Karar Künyesi
99.990.568,00 TL ihale bedelli “Samsun Hafif Raylı Sistem Mevcut Üniversite İstasyonu- OMÜ Kampüs Hattı Yapılması” işinde, yaklaşık maliyette tespit edilen fiyata göre yüksek fiyat verilen bazı imalat kalemlerinin miktarlarının artırılması ve düşük fiyat verilen
bazı imalat kalemlerinin hiç yapılmaması veya düşük miktarda yapıldığı görülmüştür.
5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8 inci maddesinde;
“Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.”
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun ‘Temel İlkeler’ başlıklı 5 inci maddesinde;
“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” denilmektedir.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık Maliyetin Hesaplanmasına Esas Miktarların Tespiti” başlıklı 9 uncu maddesinde ise; yaklaşık maliyet esas teşkil edecek miktar tespitinin sağlıklı ve doğru yapılabilmesi için işin niteliğine uygun teknik çalışmaların ne şekilde yapılması gerektiği açıklanmaktadır.
Her bir iş kaleminin yaklaşık maliyetinin o iş kaleminin miktarı ile birim fiyatının çarpımından oluşacağı göz önüne alınırsa gerek birim fiyata ve gerekse birim miktara ilişkin çalışmaların açıklanan mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılması gerekmektedir.
“Samsun Hafif Raylı Sistem Mevcut Üniversite İstasyonu- OMÜ Kampüs Hattı Yapılması”işinin 11 No’lu hakedişi ve ekli revize keşif cetveli incelendiğinde; yapılan imalatlarda genel olarak yaklaşık maliyette tespit edilen fiyata göre daha yüksek fiyat verilen imalatların öngörülen miktarlardan fazla yapıldığı, düşük fiyat verilen imalatların ise ya hiç yapılmadığı ya da miktarlarının azaltıldığı görülmüştür.
Yaklaşık maliyete göre çok düşük fiyat verildiği halde hiç imalat yapılmayan kalemlerden büyük miktar teşkil eden ilk beş kalemi aşağıda gösterilmiştir:
Yaklaşık maliyetteki tutarı 5.051.171,70 TL olan 8.430 m² 16.062/İB-1. ANLZ Poz no’lu “ Q 80 cm çapında 10 cm Kesişen Fore Kazıklarla Sızdırmazlık Perdesi Yapılması ( 0-21 mt )” imalatı için toplam 17.281,50 TL bedel öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmamıştır
(yaklaşık maliyet fiyatı 599,19 TL , teklif fiyatı 2,05 TL ).
Yaklaşık maliyetteki tutarı 1.531.970,40 TL olan 7.080 m ANALİZ. KORK. Poz No’lu “ Çelik Oto Korkuluk Yapılması ve Yerine Konulması” imalatı için toplam 7.929,60 TL bedel öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmamıştır (yaklaşık maliyet fiyatı 216,38 TL, teklif fiyatı 1,12 TL ).
Yaklaşık maliyetteki tutarı 1.282.075,20 TL olan 35.280,00 m³ SASD.14.160040A poz No’lu “Hendek Kazısı” imalatı için toplam 99.136,80 TL bedel öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmamış (yaklaşık maliyet fiyatı 36,34 TL, teklif fiyatı 2,81 TL ).
Yaklaşık maliyetteki tutarı 3.684.868,92 TL olan 36.948,45 m³ SAS.15.140/İB6C poz no’lu “Ocak TaşındanKonkosörle Kırılnış Elenmiş0-30 mm Kırmataş Dolgu Yapılması, Elle TokmaklanarakHendek Taban IslahıBoru Yataklaması ve Gömleklemesi” imalatı için toplam 281.547,19 TL bedel öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmamış (yaklaşık maliyet fiyatı 99,73 TL, teklif fiyatı 7,62 TL ).
Yaklaşık maliyetteki tutarı 3.967.032,18 TL olan 40.213,20 m² Y.26.017/012 poz No’lu “Doğal Mozaik Parke Taşı ile Döşeme Kaplaması Yapılması” imalatı için toplam 18.498,07TL bedel öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmamış (yaklaşık maliyet fiyatı 98,65 TL, teklif fiyatı 0,46TL ).
