Üniversite Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı en üst yetkilisinin harcama yetkililiği görevini alt kademeden bir personele devrettiği ve kendisinin sertifikası bulunmamasına rağmen muhasebe yetkililiği görevini sürdürdüğü tespit edilmiştir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde; harcama birimi, kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birim olarak tanımlanmış olup, Anılan Kanun’un “Harcama yetkisi ve yetkilisi” başlıklı 31’inci maddesinde; bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisinin harcama yetkilisi olduğu hüküm altına alınmıştır.

Mezkûr Kanun’un 60’ıncı maddesinde ise;

“Harcama yetkilisi ile muhasebe yetkilisi görevi aynı kişide birleşemez. Malî hizmetler biriminde ön malî kontrol görevini yürütenler malî işlem sürecinde görev alamazlar.” denilmektedir.

Muhasebe Yetkilisi Adaylarının Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Muhasebe Yetkililerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde; muhasebe yetkilisi, muhasebe hizmetlerinin yürütülmesinden ve muhasebe biriminin yönetiminden sorumlu, usulüne göre atanmış sertifikalı yönetici olarak tanımlanmış, anılan Kanun’un “ Görev, yetki ve sorumlulukların devri” başlıklı 26’ncı maddesinde ise; muhasebe yetkililerinin, kanunlarla kendilerine verilen görev ve yetkilerinden bir kısmını Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre yardımcılarına devredebileceği belirtilmiştir.

1 Seri No’lu Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ’in “Harcama Yetkililerinin Belirlenmesi” başlıklı 2’nci maddesinde; teşkilat yapısı ve personel durumu gibi nedenlerle harcama yetkililerinin belirlenmesinde güçlük bulunan idareler ile bütçelerinde harcama birimleri sınıflandırılmayan idarelerde harcama yetkisinin, üst yönetici veya üst yöneticinin belirleyeceği kişiler tarafından yürütülebileceği belirtilmiş ancak, anılan Tebliğ’in “Özel Bütçeli İdarelerde Harcama Yetkilileri” başlıklı 2.1.2’inci maddesinde ise üniversitelerin daire başkanlığı harcama birimlerinde, harcama yetkilisinin daire başkanı olacağı düzenlenmiştir.

Anılan Tebliğ’de harcama yetkisinin devrine ilişkin düzenlemelere de yer verilmiş olup, harcama yetkililerinin, kamu hizmetlerinin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde sunulmasını sağlamak amacıyla belli sınırlar dahilinde harcama yetkisini devredebileceği, buna göre merkez teşkilatı harcama yetkililerinin bu yetkilerini yardımcılarına, yardımcısı olmayanların ise hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticilere yetki devri yapabileceği belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat düzenlemelerinden, Strateji Geliştirme Daire Başkanı’nın birimin en üst yöneticisi durumunda olup birimin tabii harcama yetkilisi olduğu, muhasebe yetkilisinin sertifika sahibi olması gerektiği ve muhasebe yetkililiği görevi ile harcama yetkililiği görevinin aynı kişide birleşemeyeceği, sertifika sahibi muhasebe yetkilisinin bu durumda yetkisini yardımcılarına devredebileceği, merkez teşkilatındaki harcama yetkililerinin yardımcılarına veya hiyerarşik olarak bir alt kademedeki yöneticiye harcama yetkisini devredebileceği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı harcama yetkililiği görevinin şube müdürü, muhasebe yetkililiği görevinin ise sertifika sahibi olmayan daire başkanı tarafından yürütüldüğü görülmüştür.

Kamu idaresi tarafından ilgili mevzuatın harcama yetkisini devretmeye cevaz verdiği, muhasebe biriminde muhasebe yetkilisi sertifikasına sahip personel bulunmadığından muhasebe yetkililiği görevinin, muhasebe hizmetlerinin etkin/verimli yürütülmesi ve hesap verilebilirlik adına daha yetkin ve tecrübeli olan Strateji Geliştirme Daire Başkanı tarafından yürütüldüğü, muhasebe biriminde iki şube müdüründen birinin Ön Mali Kontrol Biriminde diğerinin Üniversite ihalelerinde mali üye olarak görev yapmasının da bu süreçte etkili olduğu belirtilmiştir. Diğer taraftan muhasebe birimine muhasebe yetkilisi sertifikasına sahip bir personel ataması yapılması halinde muhasebe yetkililiği görevinin ilgili personel tarafından yürütülmesinin sağlanacağı ifade edilmiştir.

5018 sayılı Kanun ve ilgili Tebliğ düzenlemeleri uyarınca, harcama biriminin tabii harcama yetkilisi konumunda olan daire başkanının, sertifika sahibi olmamasına rağmen muhasebe yetkililiği görevini uhdesinde tutabilmek adına harcama yetkililiği görevini bir alt kademe yöneticisine devretmesinin, hesap verme sorumluluğuna uygun düşmediği görülmekle birlikte iç kontrol mekanizmasının da düzgün işleyebilmesine zarar verdiği değerlendirilmektedir. Mali yönetim mekanizmasında muhasebe yetkilisi ile harcama yetkilisi arasında örtülü bir hiyerarşi olduğu da dikkate alındığında, herhangi bir ödemeye ilişkin evrakta, alt kademeden bir personelin idari olarak amiri konumunda olan üst kademeki personele ödeme yapabilmesi için onay vermesi de mali sistemde riskleri beraberinde getirmektedir.

5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurulu Kararı’nda, harcama talimatının kullanılmasından doğan mali sorumluluğun, harcama yetkisinin devredildiği görevliye ait olması gerektiği sonucuna varıldığından da hareketle, kendisine verilen ödeneğin yönetilmesinden ve kullanılmasından birinci derecede mali sorumluğu olan birim üst yöneticisinin, bu sorumluluğu

bir alt kademedeki yöneticiye devretmesinin hesap verme sorumluluğuna da aykırılık teşkil ettiği değerlendirilmektedir.