Kamu idarelerine ait taşınır malların kaydı, muhafazası ve kullanımı ile yönetim hesabının verilmesi, taşınır yönetim sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesi işlemleri Taşınır Mal Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde

gerçekleştirilmemiştir.

Anılan Yönetmelik hükümleri dâhilinde işlem gören taşınır malların muhasebe kayıtları özelliğine göre Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nde sayılan,

• 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı,

  
  

• 254 Taşıtlar Hesabı ve

  
  

• 255 Demirbaşlar Hesabı

kapsamında izlenmektedir. Çelikhan Belediyesine ait taşınırlara ilişkin işlemler ve bunların muhasebeleştirilmesi yukarıda anılan Yönetmeliklerde yer verilen düzenlemelere uygun olarak yapılmadığından 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı, 254 Taşıtlar Hesabı, 255 Demirbaşlar Hesabına ve bunlarla ilgili hesaplanması gereken 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabına ait 2018 hesap dönemi içinde gerçekleştirilen işlemler ve dönem sonu bilançosundaki değerler gerçek durumu yansıtmamaktadır.

1. 254 Taşıtlar ve 255 Demirbaşlar Hesabı’na Kaydedilmesi Gereken Taşınırlara İlişkin Envanter, Kayıt ve Muhasebeleştirme İşlemlerinin Yapılmaması

   Taşınır Mal Yönetmeliği'nin 5’inci maddesinde :

   
   

   “(1) Harcama yetkilileri taşınırların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak edinilmesinden, kullanılmasından, kontrolünden, kayıtlarının bu Yönetmelikte belirtilen esas ve usullere göre saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasını sağlamaktan sorumludur. Harcama yetkilileri taşınır kayıtlarının bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak tutulması ve taşınır mal yönetim hesabının hazırlanması sorumluluğunu taşınır kayıt yetkilileri ve taşınır kontrol yetkilileri aracılığıyla yerine getirir.

   (2) Harcama yetkilileri, taşınırlara ilişkin işlem ve kayıtların usule uygun olarak yapılıp yapılmadığını kontrol etmeye veya ettirmeye; kasıt, kusur veya ihmal sonucu kırılan, bozulan veya kaybolan taşınırların ilgililerden tazmini için gerekli işlemleri yapmaya veya yaptırmaya yetkilidir.

   6’ncı maddesinde;

   
   

   1. Taşınır kayıt yetkilileri, harcama yetkililerince, memuriyet veya çalışma unvanına bağlı kalmaksızın, taşınır kayıt ve işlemlerini bu Yönetmelikte belirtilen usule uygun şekilde yapabilecek bilgi ve niteliklere sahip personel arasından görevlendirilir. Dış temsilciliklerde taşınır kayıt yetkilileri misyon şefleri tarafından görevlendirilir. Taşınır işlemleri yoğun olan

      harcama birimlerinde birden fazla taşınır kayıt yetkilisi görevlendirilebilir. Kamu idarelerince ihtiyaç duyulması halinde birden fazla harcama biriminin taşınır kayıtları harcama birimleri itibarıyla ayrı ayrı tutulmak kaydıyla, bir taşınır kayıt yetkilisi tarafından yürütülebilir.

   2. Taşınır kontrol yetkilileri, harcama yetkililerince, taşınır kayıt yetkilisinin yapmış olduğu kayıt ve işlemleri kontrol etmek üzere yardımcılarından veya bunların bir alt kademesindeki yöneticileri arasından görevlendirilir. Personel yetersizliği nedeniyle taşınır kontrol yetkilisi görevlendirilemeyen harcama birimlerinde ise bu görev harcama yetkilisi tarafından yerine getirilir.

      1. Maddesinde;

         
         

         1. Kamu idaresinin taşınır hesaplarını kurumsal sınıflandırmanın II nci, mahalli idarelerde ise kurumsal sınıflandırmanın III üncü düzeyi itibarıyla birleştirmek ve üst yönetici adına İdare Taşınır Mal Yönetimi Ayrıntılı Hesap Cetveli ile İdare Taşınır Mal Yönetim Hesabı İcmal Cetvelini hazırlamak üzere merkezde mali hizmetler birimi yöneticisine bağlı konsolide görevlisi belirlenir”

            düzenlemeleri yer almaktadır.