Yukarıya alınan bu beş kalem haricinde, yaklaşık maliyete göre düşük fiyat verildiği halde hiç yapılmayan başka imalatlar da bulunmaktadır.
Sözü edilen bu beş adet imalatın toplam yaklaşık maliyet tutarının 15.517.118,40 TL olduğu ve bu imalatlar için toplam 405.895,09 TL teklif verildiği görülmektedir.
Diğer taraftan, yaklaşık maliyette tespit edilen fiyata göre çok yüksek fiyat verilip öngörülenden kat kat fazla imalat gerçekleştirilen kalemlerden büyük miktar teşkil eden on ikisi aşağıda gösterilmiştir:
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 121.311,99TL olan TR-3 poz No’lu “Ring Hücresi” iş kalemine 389.6969,56 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 2 adet imalat öngörüldüğü halde 6 adet imalat yapılmıştır. Bu imalat için yaklaşık üç katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 2.317.916,31 TL’dir.
-Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 110.833,73 TL olan TR-4 poz No’lu “Trafo besleme Hücresi” iş kalemine 299.753,21 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 2 adet imalat öngörüldüğü halde 6 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık iki buçuk katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 1.785.578,85 TL’dir.
-Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 236.385,15 TL olan TR-5 poz No’lu “2500 KV Cer Trafosu” iş kalemine 939.763,03 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette bir adet imalat öngörüldüğü halde 3 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık dört katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 2.787.492,53
TL’dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 228.570,01 TL olan TR-6 poz No’lu
“Redresör 750 VDC” iş kalemine 595.536,18 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette bir adet imalat öngörüldüğü halde 3 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık iki buçuk katı yüksek fiyattan yapılan ödeme 1.773.839,46
TL’dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 187.075,08 TL olan TR -7 No’lu “DC çıkış Feeder Hücresi” iş kalemine 378.977,57 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 4 adet imalat öngörüldüğü halde 12 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık iki katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 4.464.995,62
TL’dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 149.999,26 TL olan TR -8 No’lu “DC
Giriş Hücresi” iş kalemine 333.877,60 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 1 adet imalat öngörüldüğü halde 3 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık iki katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 1.001.632,80 dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 87,14 TL olan TR -10 No’lu “DC Sistem Kabloları” iş kalemine 357,01 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 3000 metre imalat öngörüldüğü halde 8.737 metre imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık dört katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 3.081.630,27
TL’dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 16.650,43 TL olan KAT -17 No’lu “Direk
Tipi Otomatik Kumanandalı Ayırıcı” iş kalemine 48.657,16 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 2 adet imalat öngörüldüğü halde 25 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık üç katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 1.204.121,46
TL’dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 54,01 TL olan 32.15/006 No’lu iş
kalemine 238,82 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 10.300 metre imalat
öngörüldüğü halde 16.002 metre imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık dört buçuk katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 3.809.752,25 TL’dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 58.664,18 TL olan SİN-1 No’lu “Elektrikli Makas Motoru” iş kalemine 218.129,60 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 2 adet imalat öngörüldüğü halde 8 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık dört katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 1.729.048,24
TL’dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 261.665,86 TL olan SİN-3 No’lu “Makas
sinyalizasyonu Kontrol Panosu” iş kalemine 641.598,00 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 1 adet imalat öngörüldüğü halde 3 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık iki buçuk katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 1.909.973,27 TL’dir.
Yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatı 5.998,84 TL olan SİN-4 No’lu “Ray Devresi” iş kalemine 70.500,75 TL fiyat teklif edilmiş ancak yaklaşık maliyette 2 adet imalat öngörüldüğü halde 26 adet imalat yapılmıştır.
Bu imalat için yaklaşık on iki katı yüksek fiyattan yapılan ödeme miktarı 1.804.864,75
TL’dir.
Yukarıya alınan bu 12 kalem imalat için yaklaşık maliyetteki miktarlar titiz bir çalışmayla tespit edilip bu miktarlar üzerinden ödemede bulunulsaydı yükleniciye ödenen miktar yaklaşık 9.600.000 TL olacaktı. Ancak teklif fiyatı 2-4 kat fazla verilen bu imalatların miktarlarının da kat kat artırılması neticesinde bu on iki imalat için yaklaşık 27.000.000 TL ödemede bulunulmuştur.
