Karar Künyesi
İdare tarafından kiralama kapsamında edinilen binek araçların hafta içi, hafta sonu, resmî tatiller ile personelin yıllık izinli olduğu dönemde herhangi bir görev emri olmaksızın İstanbul İli dışında kullanıldığı görülmüştür.
237 sayılı Taşıt Kanunu’nun “Kanunun şümulü” başlıklı 1’nci maddesinde belediyelere ait araçların bu Kanun kapsamında değerlendirileceği, “Taşıt verilecekler” başlıklı 4’ncü maddesinde ise emirlerine ve zatlarına binek otomobili verilenlerin (1) sayılı cetvelde, makam hizmetlerine tahsis edilen taşıtların (2) sayılı cetvelde gösterildiği belirtilmiştir.
Mezkûr kanunun “Cezalar” başlıklı 16’ncı maddesinde aynen;
“Bu Kanunun şümulüne giren taşıtları her ne suretle olursa olsun tahsis olunduğu işin gayrisinde veya şahsî hususlarda kullananlar veya kullanılmasına müsaade edenler veya kanunda yazılı olduğu şekilde kullanılmış gibi gösterenler veya kanunen bir makama veya işe tahsis olunmadığı hâlde hakikati tağyir ile bu taşıtlardan istifade eden ve ettirenler, bunların gidiş gelişine müsaade edenler veya kanuna aykırı olarak numara ve plaka verenlerle kullananlar veya kullanılmaya elverişli olduğu hâlde ekonomik ömrünü doldurduğu bahanesiyle yenileyen veya yeniletenler veya bu hususlar için masraf tahakkuk evrakını hazırlayan veya tasdik veya bunlara ait ita emirlerini vize edenler hakkında bir seneye kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu yüzden hasıl olan masraf ve zararlar genel hükümlere göre tazmin ettirilir. Tekerrürü halinde verilecek hapis cezası iki aydan aşağı olamaz.” denilmektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Resmi belge, araç ve gereçlerin yetki verilen mahaller dışına çıkarılmaması ve iadesi” başlıklı 16’ncı maddesinde aynen;
“Devlet memurları görevleri ile ilgili resmi belge araç ve gereçleri, yetki verilen mahaller dışına çıkaramazlar, hususi işlerinde kullanamazlar. Devlet memurları görevleri icabı kendilerine teslim edilen resmi belge, araç ve gereçleri görevleri sona erdiği zaman iade etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk memurun mirasçılarına da şamildir.” denilmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde kendisine araç tahsis edilecek kişilerin 237 sayılı Kanun’da çok sınırlı olarak sayıldığı, mezkûr Kanunda belirtilen ünvanlar dışında kimsenin emrine ve zatına araç tahsis edilemeyeceği açıkça anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemede, Kurumun müdür ve şef pozisyonlarında bulunanların şahsına araç tahsis edildiği, söz konusu araçların ilgililerince şoförsüz olarak kullanıldığı, araçların Belediye garajına bırakılması gibi bir uygulamanın bulunmadığı, araçların kişisel kullanımının olup olmadığına ilişkin herhangi bir takibin yapılmadığı anlaşılmış ve bu araçların hafta sonu, resmî tatil ile yıllık izin dönemlerinde ilgiler tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir.
Bu durum yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırı olsa da bir an için söz konusu kişilerin emir ve zatlarına araç tahsis edilmesinin Belediye hizmetlerinin devamlılığı gereği olduğu düşünülse dahi, araçların herhangi bir görev emri olmaksızın özellikle yıllık izin dönemlerinde, hafta sonları ve resmî tatil günlerinde il dışında kullanılmasının izahı bulunmamaktadır.
