Taşıt Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller uyarınca kamu idareleri tarafından kiralanan bazı araçların “yakıt hariç” olarak temin edilmesi gerekmektedir.

17.03.2006 tarih ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca yürürlüğe konulan ve yürürlüğünü halen sürdüren “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller”in “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde;

“Bu Esas ve Usuller, 237 sayılı Kanuna tabi olan kurumları ve taşıtları kapsar.”

denilmekte,

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun “Kanunun şümulü” başlıklı 1 ve 2’nci maddelerinde ise;

“Madde 1 – a) Genel bütçeye dahil dairelerle katma ve özel bütçeli idareler ve bunlara bağlı sabit ve döner sermayeli müesseseler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri,

… bu Kanun hükümlerine tabidir.

Madde 2 – Traktör, arazöz, motorla işleyen her çeşit ziraat ve inşaat makineleri, hava taşıtları ve zırhlı ambulanslar ile münhasıran askeri maksatlar için kullanılan ve ordunun

silah ve teçhizatından madut bulunan taşıtlar bu kanun hükümlerine tabi değildir.” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde belediyelerin 237 sayılı Taşıt Kanunu kapsamında olan idareler arasında sayıldığı, traktör, arazöz, motorla işleyen her çeşit ziraat ve inşaat makineleri, hava taşıtları ve zırhlı ambulanslar ile askeri amaçla kullanılan taşıtlar dışında kalan tüm taşıtların Kanun kapsamında yer alan taşıtlardan sayıldığı görülmektedir.

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin “Genel esaslar”

başlık 6’ncı maddesinde;

“(1) Temel amaç çerçevesinde hizmet alımı suretiyle taşıt edinilebilmesinin genel esasları şunlardır:

…

ç) (Değişik: 15/9/2014 - 2014/6814 md. 1) Taşıtlar, yakıt hariç, şoförlü veya şoförsüz olarak edinilebilecektir.

…” denilmektedir.

Buna göre, belediyenin traktör, arasöz, motorla işleyen ziraat ve inşaat makineleri gibi araçları dışında kalan bütün araçlarını yakıt hariç olarak temin etmesi yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin açık bir gereğidir.

Yapılan incelemede, Park ve Bahçeler Müdürlüğü, Fen İşleri Müdürlüğü, Zabıta Müdürlüğü ile Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü tarafından yapılan ve aşağıdaki tabloda yer verilen ihalelerde Taşıt Kanunu ve Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller kapsamına giren araçların söz konusu mevzuat hükümlerine aykırı olarak akaryakıt dahil bir şekilde temin edildiği tespit edilmiştir.

Tablo 27: Yakıt dahil olarak kiralanan araçlar listesi

Kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan kullanılması, yapılacak alımlarda akaryakıt giderlerinin kiralama işlemine dâhil edilmemesi ve böylece yapılan işlemlerin yukarıda yer verilen mevzuata uyarlı hale getirilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında özetle; Bu maddenin çeşitli müdürlükleri ilgilendirdiğinden bahisle her müdürlükle ilgili tespitlerde kısmi farklılıklar olduğu için Müdürlüklerin cevabına ayrı ayrı yer verildiği belirtilmiştir.

• Fen İşleri Müdürlüğüne ait kısma ilişkin olarak;

  
  

  2018/132793 İKN’li işte talep edilen “Minibüs 16+1 koltuk kapasiteli” aracın teknik şartnamede de belirtildiği üzere çalışanların şantiyeden görev yerlerine sevkinde ve şantiyeye dönüşlerinde kullanıldığı, bu araçların kamyon, kamyonet, iş makinaları gibi araçların çalışma sahalarında yapacakları hizmetin bir bütünü olan personelin çalışma sahalarına, şantiyelere ulaşımını sağlamak amacıyla kullanıldığı, bu nedenle bu araçların işin bütünü olarak düşünülmüş olduğu ve “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde Değişiklik Yapılması Hakkında Karar” hükümleri çerçevesinde kamyon, iş makinaları grubunda değerlendirildiğinden yakıt dâhil olarak ihale edildiği ifade edilmiş,

  İdarenin Ulaşım Müdürlüğünce temin edilen mazot litre fiyatı ile taşıt kiralamasında yaklaşık maliyete esas alınan yakıt tüketim ve fiyatları kıyaslanarak yakıt dâhil araç kiralanmasının kamu zararına sebep olmadığı ispatlanmaya çalışılmış, bundan sonraki dönemde bulguda belirtilen öneri ve tespitlere uygun hareket edileceği ifade edilmiştir.

