Yapılan denetim ve incelemeler neticesinde, asfalt yollara ilişkin deneylerin yapılmadığı tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde;

“Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.”

Denilmektedir.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.”

Hükmü yer almaktadır.

Mevzuat hükümlerinden de anlaşıldığı üzere İdareler, kaynaklarını verimli ve ekonomik kullanmalı; bu yönde yapılan işlemler ise denetlenebilir olmadır. Yapım işlerinde ise ekonomiklik ve kaynakların verimli kullanılması hususları, ihale öncesi işlemleri

kapsadığı gibi yapılan işin kontrolünü ve buna yönelik yapılan ödemeleri de kapsamaktadır.

Bu sebeple yapım işlerinin söz konusu ilkelere uygun olarak yerine getirilmesi için ilgili mevzuatı ile ihale dökümanı ve eklerinde belirtilmiş olan hususlara uygunluğunun kontrol edilmesi ve buna uygun sonuçlandırılması gerekmektedir. Ayrıca idarelerin yapım işlerinin denetlenebilmesi için ise görevlilerce yapılan kontrollerin (deney vb.) belgelenmesi gerekmektedir.

Ancak yapılan incelemelerde asfalt yol yapım işlerinde belirtilmiş olan durumlara tam olarak riayet edilmediği görülmüştür. Asfalt yollar, Karayolları Teknik Şartnamesine (KTŞ) göre en fazla beş farklı tabakadan oluşmakta; ihtiyaca yönelik olarak hangi tabakaların kullanılacağı idarelerin takdirine bırakılmaktadır. Toroslar Belediyesinin asfalt yapım işleri incelendiğinde ise genellikle temel tabakası ve binder tabakasının kullanıldığı ve yama işleri yapıldığı görülmüştür. Ayrıca İdarece, ihale dökümanlarında KTŞ hükümlerinin esas alınacağı belirtilmiştir. İlgili tabakalara ilişkin yapım esasları, deney türleri, dizayn kriterleri ve yapılması gereken kontroller KTŞ’nin 402 ve 407’nci kısımlarında ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Buna göre; idarelerin tabakalara ilişkin dizayn kriteri değerlerini kontrol ederek, temel tabakası için her 1000 m2’de bir, binder tabakası için ise her 250 tonda bir sıkışma deneyini tekrarlaması ve elde ettiği sonuçlara göre hakediş düzenlemesi gerekmektedir. Ancak İdare tarafından sıkışma deneyleri ve dizayn kontrolleri yapılmamıştır. Yüklenici tarafından da İdareye bu yönde sunulan belge bulunmamaktadır. Yine KTŞ’nin 407’nci kısmında iş bitiminden sonra yolun trafiğe açılmadan önce binder tabakası için yüzey düzgünlüğünün kontrol edilmesi gerektiği, bu kontrolün ne şekilde yapılacağı ve elde edilen sonuçlara göre sözleşme tutarının ne kadarının ödeneceği belirtilmektedir. Ancak İdare usulüne uygun olarak yüzey düzgünlüğü deneylerini yapmamıştır. Zamanında yapılmayan birçok deneyin ise daha sonradan yapılması mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca, görevlendirilen personellerin mevzuat bilgisi açısından çok yetersiz olduğu ve işin şartnameye uygunluğunun gereği gibi kontrol edilmediği ağırlıklı olarak sadece miktar kontrolü yapıldığı anlaşılmıştır.

Asfalt yapım işlerine ilişkin deneylerin KTŞ’de belirtilen hükümlere uygun olarak ve zamanında yapılmamasının Belediyeyi belirlenen kalite standartlarının altında asfalt üretimi riski ile karşı karşıya bırakabileceği değerlendirilmektedir.