Her ne kadar, yaklaşık maliyete göre daha yüksek fiyat verildiği halde hiç yapılmayan veya öngörülen miktardan az yapılan iş kalemleri de bulunmakta ise de; bu kalemlerle gerçekleşleştirilmesi öngörülen miktarların yaklaşık maliyete etkilerinin son derece sınırlı olduğu görülmüştür.
Dolayısıyla, yaklaşık maliyete esas imalat miktarlarının gerçekçi tespit edilememesi ve yaptırılacağı ilan olunan imalatlarda veya imalat miktarlarında yüklenici lehine değişikliğe gidilmesi, ihtiyaçların daha uygun şartlarla sağlanarak, kamu kaynakların verimli kullanılması için mevzuatta yer verilen ihale sisteminden beklenen faydaların aksi sonuçlara yol açılmasına neden olmuştur.
Diğer taraftan, ihaledeki imalatlarda ve imalat miktarlarında meydana gelen esaslı değişikliklerin, ihaleye iştirak eden firmaların tekliflerinde oluşabilecek muhtemel etkileri göz önünde bulundurulduğunda; Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde sayılan ve idarelerin, yapılacak ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu şeklinde tarif edilen “temel ilkeler”le bağdaşmadığı düşünülmektedir.
Kamu idaresi cevabında; aynen; "Bulgu 17 de belirtilen TR-3, TR-4, TR-5, TR-6, TR- 7, TR-8, TR-10, KAT-17 ve 32.15/006 poz numaralı imalatların yaklaşık maliyette hesaplanan fiyatlardan yüksek fiyatta olmasına rağmen imalat miktarlarının yaklaşık maliyette hesaplanan miktarlardan fazla yaptırılmış olmasına dikkat çekilmiştir.
TR-3, TR-4, TR-5, TR-6, TR-7, TR-8, TR-10, KAT-17 ve 32.15/006 İmalatların tamamı
yüksek gerilim, trafo merkezi ve katener sistemi imalatlarıdır. Bunlardan TR-3, TR-4, TR-5, TR-6, TR-7, TR-8, TR-10 poz numaralı imalatlar bir trafo merkezinde sabit olarak bulunan yüksek gerilim ve doğru akım (DC) teçhizatlarıdır. KAT-17 poz numaralı imalat trafo merkezinden tedarik edilen cer kuvvetinin raylı sistem ekipmanlarına aktarılması için kurulan katener sistem ile bağlantısını sağlayan mekanizmadır. 32.15/006 poz numaralı imalat ise mevcut ve yeni tüm trafo merkezleri arasında tesis edilmesi zorunlu olan yüksek gerilim besleme kablosudur.
Hafif raylı sistem uygulamalarında, en önemli unsur olan elektrifikasyon sistemleri tesis edilmeden önce teknik işletme senaryolarının oluşturulup bu işletme senaryolarına göre hattın oluşabilecek trafo arızalarına karşı vereceği teknik reaksiyonlar ve sistem tasarımına ilişkin hususların belirlenmesi gerekmektedir. Bu belirleme işlemi bağımsız kuruluşlar tarafından bu amaçla hazırlanmış yüksek kapasiteli simülasyon programları marifetiyle yaptırılmaktadır. Ortaya çıkan rapor sonuçlarına tesis edilmesi gereken trafo sayısı, hangi trafoların hangi bölgeleri besleyeceği netleşmektedir. Bu rapor, hattın tüm topoğrafik özellikleri, yatay ve düşey kurp yarıçapları, araç kapasiteleri ve headway periyotları, işletmede faaliyet gösteren tramvayların yük karakteristikleri, güzergah uzunluğu gibi inşaat ve elektromekanik tüm teknik hususlar bir araya getirilerek hazırlatılmaktadır. Özetle bu simülasyon raporunun hazırlatılabilmesi için değişken parametrelerin netleştirilmesi gerekmektedir. Ancak işin başlangıç kısmında Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile OMÜ Rektörlüğü yöneticilerinin ortak kararı ile uygulaması yapılacak güzergah üzerinde değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişikliklerle hat uzunluğu, kurp çapları, yatay ve düşey eğimler değiştiğinden simülasyon
raporu mevcut güzergaha göre hazırlatılamamıştır. Kurum yöneticilerinin aldığı değişiklik kararı 12/06/2017 tarihli 1. Nolu karar ile karar defterine işlenmiştir.