• Park ve Bahçeler Müdürlüğüne ait kısma ilişkin olarak;

  
  

  2018/87570 ve 2018/224985 İKN’lı işler ile ilgili olarak Fen İşleri Müdürlüğü tarafından verilen cevapla benzer bir cevap verilmiştir.

• Zabıta Müdürlüğüne ait kısma ilişkin olarak;

  
  

  5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırasının, belediyenin mali durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirleneceğinin ifade edildiği, “Zabıtanın Görev ve Yetkileri” başlıklı 51’inci maddesinde zabıta hizmetlerinin kesintisiz olarak yürütüleceğinin belirtildiği, zabıta personelinin çalışma süresi ve saatlerinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda belirtilen çalışma süre ve saatlerine bağlı olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yürütülmesini sağlayacak şekilde düzenlendiği,

  Zabıta hizmetleri için kullanılan “Camlı Van Kamyonetin” aksatılmadan yürütülmesi gereken zabıta hizmetleri için kullanılan bir malzeme niteliğinde olduğu, hizmetin ivediliği, yakıt için açılan ihalelerin katılım olmaması nedeniyle iptali göz önüne alındığında, anılan araçların yakıt olmadan ihale edilmesinin hizmetin devamlılığını sekteye uğratacak bir unsur olarak ortaya çıkmasının kaçınılmaz olduğu, bu nedenle yakıt dahil araç kiralama ihalesi yapıldığı, Fen İşleri Müdürlüğünün bu maddeye ilişkin açıklamasında da belirtildiği üzere, böyle yapılmasından dolayı oluşmuş herhangi bir kamu zararı olmadığı, bundan sonraki kiralamalarda yakıtsız kiralama yapılacağı ifade edilmiştir.

• Ulaşım Müdürlüğüne ait kısma ilişkin olarak;

2018 yılı Taşıt Kiralama Hizmet Alımı ihaleleri tamamlandığından dolayı bundan sonraki dönemlerde akaryakıt hariç bulgu konusundaki hususların hassasiyetle takip edileceği ve bir daha olmaması için gerekli tedbirlerin alınacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Öncelikle belirtmek gerekir ki bulgu konusu edilen husus belediyenin çeşitli müdürlüklerince yapılan taşıt kiralama ihalelerinde bulunan mevzuata aykırılıklar olup söz konusu bulguda kamu zararı tespitine ilişkin herhangi bir değerlendirmede bulunulmamıştır. Kaldı ki yaklaşık maliyete esas alınan mazot fiyatları üzerinden karşılaştırma yapılarak herhangi bir zarar oluşmadığı yönünde değerlendirilmede bulunulması mümkün değildir. Zira yakıt dahil olarak yapılan kiralama ihalelerinde isteklilerin sunmuş oldukları tekliflerinin ne kadarlık kısmının yakıt ne kadarlık kısmının ise araç kiralama bedeli olduğu bilinemeyeceğinden böyle bir karşılaştırma yapmak doğru sonuca ulaşmayı mümkün kılmayacaktır.

Bulgu metninde de belirtildiği üzere belediyenin traktör, arasöz, motorla işleyen ziraat ve inşaat makineleri gibi araçları dışında kalan bütün araçlarını yakıt hariç olarak temin etmesi mevzuat hükümlerinin açık bir gereğidir. Zabıtanın kesintisiz hizmet yapmasının bu

konuda bir istisna oluşturması ise mümkün değildir. Şayet böyle bir ihtiyaç varsa bunun ilgili mevzuatında düzenlenmesi gerekmektedir. Aksi halde idarelerin kendince zorunlu gördüğü hallerde mevzuata aykırı işlem yapması sonucunu doğuracaktır ki bu da kuralsızlık ve kanunsuzluğa sebebiyet verecektir.

Hukuk devleti olmanın bir gereği olarak İdarenin, takdir yetkisi dışında kalan hususlarda, yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerine aykırı işlem tesis etmemesi gerekmektedir.

Bu bağlamda bundan sonra yapılacak ihalelerde Sayıştayın tespit ve değerlendirmeleri doğrultusunda işlem tesis edileceği belirtildiğinden bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.