            
            

            Kurumda, yukarıda yer verilen Taşınır Mal Yönetmeliği hükümlerine aykırı olarak taşınır işlemlerinin gerçekleştirilmesinde; Yönetmelik'in; 9’uncu maddesinde anılan defterler, 10’uncu maddesinde anılan belge ve cetveller oluşturulmamış, 11’inci maddesine göre kurulması gereken elektronik sistem kurulmamıştır. Yönetmelik'in 32’nci maddesinde belirtilen sayım işlemi, 34’üncü maddesinde anılan taşınır mal yönetim hesabı oluşturulması ve Geçici 2’nci maddesinde anılan envanteri yapılan taşınırların muhasebe birimince muhasebe kayıtlarına alınması işlemleri gerçekleştirilmemiştir. Demirbaşların envanteri çalışması 2018 yılı itibarıyla tamamlanamamıştır. Envanter çalışmaları tamamlanmamış olduğundan geçmiş yıllarda temin edilmiş demirbaşların mevcut durumları, varlıkları, hurdaya ayrılma gerekliliği, hangilerinin hangi değerler üzerinden muhasebeleştirileceği gibi konular netleşmediğinden bunların muhasebeleştirilmesi ve nihayetinde gerçek değerleriyle mali tablolarda gösterilmesi mümkün olmamaktadır.

            Örneğin 2018 yılında 94.235 TL ve 73.002 TL tutarlarla satın alınan ve Kurum envanterine dâhil edilerek 254 kodlu hesapta gözükmesi gereken iki adet traktör doğrudan 630 Bütçe Giderleri hesabı kullanılarak giderleştirilmiştir.

2. Taşınırlarla İlgili Amortisman Kayıtlarında Tutarsızlıklar Bulunması

   Yukarıda söz edildiği gibi yeni araçlar alınmış olmasına rağmen 254 Taşıtlar Hesabındaki miktar 4 yıldır bilançolarda değişmeden 421.415,94 TL gözükmektedir. 255 Demirbaşlar Hesabında 2016 yılında 208.979,38 TL bulunmaktayken bu miktar son iki yılda 57.118,64 TL’ye düşmüştür. Buna karşın 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabındaki miktar 4 yıl hiç değişmeden 478.536,58 TL’de sabit kalmıştır. Bu değişmezlik amortisman uygulamasının doğasına aykırıdır.

   Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 202'nci maddesine göre 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi ve hesaben yok edilmesini izlemek için kullanılır. Amortisman işlemlerinin, Yönetmelik’in 203'üncü maddesi ile genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin duran varlıklarından hangilerinin amortisman ve tükenme payına tabi tutulacağının, buna ilişkin usul ve esaslar ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranlarının belirlendiği Amortisman ve Tükenme Payları hakkındaki 47 Sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği hükümlerine göre her yılsonu itibarıyla yapılması gerekmektedir. Normal amortisman yöntemine göre varlıklar için amortisman ve tükenme payı, duran varlıkların aktife girdiği yıldan başlayarak varlığın yararlanma süresine göre tebliğe ekli Ek- 1’de yer alan Amortisman ve Tükenme Payı Süre ve Oranları Listesinde belirlenen oranlarda her yıl eşit olarak ayrılır. Dolayısıyla amortismana tabi varlıklar ilgili taşınır hesaplarında kayıtlı değerlerine ulaşıncaya kadar amortismana tabi tutulur. Bu nedenle varlık sayısı sabit kaldıkça veya arttıkça amortisman miktarının sabit kalması mümkün değildir.

   Öte yandan, 2018 yılı mizanında örneğin 254.02.02 Tankerler koduna kayıtlı 70.800,00 TL gözükmekte iken bunlarla ilgili amortisman kayıtlarında 148.880,00 TL bulunmaktadır. Taşınırın kayıtlı değerinin iki katından fazla amortisman ayrıldığı görülmektedir ki yukarıda açıklandığı üzere amortismana tabi varlıklar ilgili taşınır hesaplarında kayıtlı değerlerine ulaşıncaya kadar amortismana tabi tutulur. Buna benzer başka hata örnekleri de bulunmaktadır.

3. Stoklara İlişkin Muhasebe İşlemlerinin Hatalı Yapılması

Kurum tarafından 15 Stoklar Hesap Grubu kapsamında yapılan alımlar ile kullanım ve tüketimlerin muhasebeleştirilmesinde Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği ile Taşınır Mal Yönetmeliği hükümlerine uyulmamıştır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 114’üncü maddesinin ikinci fıkrasında; “Stoklar, maliyet bedeliyle hesaplara alınır. Maliyet bedeline, stokların elde edilmesi ve depolanacağı yere kadar getirilmesi için faiz hariç yapılan her türlü giderler ilave

edilir” düzenlemesine yer verilmiştir. Maddenin dördüncü fıkrasında ise; “150-İlk Madde ve Malzeme Hesabı”nda izlenen tüketim malzemelerinden kullanılmış olanların, muhasebeleştirme işlemleri kullanıma ilişkin taşınır işlem fişleri yerine üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen sürede taşınır işlem fişlerindeki çıkışları gösteren onaylı bir liste ile en geç ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebeleştirilmesi zorunludur” düzenlemesi yer almaktadır. Taşınır Mal Yönetmeliği’nin 30’uncu maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında ise tüketilen ilk madde ve malzemelerin muhasebeleştirilmesinde izlenecek usul şu şekilde belirlenmiştir:

“(2) Muhasebe kayıtlarında "150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı"nda izlenen tüketim malzemelerinin çıkışları için düzenlenen Taşınır İşlem Fişleri muhasebe birimine gönderilmez. Bunların yerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde üç aylık dönemler itibarıyla, diğer idarelerde ise üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen sürede kullanılmış tüketim malzemelerinin taşınır II nci düzey detay kodu bazında düzenlenen onaylı bir listesi, en geç ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebe birimine gönderilir.

1. Muhasebe yetkilileri, taşınır giriş ve çıkış işlemlerine ilişkin olarak kendilerine gönderilen Taşınır İşlem Fişlerinde gösterilen tutarları II nci düzey detay kodu itibarıyla ilgili hesaplara kaydeder.”

   İlk madde ve malzeme tüketimlerinde yukarıda yer verilen Taşınır Mal Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak tüketim malzemelerinin üç aylık dönemler itibarıyla "II" düzey detay kodunda listelenmesi ve ilgili hesaplara kaydedilmesi için muhasebe birimine gönderilmesi ve muhasebe birimi tarafından "II" düzey detay kodu ile ilgili hesaplara kaydedilmesi gerekirken üçer aylık muhasebeleştirme işlemleri yapılmamış, tüketime verilen ilk madde ve malzemelerin tamamı alındığı anda giderleştirilmiştir.

   Örneğin Taşınır Mal Yönetmeliği eki Taşınır Kod Listesine göre 150.04.01.03’e kayıt yapılması gereken yakacak kömür alımları 150 kodlu hesabı değil 630 Giderler Hesabı kullanılarak doğrudan giderleştirilmiştir. Bir başka örnek olarak zirai ilaç alımı 150.10.02.03 Bitki İlaçları ve 150.10.03.01 Pestisitler veya Haşare Kovucular hesabına kaydedilmesi gerekirken doğrudan giderleştirilmiştir.

   Taşıtlar, demirbaşlar ve stoklara yönelik işlemlerin Taşınır Mal Yönetmeliği ve Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nde yer verilen düzenlemeler doğrultusunda tamamlanmaması, envanter çalışmalarının bitirilememesi nedeniyle 150 İlk Madde ve Malzemeler Hesabı, 254 Taşıtlar Hesabı, 255 Demirbaşlar Hesabı ve bu hesaplarla ilgili 257

   Birikmiş Amortismanlar Hesabı'nda yer verilen bilgiler gerçeği yansıtmamakta ve taşınır mal yönetim hesabının oluşturulmaması nedeniyle bu hesapların doğruluğu hakkında görüş oluşturulamamaktadır. Bilançoda bu hesaplarla ilgili miktarlar da gerçeği yansıtmamaktadır.

   Kamu idaresi cevabında;

   1. Taşınır Mal Yönetmeliği'nin 9. maddesinde anılan defterler ile 10. maddesinde anılan belge ve cetvellerin izleyen dönemde düzenli oluşturulmasının sağlanacağı,

   2. Taşınırlarla ilgili amortisman kayıtlarında bulunan tutarsızlıkların giderilmesi için gerekli çalışmaların yapılmasının sağlanacağı,

   3. Taşıtlar, demirbaşlar ve stoklara yönelik işlemlerin Taşınır Mal Yönetmeliği ve Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nde yer verilen düzenlemeler doğrultusunda tamamlanmasının sağlanacağı

bildirilmiştir.

Sonuç olarak Kurum yanıtında bulguda yer verilen hususların giderilmesi yönünde çalışılacağı iletilmiş olmasına rağmen sistemsel hata halen sürmekte olup 2018 yılı Bilançosunun taşınırlarla ilgili 150 İlk Madde ve Malzemeler Hesabı, 254 Taşıtlar Hesabı, 255 Demirbaşlar Hesabı ve bu hesaplarla bağlantılı 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabında yer alan bilgiler hatalıdır.