Güzergahın netleşmesiyle birlikte İstanbul Teknik Üniversitesinden Prof. Dr. Turan SÖYLEMEZ’ e 07/07/2017 tarihinde simülasyon raporu hazırlatılmıştır. Hazırlatılan raporda trafo merkezi sayısının 3 (üç) olarak tayin edilmesinin teknik açıdan en uygun yöntem olacağı, yapılan hesaplar ile netleştirilmiştir. Ortaya çıkan teknik hesap sonuçları gereği trafo merkezi sayısı zaruri olarak üçe çıkarılmıştır.
Yukarıda bahsi geçen TR-3, TR-4, TR-5, TR-6, TR-7, TR-8, TR-10 poz numaralı trafo merkezi sabit teçhizatlarının miktarı da doğal olarak 3 kat artmıştır. Bununla birlikte trafo merkezlerini besleyen yüksek gerilim kablo imalatı olan 32.15/006 poz numaralı imalat da yaklaşık 1.5 kat artış göstermiştir.
Bulgu 17 de belirtilen SİN-1, SİN-3 ve SİN-4 poz numaralı imalatların yaklaşık maliyette hesaplanan fiyatlardan yüksek fiyatta olmasına rağmen imalat miktarlarının yaklaşık maliyette hesaplanan miktarlardan fazla yaptırılmış olmasına dikkat çekilmiştir.
SİN-1, SİN-3 ve SİN-4 poz numaralı imalatlar makas sinyalizasyonu kontrol ve kumanda ekipmanlarıdır. Bu imalatlarla ilgili proje ve yaklaşık maliyet aşamasında hattın toplam uzunluğu yaklaşık 6.3 km olarak belirlenmiştir. Buna göre hat üzerinde toplamda 7 (yedi) adet makas bölgesi planlanmıştır. Makas bölge sayısını fazla olması nedeniyle proje maliyetlerini düşürmek amacıyla daha ekonomik bir makas tipi olan manuel makas uygulaması yapılması düşünülmüştür. Ancak 12/06/2017 tarih ve 001 sayılı karar ile (ekte verilmiştir) hat toplam uzunluğu yaklaşık 1100 metre kısaltılmış, genel güzergâhta değişiklikler yapılmış, peron ve hemzemin geçit yerleri muhtelif değişiklikler göstermiştir. Hattın kısalması peron yer ve sayılarının da değişmesiyle birlikte işletme için önemli hususlardan biri olan makas yerleri ve sayılarında da değişme ihtiyacı doğmuştur. Buna istinaden işletme (SAMULAŞ) idare, müşavir ve yüklenici yetkililerinin katılımıyla makas sayılarının sayıları ve yerlerinin tespiti amacıyla 04/08/2017 tarihli toplantı yapılmış ve makas bölgeleri 4 (dört) bölgeye düşürülerek makas tipleri de belirlenmiştir. Toplantı tutanağı ek-2 de verilmiştir. Buna göre hat başlangıcına manuel makas hat içinde KM 3+370 e ters S makas, KM 3+600 e S makas, KM 5+045 e Çapraz makas uygulaması seçilmiştir. İleride Taflan Hattı Yapılması Planlandığından yeni hat ile mevcut hattın birleştiği noktadaki makas bu hat yapılana kadar (Taflan Hattı) kullanılmayacağından manuel makas olarak seçilmiştir. Özetle hat içindeki makas sayısı 7’ den 3’e düşürülmüştür. Bunun ardından 28/09/2017 tarih ve 002 sayılı karar ile makas yerleri ve
tipleri netleştirilmiş ve hat içinde kullanılacak makasların tüm hat ile eşdeğer olması açısından elektrik motorlu makas olarak tesis edilmesine karar verilmiştir. Karar defteri örneği ekte verilmiştir.
