, yılsonu bilanço, kesin mizan ve geçici mizanında yazılan tutarlar ile Gelir Müdürlüğü tahakkuk servisinde kayıtlı tutarlar arasında fark olduğu tespit edilmiştir

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Temel Muhasebe Kavramları ve İlkeleri” başlıklı ikinci bölümünde temel muhasebe ilkeleri sayılmıştır. İlgili bölümün “Temel kavramlar” başlıklı 5’inci maddesinde temel kavramlar tek tek sayılmış olup, maddenin (e) şıkkında, “Belgelendirme: Muhasebe kayıtları, gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş belgelere dayandırılır” ve (g) şıkkında, “Tam açıklama: Mali tablolar, bu tablolardan yararlanacak olanların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır şekilde düzenlenir” şeklinde düzenleme yapılmıştır.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde:

“Bu Yönetmeliğin amacı; merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin, hesap ve kayıt düzeninde saydamlık, hesap verilebilirlik ve tekdüzenin sağlanması, işlemlerinin kayıt dışında kalmasının önlenmesi, faaliyetlerinin ve işlemlerinin gerçek mahiyetlerine uygun olarak, sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, malî tablolarının zamanında, doğru, muhasebenin temel kavramları ve genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri çerçevesinde Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde belirtilen standartlara uygun, yönetimin ve ilgili diğer kişilerin bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak; karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili çalışmasını sağlayacak şekilde hazırlanmasına ve yayımlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir” hükmü bulunmaktadır.

Ayrıca Yönetmeliği’n “Kullanılacak defterler ve kayıt düzeni” başlıklı 6’ncı maddesi (ç) bendinde; yardımcı hesap defterlerinin hesap planını oluşturan hesaplara ait bilgilerin ayrıntı bazında kaydına mahsus olarak tutulan defterler olduğu belirtilmiştir.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin Gelirler Hesabına ilişkin düzenlemeler getiren 393 ve 394’üncü maddelerinde, 600 Gelirler Hesabının niteliği ve işleyişi düzenlenmiştir. Buna göre 600 Gelirler Hesabı ile karşılıklı çalıştığı 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı kayıtlarının, yukarıda belirtilen muhasebe temel ilkeleri ve Yönetmelik hükümleri uyarınca yardımcı defter kayıtlarına uygun olması gerekmektedir.

Kira gelirleri yardımcı defter kayıtlarında yer alan ve ertesi yıla devir tutarları toplamı olan alacak bakiyesi 4.840.375,06 TL olarak kayıtlı iken; 2020 yılsonu bilanço ve kesin mizanında 120.03.06.01.99 Diğer Taşınmaz Kira Gelirleri Hesabının alacak bakiyesi 40.933.235,06 TL, geçici mizandaki alacak bakiyesi ise 12.558.594,72 TL’dir. Yılsonu aktarma kayıtları göz ardı edilse bile iki kayıt arasındaki fark 7.718.219,66 TL olmaktadır.

Kamu İdaresince bu durumun, sadece 2020 yılı kira gelirleri için düzenlenmiş olan yardımcı defter kayıtları ile kısa ve uzun vadeli tüm taşınmaz gelirlerini kapsayan (120- 220.03.06.01.99 no’lu hesap toplamları) hesap bakiyeleriyle karşılaştırılmasından kaynaklandığı ileri sürülse de; yukarıda görüldüğü üzere, 220.03.06.01.99 no’lu hesaptan 120.03.06.01.99 no’lu hesaba 2020 yılsonu aktarmaları dikkate alınmadığında bile iki kayıt arasındaki fark, mevcudiyetini korumaktadır.

Mali tablolarda 120.03.06.01.99 kod numaralı kira gelirleri kalemi, ilgili hesabın dayanağını oluşturan yardımcı defter kayıtlarından daha fazla devir vermemelidir. Bu uygulama, tahakkuk esaslı muhasebe sistemine aykırı olup; kira gelirlerinin muhasebeleştirilmesi işlemlerinin, Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yapılması gerekmektedir.