İktisadi İşletme tarafından Maddi Duran Varlıklar Defterinin tutulmadığı ve İşletmenin sahip olduğu maddi duran varlıkların bir kısmının 255 Demirbaşlar Hesabı ile 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabında yer almadığı ve bu varlıklar için amortisman ayırma işleminin de yapılmadığı görülmüştür.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca İşletilen Sosyal Tesislerin Muhasebe Uygulamalarına Dair Esas ve Usuller’in 20’nci maddesinde Maddi Duran Varlıklar Defterinin tutulması gerekliliği düzenlenmiştir. Maddi Duran Varlıklar Defteri, sosyal tesislerin her ne şekilde olursa olsun edinmiş oldukları maddi duran varlıkları takip ettikleri defterdir. Maddi duran varlıklar herhangi bir nedenle elden çıkarılmışsa bu, defter kayıtlarından da çıkarılır. Defterde, maddi duran varlığın edinildiği ve elden çıkarıldığı tarih, elde edinilme tutarı, varsa satış ve birikmiş amortisman tutarı, elden çıkarılma nedeni ve verildiği yer ile her bir maddi duran varlık için verilmiş olan numara bilgilerine yer verilir.

Anılan Esas ve Usuller’in “25 Maddi Duran Varlıklar” başlıklı 34’üncü maddesinde bu hesap grubunun, sosyal tesislerin faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen fiziki varlık kalemlerinin ve bunlarla ilgili birikmiş amortismanların izlenmesi için kullanılacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla, edinilen maddi duran varlıklar niteliklerine göre bu hesap grubu içinde açılacak 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı ve 255 Demirbaşlar Hesabına kaydedilmeli ve bunlar için ayrılan amortismanlar da 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabında gösterilmelidir.

Adı geçen Esas ve Usuller’in 22’nci maddesinde ise maddi duran varlıkların nasıl kaydedileceğine ilişkin hükümler bulunmaktadır. Buna göre; maddi duran varlıklar maliyet bedeli ile muhasebeleştirilir. Maddi duran varlıkların maliyet bedeli alış bedeline, vergi, resim ve harçlar ile diğer doğrudan giderlerin ilave edilmesi suretiyle bulunur. Alım ve satım işlemlerinde yapılan indirimler veya herhangi bir nedenle alış bedeli üzerinden yapılan iadeler, alış bedelinden düşülür. Maddi duran varlıkların bütünleyici parçaları ve eklentileri, ilgili maddi

duran varlıkla birlikte değerlendirilir. Herhangi bir maliyet yüklenilmeksizin edinilen maddi duran varlıklar ise rayiç değeri ile muhasebeleştirilir. Varlığın rayiç değeri bilinemiyorsa benzer bir varlığın rayiç değeri esas alınır. Sosyal tesis faaliyetlerinde kullanılmayan veya ekonomik bir fayda beklenilmeyen maddi duran varlıklar, maddi duran varlıklar defterinden çıkarılır ve gerekli muhasebe kaydı yapılır.

Yapılan incelemede, İktisadi İşletmeye ait Maddi Duran Varlıklar Defterinin tutulmadığı, maddi duran varlıkların bir kısmının muhasebe kayıtlarının bulunmadığı ve dolayısıyla mali tablolarda gösterilmediği tespit edilmiştir. Bu durum sosyal tesislere ait mali tablolarda maddi duran varlıklardan bir kısmının hesaplarda yer almamasına ve mali tabloların eksik bilgi üretmesine neden olmaktadır.

Kamu İdaresi tarafından bulguda yer alan tespite katılınmış, İşletmeye ait maddi duran varlıklar defterinin düzenleneceği ve maddi duran varlıkların tamamının kayıt altına alınarak 2023 yılı mali tablolarında gösterilmeye başlanacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; İktisadi İşletmenin faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan ve daha önce edinilmiş olanlar dâhil her türlü maddi duran varlığın kayıtlara alınarak mali tablolarda gösterilmesinin ve anılan Esas ve Usuller gereği Maddi Duran Varlıklar Defterinin belirtilen mevzuat hükümleri doğrultusunda tutulmasının sağlanması gerekmektedir.