Hali hazırda işletilen Tekkeköy – Üniversite arasındaki tüm makas bölgelerinin elektrikli ve uzaktan izlenebilir durumdadır. Hat içinde yoğun olarak kullanılan makasların manuel olması durumunda manevranın vatman tarafından araçtan inilerek yapılması, bu durumun sefer süresini uzatması, vatmanların çoğunun bayan olmasından kaynaklanan fiziksel güçlüklerin ortaya çıkması, manevra esnasında iş güvenliği zafiyetleri yaşandığından basit iş kazalarının meydana gelmesi (örnek: bilek burkulması), hat güvenliği ile alakalı manuel makaslarda makasın konum bilgisinin vatman ve trafik kontrol merkezi tarafından bilinmemesinden dolayı olası manevra hataları sonucu kaza riskinin yüksek olması, makas işletmesinin tüm hat boyunca benzer nitelikteki ekipmanlar ile yapılması gerektiğine ilişkin işletme talepleri doğrultusunda, riskler de göz önüne alınarak bu proje kapsamında makaslar elektrik ve uzaktan izlenebilir olarak imal edilmiştir.
Artışa konu edilen söz konusu imalatların teknik yönden asıl işten ayrılması mümkün olmadığından ve artış tutarları sözleşme ve ekleriyle, meri mevzuatı içinde belirlenen yasal sınırları içinde kaldığından aynı yükleniciye iş artışı şeklinde yaptırılmıştır.
Bulgu 17 de belirtilen 16.062/İB-1.ANLZ Poz no’lu ‘‘Ø80 Cm Çapında 10 Cm Kesişen Fore Kazıklarla Sızdırmazlık Perdesi Yapılması (0-21 Mt)’’ imalatının, yaklaşık maliyette öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmadığına dikkat çekilmiştir.
Ekli karar defterinde de belirtildiği üzere; ilgili Projede Güzergah değişimine gidilmiş ve değişen güzergah, Aç kapa kesiminde eğim artışına sebep olmuştur. Dolayısıyla, Eğim artışı sonucu planlanan kazı miktarları ortalama 2 metre artmıştır. Yaklaşık maliyette öngörülen Ø80 cm Çapında 10 cm Kesişen Fore Kazık imalatının; kazı derinliğinde meydana gelen bu artış sebebiyle mevcut Yatay Deplasman yüklerini karşılamayacağı anlaşılmıştır.
Ayrıca; Fore kazık uygulaması yapılacak olan bölgede Üniversite’ye ait -plan ve projesi bulunmayan- yeraltı galerileri (Omega yapıları/Isıtma/Elektrik/Soğutma) yapılan gözlem çukurları sonucu tespit edilmiştir. Bu yapılar, fore kazık imalatının uygulanmasına engel teşkil etmiştir.
Yukarıda açıklanan sebeplerden dolayı, Fore kazık uygulamasından vazgeçilmiştir. Bu imalat yerine U form istinat yapıları yapılarak çözülmesi uygun bulunmuştur.
Bulgu 17 de belirtilen ANALİZ.KORK. Poz no’lu ‘‘Çelik Otokorkuluk Yapılması ve Yerine Konulması’’ imalatının, yaklaşık maliyette öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmadığına dikkat çekilmiştir.
Ekli karar defterinde de belirtildiği üzere; Otokorkuluk imalatının yapılması ile Mevcut güzergah yolları 7,00 metrenin altına düşmektedir. Ayrıca güzergah değişikliğinden dolayı, yapımından vazgeçilen (Raylı sistem sağ ve sol yanındaki) yollar sebebi ile Otokorkuluk imalatından tamamen vazgeçilerek yapılmaması kararlaştırılmıştır.
Bulgu 17 de belirtilen SAS.14.160040A Poz no’lu ‘‘Hendek Kazısı’’ ve SAS.15.140/İB6C Poz no’lu ‘‘Ocak taşından Konkosörle Kırılmış Elenmiş 0-30 mm kırmataş dolgu yapılması elle tokmaklanarak hendek taban ıslahı boru yataklama ve gömleklemesi.’’ imalatlarının, yaklaşık maliyette öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmadığına dikkat çekilmiştir.
Yeniden yapılması planlanan ancak güzergah değişikliği ile yapımından vazgeçilen çift taraflı yolların iptali ile kanalizasyon ve yağmursuyu hat yapımı çalışmaları da iptal edilmiştir.
Tren güzergahının her iki tarafını kesen Yatay geçişi sağlayan Boxlar dışında diğer tüm altyapı imalatlarının Üniversite Yönetimince çözülmesine karar verilmiştir.
