Şirketin, işçi alım ilanları ile vasıfsız işçi pozisyonlarında çalışmakta olan işçilerden bir kısmının meslek kodlarında değişikliğe gidilerek hizmetin gereği olarak özel şartları gerektiren iş pozisyonlarına yükseltildiği görülmüştür.

375 sayılı KHK’nın Ek 20’nci maddesinde;

İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebileceği,

Bu madde kapsamındaki şirketlerde işçilerin işe alımı, işçilere ilişkin personel giderlerinin toplam giderler içindeki payına ilişkin üst sınırları, ilk defa alınacak işçilere ilişkin belirlenecek ölçütleri esas alarak yıllık sınırlamaları ve bu kapsamdaki alımlar ile harcamaları izlemeye ilişkin usul ve esasları belirlemeye Cumhurbaşkanının yetkili olduğu, belirtilmektedir.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 2’nci maddesinin ikinci fıkrasında; bu Yönetmelik hükümlerinin, belediyelerin ve bunların kurdukları veya üye oldukları mahallî idare birlikleri ile bağlı kuruluşlarının TTK hükümlerine göre kurdukları şirketler için yapılacak alımlar için uygulanmayacağı, ancak bu kapsamdaki işçi alım ilanlarının Türkiye İş Kurumuna (İŞKUR) bildirilmesinin zorunlu olduğu, bu ilanların İŞKUR internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluşunca uygun görülen iletişim araçları ile kamuoyuna duyurulacağı, kamu kurum ve kuruluşlarının işçi alımının adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak diğer tedbirleri de alacağı belirtilmiştir.

İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar'ın 4’üncü maddesinde ise mahalli idare şirketlerinde işe alınacaklarda aranacak şartlar belirlenmiş, ilgili idarelerce ihtiyaç duyulması halinde belirlenecek işin niteliğine uygun özel şartları taşımak da bu şartlar arasında sayılmıştır.

Ancak personel çalıştırmasına dayalı hizmetleri yürütmek üzere kurulmuş olan mahalli idare şirketlerinde işçi alımlarının adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak tedbirlerin neler olduğu hususunda, yürürlükteki mevzuatta açıklayıcı bir hüküm bulunmamaktadır.

İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkisi, bir meslek, pozisyon veya görev tanımı üzerinden kurulmakta olup, işçinin işe alındığı pozisyonda çalıştırılması esastır. Hizmetin niteliği ve ihtiyaçlara uygun bir şekilde çalışma hayatının akışına bağlı olarak, belirlenen kriterler ve esaslar çerçevesinde işçinin meslek adı ve kodunda değişiklik yapılabilir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun “Çalışma koşullarında değişiklik ve iş sözleşmesinin feshi” başlıklı 22’nci maddesinde: işverenin, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki düzenlemeler ya da işyeri uygulamalarıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabileceği, tarafların aralarında anlaşarak ise çalışma koşullarını her zaman değiştirebileceği hususlarına yer verilmiştir.

Yapılan incelemede Şirket tarafından çoğunlukla özel bir nitelik gerektirmeyen beden işçisi, temizlik işçisi, filit işçisi gibi vasıfsız iş pozisyonları için işçi alım ilanlarına çıkıldığı, alımı gerçekleştirilen işçilerin anılan pozisyonlara uygun meslek kodları ile Sosyal Güvenlik Kurumuna işe giriş bildirgelerinin yapıldığı, belirli bir dönemden sonra ise vasıfsız iş pozisyonlarında çalışan işçilerden özel nitelikteki bir pozisyonun gerektirdiği şartları taşıyanların çalışmakta oldukları Belediyenin ilgili birimine yazılı talepte bulunmaları üzerine Büyükşehir Belediyesinin olurlarına istinaden, Şirket Yönetim Kurulu kararları ile meslek kodlarının değiştirilerek görev/pozisyon unvanlarının yükseltildiği ve bu süreçlerin olağan bir işlem haline getirildiği görülmektedir.

Bu itibarla, işçinin yazılı talebi ve Büyükşehir Belediyesi olurlarına istinaden, Şirket Yönetim Kurulu kararları ile son iki yıl içerisinde geçici unvan değişiklikleri hariç olmak üzere 519’u 2022 yılında, 377’si de 2023 yılında olmak üzere toplam 898 işçinin görev unvanının ve buna bağlı olarak meslek kodlarının değiştirildiği görülmüştür. Bu kapsamda, vasıfsız işçi pozisyonlarında çalışmakta olan 233 temizlik işçisinin/görevlisinin, 173 beden işçisinin ve 61 filit (haşere ilaçlama) işçisinin meslek kodları değiştirilmiş olup, bunlardan görevlendirildikleri meslek kodunun eğitim, sertifika, deneyim gibi özel nitelik gerektiren şartları taşıyanların; 41’i mühendis, 16’sı kontrolör, 8’i öğretmen, 58’i büro memuru, 19’u halkla ilişkiler uzmanı olmak üzere kimyager, biyolog, arkeolog, tekniker vb. pozisyonlara yükseltildiği ve meslek kodu değişikliklerinin rutin bir uygulama haline getirildiği, söz konusu vasıfsız işçi pozisyonlarında azalışa istinaden ise tekrar işçi alım ilanlarına çıkıldığı, ayrıca bu durumun personel giderlerinde de artışa neden olduğu tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında her ne kadar Antalya İnsan Kaynakları A.Ş. ile yetkili işçi sendikası arasında 01.01.2022 – 31.12.2024 tarihlerini kapsayan toplu iş sözleşmesinin 22.04.2022 tarihinde yapıldığı, işçilerin fiilen icra ettikleri mesleklere göre ücret farkı belirlendiği ve meslek kodu değişikliklerinin büyük bölümünün 2022 yılında gerçekleştirildiği, yapılan bu değişiklikler sayesinde yeni istihdamın getireceği ek maliyetin önüne geçildiği ifade edilmiş olsa da tespitin esasını oluşturan husus;

Şirket tarafından belirli bir dönemden sonra vasıfsız iş pozisyonlarında çalışan işçilerden özel nitelikteki bir pozisyonun gerektirdiği şartları taşıyanların meslek kodlarının değiştirilerek görev/pozisyon unvanlarının yükseltilmesi ve bu süreçlerin olağan bir işlem haline getirilerek Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre idarelerce işçi alımlarının adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak tedbirlerin alınacağı hükmüne aykırı olarak özel şartları gerektiren iş pozisyonlarına işçi alımlarının ilana çıkılmaksızın gerçekleştirilmesidir.

Ayrıca sadece 2022 yılı içerisinde değil 2023 yılında da önemli ölçüde mevcut uygulamanın devam ettirildiği ve yeni istihdamın getireceği ek maliyetin önüne geçilmesinin aksine vasıfsız işçi pozisyonlarında azalışa istinaden tekrar işçi alım ilanlarına çıkılarak, personel giderlerinde artışa neden olunduğu görülmüştür.

Bu itibarla; Şirketin, vasıfsız iş pozisyonlarına işçi alım süreçleri ile bu pozisyonlarda istihdam edilenlerden bir kısmının meslek kodlarında değişikliğe gidilerek hizmetin gereği olarak özel şartları gerektiren iş pozisyonlarına yükseltilmesine ilişkin süreçlerin, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 2’nci maddesinde yer alan idarelerin işçi alımlarının adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak diğer tedbirleri de alacağına dair hükme uygun olmaması nedeniyle hizmetin gereği olarak özel şartları gerektiren iş pozisyonlarına işçi alımlarının ilana çıkılmak suretiyle gerçekleştirilmesi gerekmektedir.