Destek Hizmetleri Müdürlüğü’nden alınan akaryakıt giderleri ve Karayolları Genel Müdürlüğünden alınan geçiş bilgileri ile İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğünden alınan kurum personelinin izinli olduğu tarihlerin incelenmesi sonucunda;
Örneğin İdare tarafından kendisine tahsis edilen aracı kullanan personelin 17.07.2023- 04.08.2023 tarihleri arasında toplam 19 gün yıllık izin aldığı ve İdarenin imkanlarıyla kendisine tahsis edilen aracın, yıllık izin başlangıç tarihi olan 17.07.2023 tarihinden 03.08.2023 tarihine kadar geçen süre zarfında şehir dışı kullanımlarının (Ankara, Niğde, Aksaray) olduğu görülmüş olup aşağıdaki tabloda detayına yer verilmiştir;
Tablo 11:İstasyon Kullanım Bilgisi 1
Giriş İstasyon | Giriş Tarih/Zaman | Çıkış İstasyon | Çıkış Tarih/Zaman |
Ispartakule | 03/08/2023 19:24:38 | Mahmutbey | 03/08/2023 19:36:35 |
Mecidiye | 02/08/2023 22:40:31 | Çamlıca | 02/08/2023 22:47:43 |
Akıncı (Mürted) | 02/08/2023 19:26:52 | Topağaç Sgs | 02/08/2023 21:51:40 |
Cebecı (Kuzey) | 03/08/2023 17:26:31 | Cebeci (Kuzey) | 03/08/2023 17:26:31 |
Hasdal | 03/08/2023 17:25:28 | Hasdal | 03/08/2023 17:25:28 |
02/01/1900 00:00:00 | 15 Temmuz Şehitler Köprüsü Kuzey | 02/08/2023 22:56:23 | |
Kurnaköy | 02/08/2023 22:38:25 | Mecidiye | 02/08/2023 22:40:10 |
Tem Akyazı | 02/08/2023 21:52:08 | Kurnaköy Alın Gısesı | 02/08/2023 22:36:07 |
Ortaköy (G23) | 02/08/2023 15:16:40 | Ankara Alın (G11) | 02/08/2023 16:23:49 |
Ortaköy (G23) | 31/07/2023 04:23:54 | Alayhan (G24) | 31/07/2023 04:38:38 |
Acıkuyu (G16) | 30/07/2023 21:25:39 | Ortaköy (G23) | 30/07/2023 21:55:06 |
Topağaç Sgs | 17/07/2023 08:52:13 | Akıncı (Mürted) | 17/07/2023 11:48:52 |
Ankara Alın (G11) | 17/07/2023 14:19:04 | Ortaköy (G23) | 17/07/2023 15:17:18 |
17/01/1900 00:00:00 | Fsm Köprüsü | 17/07/2023 07:33:57 | |
Kurnaköy Alın Gişesi | 17/07/2023 07:54:21 | Tem Akyazı | 17/07/2023 08:51:36 |
Reşadiye | 17/07/2023 07:45:11 | Kurnaköy | 17/07/2023 07:52:33 |
Çamlık | 17/07/2023 07:41:33 | Çamlık | 17/07/2023 07:41:33 |
17/01/1900 00:00:00 | 15 Temmuz Şehitler Köprüsü Kuzey | 17/07/2023 01:45:22 |
Diğer bir örnek İdare tarafından kendisine tahsis edilen aracı kullanan personelin 03.07.2023-14.07.2023 tarihleri arasında toplam 12 gün yıllık izin aldığı, yıllık izin öncesinde 27.06.2023-31.06.2023 Kurban Bayramı nedeniyle resmî tatil olduğu ve İdarenin imkanlarıyla kendisine tahsis edilen aracın bu süre zarfında şehir dışı kullanımlarının (Balıkesir, Bursa, Osmangazi Köprüsü) olduğu görülmüş olup aşağıdaki tabloda detayına yer verilmiştir;
Tablo 12:İstasyon Kullanım Bilgisi 2
Giriş İstasyon | Giriş Tarih/Zaman | Çıkış İstasyon | Çıkış Tarih/Zaman |
Muallimköy | 14/07/2023 15:46:20 | Çamlıca | 14/07/2023 16:24:43 |
14/01/1900 00:00:00 | 15 Temmuz Şehitler Köprüsü Kuzey | 14/07/2023 16:40:22 | |
Ovaakça | 14/07/2023 13:41:37 | Köprü Giriş ve Çıkış Gişeleri | 14/07/2023 15:41:25 |
Balıkesir Batı | 14/07/2023 12:20:58 | Bursa Batı | 14/07/2023 13:21:08 |