Bulgu 17 de belirtilen Y.26.017/012 Poz no’lu ‘‘Doğal mozaik parke taşı ile döşeme kaplaması yapılması (yol, meydan, park, kaldırım ve benzeri yerlerde) (50-60 mm boyutlarında, granit, bazalt, diyorit, diyabaz, melafir, gabro, grovak ve benzeri taşlar ile)’’ imalatının, yaklaşık maliyette öngörüldüğü halde hiç imalat yapılmadığına dikkat çekilmiştir.
İşletmeci kuruluş Samulaşın belirttiği üzere; daha önceki Hafif Raylı Sistem projelerinde (Samsun Hafif Raylı Sistem 1.etap) kısmında kullanılmış olan küptaş imalatları, ray bağlantı malzemeleri / tirfon vs. imalatları küptaşın altında kalarak korozyona uğramasına ve zarar görmesine neden olmaktadır. Ayrıca bakım onarım çalışmaları sırasında; küptaşların kaldırılması ve tekrar yerine konulması, çalışma sürelerini uzatarak çalışmaları olumsuz etkilemektedir. Bu sebeple, hat içinde ray bağlantı elemanlarının çıplak gözle görülebilir olması işletme açısından gereklilik arz etmekte olduğundan bu imalattan vazgeçilmiştir." denilmektedir.
Sonuç olarak İdare, gönderdiği cevapta özetle; yaklaşık maliyette hesaplanan miktarlardan fazla yaptırılan TR-3, TR-4, TR-5, TR-6, TR-7, TR-8, TR-10, KAT-17 ve
32.15/006 poz nolu imalatların tamamının yüksek gerilim, trafo merkezi ve katener sistemi imalatları olduğunu, hafif raylı sistem uygulamalarında, en önemli unsur olan elektrifikasyon sistemleri tesisinin, bağımsız kuruluşlar tarafından simülasyon programları marifetiyle yaptırıldığını, ortaya çıkan rapor sonuçlarına göre tesis edilmesi gereken trafo sayısının ve hangi trafoların hangi bölgeleri besleyeceğinin netleştirildiğini, ancak işin başlangıç kısmında Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile OMÜ Rektörlüğü yöneticilerinin ortaklaşa aldığı 12/06/2017 tarihli 1. Nolu karar ile uygulaması yapılacak güzergah üzerinde değişiklikler yapıldığını, güzergahın netleşmesiyle birlikte yeni simülasyon raporu hazırlatıldığını, raporda trafo merkezi sayısının 3 (üç) olarak tayin edilmesinden dolayı yukarıda bahsi geçen TR-3, TR- 4, TR-5, TR-6, TR-7, TR-8, TR-10 poz numaralı trafo merkezi sabit teçhizatlarının miktarının da doğal olarak 3 kat, trafo merkezlerini besleyen yüksek gerilim kablo imalatı olan 32.15/006 poz numaralı imalatın ise yaklaşık 1.5 kat artış gösterdiğini, diğer taraftan yaklaşık maliyette hesaplanan miktarlardan fazla yaptırılan SİN-1, SİN-3 ve SİN-4 poz numaralı diğer imalatların ise makas sinyalizasyonu kontrol ve kumanda ekipmanları olduğunu, bu imalatlarla ilgili proje ve yaklaşık maliyet aşamasında hattın toplam uzunluğu yaklaşık 6.3 km olarak belirlendiğini, buna göre hat üzerinde toplamda 7 adet makas bölgesi planlandığını ve makas bölge sayısını fazla olması nedeniyle proje maliyetlerini düşürmek amacıyla daha ekonomik bir makas tipi olan manuel makas uygulaması yapılması düşünüldüğünü, ancak 12/06/2017 tarih ve 001 sayılı karar ile hat toplam uzunluğunun yaklaşık 1100 metre kısaltıldığını, hattın kısalması peron yer ve sayılarının da değişmesiyle birlikte işletme için önemli hususlardan biri olan makas yerleri ve sayılarında da değişme ihtiyacı doğduğunu, bu nedenle hat içindeki makas sayısı 7’ den 3’e düşürüldüğünü, kullanılan makasların manuel olması durumunda manevranın vatman tarafından araçtan inilerek yapılması gerekeceğinden bu durumun sefer süresinin uzaması ve hat güvenliği ile alakalı manuel makaslarda makasın konum bilgisinin vatman ve trafik kontrol merkezi tarafından bilinmemesinden dolayı olası manevra hataları sonucu kaza riskinin yüksek olması ve hali hazırda işletilen Tekkeköy – Üniversite arasındaki tüm makas bölgelerinin elektrikli ve uzaktan izlenebilir durumda olduğundan, makas işletmesinin tüm hat boyunca benzer nitelikteki ekipmanlar ile yapılması gerektiğine ilişkin işletme talepleri doğrultusunda, riskler de göz önüne alınarak bu proje kapsamındaki makasların elektrikli ve uzaktan izlenebilir olmasına karar verildiğini, son olarak artışa konu edilen söz konusu imalatların teknik yönden asıl işten ayrılmasının mümkün olmamasından ve artış tutarlarının sözleşme ve ekleriyle, meri mevzuatı içinde belirlenen yasal sınırları içinde kaldığından aynı yükleniciye iş artışı şeklinde yaptırıldığını belirtmişlerdir.
