İdarece yağmur sularının uzaklaştırılmasına ilişkin İzmir Büyükşehir Belediyesi adına yapılan hizmetlerin karşılığının Büyükşehir Belediyesinden tahsilatının yapılmadığı, bu durumun idare bütçesinde önemli bir yekûn oluşturduğu, bütçe dengesini bozduğu ve idare borçlarının ödenmesinde güçlükler yaşanmasına sebebiyet verdiği görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlık 7’nci maddesi;

“Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

…

r) Su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak. …” şeklindedir.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un Ek 5’inci maddesinde;

“Bu Kanun diğer büyükşehir belediyelerinde de uygulanır.” denilmektedir. Aynı Kanun’un “Görev ve yetkiler” başlıklı 2’nci maddesi;

“İSKİ' nin görev ve yetkileri şunlardır:

…

b) Kullanılmış sular ile yağış sularının toplanması, yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması ve zararsız bir biçimde boşaltma yerine ulaştırılması veya bu sulardan yeniden yararlanılması için abonelerden başlanarak bu suların toplanacakları veya bırakılacakları noktaya kadar her türlü tesisin etüt ve projesini yapmak veya yaptırmak; gerektiğinde bu projelere göre tesisleri kurmak ya da kurdurmak; kurulu olanları devralıp işletmek ve bunların bakım ve onarımını yapmak, yaptırmak ve gerekli yenilemelere girişmek,

…

d) Su ve kanalizasyon hizmetleri konusunda hizmet alanı içindeki belediyelere verilen görevleri yürütmek ve bu konulardaki yetkileri kullanmak,”

“Yağmur sularının uzaklaştırılması” başlıklı 25’inci maddesi;

“Yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili tesislerin yapılması veya bu tip tesislerin işletilmesi, gerekli harcamalar ilgili belediyelerce karşılanmak şartıyla İSKİ tarafından yerine getirilir. Bu tesislerin yapılması veya işletilmesine ilişkin harcamalar tarifelere dâhil edilemez.” şeklinde düzenlenmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nda büyükşehir belediyelerine verilen görevler açıkça sayılmıştır. Buna göre, su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak büyükşehir belediyelerinin görevleri arasındadır. Belirtilen maddenin ikinci fıkrasında ilçe belediyelerinin görevleri sayılmıştır. İlçe belediyelerinin görevleri arasında suyla veya yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili herhangi bir hususa yer verilmemiştir. Bu sebeple, yağmur suyunun uzaklaştırılmasına dönük harcamaların büyükşehir belediyeleri adına yapıldığı görülmektedir.

Bu kapsamda, su ve kanalizasyon hizmetlerinin tek merkezden yürütülmesi için büyükşehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idareleri kurulmuştur. Bağlı idareler kendilerine Kanun’la verilen görevleri yapmanın yanı sıra yukarıda yer verilen 25’inci madde gereğince yağmur suyu ile ilgili gerekli yatırımları büyükşehir belediyelerinin yerine yapacak ve yapılan harcamaları büyükşehir belediyelerinden tahsil edecektir.

Ancak İZSU hesaplarında yapılan incelemelerde yıllar itibari ile Büyükşehir Belediyesi adına yapılan yatırım harcamalarının tahsilatının yapılmadığı, bu sebeple idarenin Büyükşehir Belediyesinden 31.12.2021 tarihi itibariyle 297.289.326,41 TL alacağı oluştuğu anlaşılmaktadır. Bahsi geçen rakamlar İZSU bütçesinde önemli bir yer kaplamakta ve idarenin ödeme gücünü aşağıya çekmektedir. İdarenin ödeme vadesinin uzaması ise yüklenicilerle mahkemelik ve icralık olunmasını ve faiz, avukatlık masrafı, mahkeme harcı vb. ek külfetlere sebebiyet vermektedir.

Yukarıda anlatıldığı üzere İZSU ve Büyükşehir Belediyesi iki ayrı bütçeyle ayrı kurumlar olarak yönetilmektedirler. Kurumların karşılıklı bütçelerine yük olarak borç, gelir, gider dengelerini bozması ve İdareyi daha yüksek maliyetlere katlanmak zorunda bırakması 5018 sayılı Kanun’un temel ilkelerine aykırılık teşkil edecektir.

Sonuç olarak İdare tarafından gerçekleştirilen harcamaların tahakkuk kayıtlarının yapılarak yıllar itibariyle bekletilmemesi, yılsonlarında mutabakata bağlanması ve düzenli olarak tahsilatının yapılması gerekmektedir.