Büyükşehir tarafından gerçekleştirilen mal alım ve yapım işlerinde, hakediş raporlarının onaylandığı tarih itibarıyla azami yedi gün içinde düzenlenmesi gereken faturaların bu süre içerisinde düzenlenmediği görülmüştür.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Geçici hakediş raporları” başlıklı 39’uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (f) bendinde, hakediş raporunun, yüklenici veya vekili tarafından imzalanıp idareye verildiği tarihten başlamak üzere en geç otuz gün içinde onaylandıktan sonra otuz gün içinde tahakkuka bağlanacağı ve bu tarihten başlamak üzere sözleşmede farklı bir süre belirtilmemiş ise on beş gün içinde de ödeme yapılacağı belirtilmiştir. Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 11’inci maddesinde de benzer düzenlemeye yer verilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 229’uncu maddesinde "Satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır." denilmek suretiyle faturanın tarifi yapılmış, 232’nci maddesinde ise, birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla kazancı basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin sattıkları emtia ve yaptıkları işler için fatura vermek, satın aldıkları emtia ve hizmetler için de fatura istemek ve almak zorunda oldukları hükme bağlanmıştır.

Kanun’un fatura nizamını düzenleyen 231’inci maddesinin beşinci bendinde faturanın, malın teslimi ve hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı hükmü mevcuttur.

Aynı Kanun’un “Usulsüzlük dereceleri ve cezaları” 352’nci maddesinde; “Usulsüzlükler, aşağıda yazılı derecelere ve bu kanuna bağlı cetvele göre cezalandırılır. Usulsüzlük fiili re'sen takdiri gerektirirse, bağlı cetvelde yazılı cezalar iki kat olarak kesilir.

I inci derece usulsüzlükler: 1. Vergi ve harç beyannamelerinin süresinde verilmemiş olması; (…)” denilmektedir.

Yapılan incelemelerde; büyükşehir belediyesinde gerçekleştirilen mal alım ve yapım ihalelerine ilişkin hakkedişler ve bunlara bağlı oluşturulan ödeme emrine istinaden yüklenici tarafından kesilen faturaların, hakedişin tahakkuk ettiğini belgeleyen kabul tutanağının düzenlendiği yani hakediş raporunun onaylandığı tarihten itibaren azami 7 gün içinde düzenlenmesi gerekirken düzenlenmediği tespit edilmiştir. Aşağıdaki tabloda hakedişlerin onay/kabul tarihi itibarıyla 7 gün içinde kesilmesi gereken faturaların bu sürede düzenlenmediği, hatta 55, 43 ve 30 gün gibi uzun bir süre sonra faturaların düzenlendiği görülmektedir.

Tablo 23: Hakediş Onay Tarihinden İtibaren Yedi Gün İçinde Fatura Düzenlenmeyen Ödemeler

Hakedişin tahakkuk ettiğini belgeleyen kabul tutanağının düzenlendiği, bir diğer ifade ile hakediş raporunun onaylandığı tarihte vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir. Bu tarihten itibaren yedi gün içinde faturanın düzenlenmemesi bazı sonuçlar ortaya çıkarmaktadır.

Öncelikle 213 sayılı Vergi Usul Kanunu açısından; Kanun’un 231’inci maddesinde belirtildiği üzere faturanın, azami yedi gün içinde düzenlenmemesi durumunda bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacak ve bu süre azami sure olduğundan, süreye riayet edilmemesi halinde Vergi Usul Kanunu’nda öngörülen cezalar uygulanacaktır.

Öte yandan 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinin (a) bendine göre, vergiyi doğuran olay, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile meydana gelmektedir. KDV Genel Uygulama Tebliği’nin “Vergiyi doğuran olay” başlıklı kısmında hakedişli işlemlerde, verilen hizmet sebebiyle elde edilen hakediş bedeli için hakedişin tahakkuk ettiğini belgeleyen kabul tutanağının düzenlendiği, bir diğer ifade ile hakediş raporunun onaylandığı tarihte vergiyi doğuran olay gerçekleşmiş olacaktır. KDV malın teslimi veya hizmetin yapılması ile doğduğundan, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı dönemde beyan edilmesi gerekmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlarına bir akite bağlı kısmen veya tamamen yapılan inşaat, taahhüt, bakım, onarım gibi işlerde vergiyi doğuran olay, hakediş raporunun ihale makamınca onaylandığı tarihte meydana gelmektedir. Dolayısıyla hakediş raporunun düzenlendiği tarihten itibaren faturanın da süresinde düzenlenmesi önem arz etmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, hakediş onay tarihi ile birlikte vergiyi doğuran olayın meydana geldiği ve bu tarihten itibaren 7 gün içinde faturanın düzenlenmesi gerektiği, aksi takdirde vergiyi doğuran olayın geç tespiti yapılacağından verginin geç ödenmesine neden olabileceği ve buna bağlı olarak özel usulsüzlük cezası kesileceği aşikârdır.

Sonuç olarak, mal alım ve yapım işlerinde düzenlenen hakediş raporunun onaylandığı tarihten itibaren faturaların yedi gün içinde düzenlenmemesi mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.