Diğer taraftan, yaklaşık maliyette ön görüldüğü ve çok düşük fiyat verildiği halde hiç imalat yapılmayan 16.062/İB-1.ANLZ , ANALİZ.KORK.,SAS.14.160040A ve SAS.15.140/İB6C imalatlarından güzergah değişikliğinin getirdiği zorunluluklardan dolayı vazgeçildiğini ve Y.26.017/012 Poz no’lu ‘‘Doğal mozaik parke taşı ile döşeme kaplaması yapılması” imalatından ise işletmeci kuruluş Samulaş’ın belirttiği üzere; bu imalatta kullanılan küptaşın ray bağlantı malzemelerinin korozyona uğrayarak zarar görmesine neden olmasından, ayrıca bakım onarım çalışmaları sırasında; küptaşların kaldırılması ve tekrar yerine konulmasının zorluğundan ve hat içinde ray bağlantı elemanlarının çıplak gözle görülebilir olmasının işletme açısından gereklilik arz etmesinde dolayı vazgeçildiği belirtilmiştir.
Yaklaşık maliyet bedeli 128.974.548,27 TL olan söz konusu iş % 33 kırımla 99.990.568,00 TL ihale edilmiştir.Yapılan indirim miktar olarak 28.984.280,27 TL’ye tekabül etmektedir.
İhale aşaması tamamlanıp yapım aşamasına geçildiğinde güzergah değişikliğine karar verilerek gerçekleştirilmesi planlanan imalatlarda ve imalat miktarlarında esaslı değişikliklere sebebiyet verilmiş ve bu nedenle yukarıda sözü edilen ve yaklaşık maliyet tutarı 15.517.118,40 TL olup 405.895,09 TL bedelle yapılması taahüt edilen beş adet imalatın yapımından vazgeçilerek yapılan 28.984.280,27 TL tutarındaki indirimin yaklaşık yarısı anlamsız hale getirilmiştir.
Ayrıca, yukarıda belirtildiği üzere yaklaşık maliyette tespit edilen fiyatlara göre teklif fiyatı 2-4 kat fazla olan 12 kalem imalat için yaklaşık 27.000.000 TL ödemede bulunulduğu da dikkate alındığı takdirde yapılan indirimin tamamen anlamsız hale geldiği görülmektedir.
Dolayısıyla, yaklaşık maliyete esas imalat ve imalat miktarlarının gerçekçi tespit edilememesi ve yaptırılacağı ilan olunan imalatlarda veya imalat miktarlarında esaslı değişikliklere gidilmesi ,ihale aşamasında teklif edilen indirimi anlamsızlaştırarak ihtiyaçların daha uygun şartlarla sağlanması ve kamu kaynakların verimli kullanılması için mevzuatta yer verilen ihale sisteminden beklenen faydaların aksine sonuçlar doğurmuştur.
Diğer taraftan, ihaledeki imalatlarda ve imalat miktarlarında meydana gelen esaslı değişikliklerin, ihaleye iştirak eden firmaların tekliflerinde oluşabilecek muhtemel etkileri göz önünde bulundurulduğunda; Kamu İhale Kanunu’nun 5 inci maddesinde sayılan ve idarelerin, yapılacak ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu şeklinde tarif edilen “temel ilkeler”le de
bağdaşmadığı düşünülmektedir.