Hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atık ücretlerinin belirlenmeyerek üreticilerinden ücret alınmaması nedeniyle gelir kaybına neden olunduğu görülmüştür.

18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’nin “Genel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinin (d) fıkrasında, hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarının karıştırılmamasının esas olduğu, “Belediyelerin Görev ve Yetkileri” başlıklı 8’inci maddesinin

(b) fıkrasında, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirleme, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle, (d) fıkrasında, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, taşınması ve bertaraf bedelini belirlemekle, (e) fıkrasında, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları için toplama, taşıma hizmeti verecek firmaların adresleri ve telefon numaraları ile nakliye bedellerini halkın bilgileneceği şekilde ilan etmekle yükümlü olduğu, “Küçük Çaplı İnşaat/Yıkıntı Atıklarının Toplanması ve Taşınması” başlıklı 15’inci maddenin ikinci fıkrasında, oluşan atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili harcamaların, 17’nci maddede belirtilen esaslar doğrultusunda atık üreticileri tarafından karşılanacağı, “Büyük Çaplı İnşaat/Yıkıntı Atıklarının Toplanması ve Taşınması” başlıklı 16’ncı maddesinin üçüncü fıkrasında, oluşan atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili harcamaların, 17’nci maddede belirtilen esaslar doğrultusunda atık üreticileri tarafından karşılanacağı, “Atık Bertarafında Mali Yükümlülük” başlıklı 17’nci maddesinde, hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıkları üreticilerinin oluşan atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili harcamaları karşılamakla yükümlü olduğu, bu amaçla uygulanacak bedelin, geri kazanım/depolama sahasının uzaklığı ve oluşan atık miktarı esas alınarak ilgili belediye tarafından tespit ve ilan edileceği belirtilmiştir.

Yönetmelikte yer alan bu hükümlere uygun işlem yapılmamıştır. Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten bu güne kadar hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıkları üreticilerinin oluşan atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili harcamaları karşılamakla yükümlü olduğu düzenlemesine rağmen, uygulanacak bedelle ilgili tespitin yapılmaması nedeniyle gelir kaybı oluşmuştur. Yönetmeliğin açık hükmüne rağmen buna ilişkin bedelin belirlenmesinde görevli ve sorumlu olanlar bu işlemi yapmayarak kurumun gelir kaybına uğratılmasına neden oldukları gibi, atık üreticilerinin katlanması gereken giderin söz konusu kişilerden alınmaması suretiyle bu kişilere avantaj sağlamışlardır. 2023 öncesinde bedelin belirlenmesinde görevli ve

sorumlu olanların gerekli işlemi yapmayarak kurumun gelir kaybına uğratılmasına neden olmaları nedeniyle idarece gerekli inceleme sürecinin işletilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında, inşaat ve yıkıntı atıklarının Belediyenin hafriyat sahası olmaması nedeni ile Fen İşleri Müdürlüğüne bağlı taş kırma ve eleme tesisinde yol malzemesi yapımında kullanıldığı ve hafriyatların kullanımının aynı şekilde devam deceği ifade edilmiştir. Kamu idaresi cevabında, inşaat ve yıkıntı atıklarının Belediyenin hafriyat sahası olmaması nedeni ile Fen İşleri Müdürlüğüne bağlı taş kırma ve eleme tesisinde yol malzemesi yapımında kullanıldığı belirtilmiştir. Belediyenin hafriyat sahası belirlememesi kabul edilebilir bir durum değildir. Şüphesiz inşaat ve yıkıntı atıklarının yol malzemesi yapımında kullanılması önemlidir. Ancak bu ilgili kişilerden ücret alınmayacağı anlamına gelmemektedir. Hafriyat toprağı ile ilgili nasıl bir işlem yapıldığıyla ilgili ise her hangi bir açıklama yapılmamıştır. Hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklarıyla ilgili olarak yukarıda belirtilen Yönetmelik hükümlerine uygun işlem yapılmamıştır. Kamu idaresi cevabından hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıkları ile ilgili işlemin Yönetmelik hükmüne uygun yapılmasıyla ilgili bir irade göstermedikleri ve Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket etme eğiliminde oldukları sonucuna varılmıştır.

30.11.2022 tarih ve 251 sayılı meclis kararı ile 2023 yılı için alınacak ücretler belirlenmiştir. Ancak 2021 yılı Denetim Taslak Raporunun idareye bildirildiği tarih itibariyle 2022 yılı için ücretler belirlenmemiştir. Yani 2022 yılı için her hangi bir çalışma yapılmamıştır. Kamu görevlilerinin 2021 yılına ilişkin raporun gereğini yerine getirmedikleri ve raporda belirtilen hususu uygulamadıkları sonucuna varılmıştır.

Hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklarından Yönetmelik gereği alınması gereken bedelin 2023 yılı için belirlenmiş olması, önceki yıllarda alınmayan ücretlerin kaybını telafi etmemektedir. Bu nedenle, İdarenin 2023 öncesi uğradığı gelir kaybı ile ilgili gerekli hukuki süreçleri işletmesi ve hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklarıyla ilgili Yönetmelik hükümlerinin uygulanması gerekir.