Balıkesir Kuzey | 24/06/2023 18:52:41 | Balıkesir Batı | 24/06/2023 19:11:22 |
Bursa Batı | 24/06/2023 17:23:16 | Susurluk | 24/06/2023 18:02:28 |
Köprü Giriş ve Çıkış Gişeleri | 24/06/2023 13:05:52 | Ovaakça | 24/06/2023 16:29:43 |
Köprü Çıkış | 24/06/2023 13:05:52 | Köprü Çıkış | 24/06/2023 13:05:52 |
Diğer bir örnek ise İdare tarafından kendisine tahsis edilen aracı kullanan personelin 23.05.2023-26.05.2023 tarihleri arasında toplam 4 gün yıllık izin aldığı ve İdarenin imkanlarıyla kendisine tahsis edilen aracın yıllık izin öncesinde şehir dışı kullanımlarının (İzmir, Aydın, Osmangazi Köprüsü) olduğu görülmüş olup aşağıdaki tabloda detayına yer verilmiştir;
Tablo 13:İstasyon Kullanım Bilgisi 3
Giriş İstasyon | Giriş Tarih/Zaman | Çıkış İstasyon | Çıkış Tarih/Zaman |
Hasdal | 22/05/2023 17:53:09 | Hasdal | 22/05/2023 17:53:09 |
Muallimköy | 21/05/2023 20:06:39 | Çamlıca | 21/05/2023 21:25:41 |
Havalimanı (Tahtalıçay) | 21/05/2023 15:26:22 | Işıkkent | 21/05/2023 15:26:22 |
21/01/1900 00:00:00 | Fsm Köprüsü Kuzey | 21/05/2023 22:04:49 | |
Işıkkent | 18/05/2023 16:23:49 | Aydın Batı | 18/05/2023 17:10:37 |
18/01/1900 00:00:00 | Fsm Köprüsü | 18/05/2023 09:06:52 | |
Bursa Batı | 18/05/2023 12:10:15 | İzmir | 18/05/2023 15:49:35 |
D100 Sgs | 18/05/2023 09:48:54 | D100 Sgs | 18/05/2023 09:48:54 |
Köprü Çıkış | 18/05/2023 09:56:21 | Köprü Çıkış | 18/05/2023 09:56:21 |
Köprü Giriş ve Çıkış Gişeleri | 18/05/2023 09:57:20 | Ovaakça | 18/05/2023 11:50:02 |
Ayrıca, bazı araçların şehir dışına çıkmadan önce akaryakıtlarının Belediye kaynaklarıyla karşılandığı ve OGS ile HGS giderlerinin de Belediye bütçesinden ödendiği görülmüştür.
Bulguda yer alan personel ve araçlar örnek mahiyetinde yazılmış olup başka personel tarafından da benzer kullanımların mevcut olduğu anlaşılmıştır. Bu araçların Adana, Edirne, Niğde, Bursa, Kocaeli, Sakarya, Bolu, Ankara, İzmir gibi şehirlerde bulunan gişelerden geçiş bilgilerine ilişkin örnekleri çoğaltmak mümkündür.
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; gerekli kontrol ve takip mekanizmasının oluşturularak araçların sadece görev mahallinde ve faaliyetlerinde kullanılması hususunda gerekli hassasiyetin gösterileceği ve Başkanlık Makamının talimatı ile hizmet araçlarının görev dışında ve yıllık izinlerde kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınacağı ifade edilmiştir.
Sonuç itibarıyla; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar çerçevesinde, kurum araçlarının bu şekilde şahsi amaç doğrultusunda kullanılmasının mevzuata aykırılık teşkil ettiği açıktır. Söz konusu kullanımların önlenmesi adına Kurum araçlarının görev dışında hafta sonları Kurumda bırakılması, yıllık izin gibi durumlarda personel tarafından kullanımının önüne geçilmesi, kontrolün sağlanması amacıyla takip sistemi oluşturulması, tüm bunlara rağmen özel kullanımlar tespit edilir ise maliyetlerin ilgililerden tahsil edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.