Yapılan inceleme sonucunda, geçerlilik süresi dolan ve yükleniciye iadesi yapılmayan teminat mektuplarının bulunduğu tespit edilmiştir.

4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu’nun kesin teminat ve ek kesin teminatların geri verilmesinin açıklandığı 13’üncü maddesine göre, taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye veya Sosyal Güvenlik Kurumuna herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra teminatların iade edileceği, aynı Kanun'un 14’üncü maddesinde de, idarenin yazılı uyarısına rağmen iki yıl içinde talep edilmemesi nedeniyle iade edilemeyen kesin teminat mektuplarının hükümsüz kalacağı belirtilmektedir.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin teminat mektuplarına ilişkin işlemlerin açıklandığı 458’inci maddesinde;

“… Teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgelerin muhasebe birimlerinde gereksiz olarak bekletilmesini önlemek için; alınan teminata ait işin sonuçlandırılıp sonuçlandırılmadığı, mevzuatındaki süreler de dikkate alınarak muhasebe birimlerince takip edilir ve her malî yıl sonunda teminat ve garanti mektupları ile şahsi kefalete ilişkin belgeler hakkında ilgili idareden bilgi alınır ve alınan bilgi doğrultusunda söz konusu mektup ve belgeler ilgilisine veya ilgili bankaya iade edilir ya da ertesi malî yıla devredilir.

Banka teminat mektupları, isteklinin sözleşme yapmaya yanaşmaması ya da yüklenicinin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi gibi ilgili mevzuatında belirtilen hâllerin, idaresince, muhasebe birimine bildirilmesinden sonra paraya çevrilebilir. Banka teminat mektupları yukarıda belirtilen paraya çevrilme hâllerinin dışında, teminat konusu iş devam ettiği sürece muhafaza edilir.

Yapım işlerinde kesin hesap ve kesin kabul tutanağının onaylanmasından, diğer işlerde ise işin kabul tarihinden veya varsa garanti süresinin bitim tarihinden itibaren iki yıl içinde idarenin yazılı uyarısına rağmen talep edilmemesi nedeniyle iade edilemeyen kesin teminat mektupları hükümsüz kalır ve bankasına iade edilir…” denilmektedir.

Bu hükümlere karşın 2020 yılı sonu itibariyle 910-Alınan Teminat Mektupları Hesabında kayıtlı tutarlardan toplam 898.490,32 TL’sinin süresinin dolmuş olduğu, bu tutarın bir kısmının süresinin 2014 ve 2015 yılından dolduğu, buna karşın yukarıda belirtilen uygulama yapılmayarak sahibine veya bankaya iade, prim borcu mahsubu veya paraya çevirme işlemlerinin yapılmadığı görülmüştür.

Kurum tarafından her ne kadar, Strateji Geliştirme Daire Başkanlığının 03.02.2021 tarih ve 3737 sayılı yazısı ile harcama birimlerine konunun bildirildiği, sonrasında süresi dolan teminat mektuplarının yüklenicilerine iadelerinin yapıldığı, 910 Alınan Teminat Mektupları Hesabı ve 911 Alınan Teminat Mektupları Emanetleri Hesabında vadesi dolan teminatın kalmadığı belirtilse de 2021 yılında yapılan bu işlemler 910 ve 911 No.lu hesapların 2020 yılı bakiyelerindeki hatayı gidermemektedir.

Sonuç olarak, Kurumun yukardaki mevzuat gereği aldığı teminat mektuplarının süresini takip etmesi, vadesi geçen ve hükümsüz hale gelen teminat mektuplarıyla ilgili işlemleri tamamlanması gerektiği ve izleme ve bilgi verme fonksiyonu olan bilanço dip notu niteliğindeki

910 Alınan Teminat Mektupları Hesabı ve 911 Alınan Teminat Mektupları Emanetleri Hesabının gerçek durumu yansıtması gerektiği değerlendirilmektedir.