Vilayetler Turizm ve Ticaret Anonim Şirketinde Vilayetler Birliğinden kiralanan taşınmazın, alt kiralama sözleşmesi yapılarak başka bir firmaya kiralandığı, ancak firmanın kira ödemelerini sözleşmede belirtilen süre içerisinde yapmamasına rağmen gerekli muhasebe kayıtlarının yapılmadığı tespit edilmiştir.

Vilayetler Birliği Ana Tüzüğü’nün 5’inci maddesinin (j) bendinde;

“Ekonomik, turistik, kültürel, sportif, eğitim ve sosyal amaçlı tesisler yapmak, yaptırmak, işlettirmek, işletmeler ve şirketler kurmak ve bu konuda da gerektiğinde merkezi idare ile işbirliği yapmak. Kamuya ait kültür varlıklarını korumak amacıyla tarihi eser konumundaki binaların restorasyon çalışmalarına destek olmak. Ayrıca vakıf kurmak ve mevcut vakıflara ortak olmak,” ifadesine yer verilmektedir.

Aynı Tüzüğün 8’inci maddesinin (p) bendinde ise;

“Bütçe içi işletmeler ile Türk Ticaret Kanununa tabi ortaklıklar kurmak veya bu ortaklıklardan ayrılmaya karar vermek.” denilmektedir.

14.02.2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Defter tutma ve envanter” başlıklı 64’üncü maddesinin 1’inci bendinde;

“Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi defterlerden izlenebilmelidir.”,

Aynı maddenin 5’inci bendinde;

“...Bu Kanunun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez.” hükümlerine yer verilmektedir.

26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Seri No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin “Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı Ve Hesap Planı Açıklamaları” başlıklı (c) bendinde:

“…

128. ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR

Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakları kapsar.

İşleyişi:

Tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında bu hesaba borç yazılarak bu durumdaki alacaklar normal alacaklardan çıkarılır. Alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.” denilmektedir.

Alt Kiralama Sözleşmesi’nin 1.7.’nci maddesinde;

“ Kira bedeli, aylık 5.100,00 (beşbinyüz) TL + KDV’dir.”, Aynı Sözleşme’nin 1.8.’inci maddesinde;

“Kiracı, ayın ilk beş gününü geçirmemek koşuluyla kira bedelini Kiraya Verenin yazılı olarak bildireceği banka hesabına yatıracak ve dekontunu kiraya verene ulaştırarak faturasını talep edecektir” ifadesine yer verilmektedir.

Yukarıda yer verilen hükümlere göre alt kiralama ile kiracı durumuna geçen firma sözleşmede belirtilen kira bedelini ilgili ayın ilk beş günü içerisinde ödeyecektir. Vilayetler Turizm ve Ticaret Anonim Şirketi bu kira gelirini muhasebe kayıtlarına alırken ilk önce 120 Alıcılar Hesabının borcuna tahakkuk kayıtlarını yapmalıdır. Daha sonra tahakkuku yapılan kira gelirinin tahsili halinde 120 Alıcılar Hesabına alacak ve 102 Bankalar Hesabına borç kaydı yapılmalıdır. Eğer kiracının vaktinde ödemede bulunmaması halinde bu tutarın 120 Alıcılar Hesabına alacak 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabına borç kaydının yapılması gerekmektedir.

Vilayetler Turizm ve Ticaret Anonim Şirketinde yapılan incelemelerde kiracının

ödemelerini sözleşmede belirtilen sürelere uygun olarak yatırmadığı, kiranın yattığı banka hesap özetinden anlaşılmaktadır. Buna göre, muhasebe kayıtları incelendiğinde kira gelirlerinin tahakkuk kayıtlarının doğru yapıldığı ancak sözleşmede belirtilen süreler içerisinde ödemenin yapılmamasından dolayı 120 Alıcılar Hesabından 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabına gerekli aktarmaların yapılmadığı tespit edilmiştir.

Bu çerçevede Vilayetler Turizm ve Ticaret Anonim Şirketinde alt kiralama yapılarak kiraya verilen taşınmaz için vaktinde tahsil olunmayan kira gelirlerinin 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında izlenmemesi mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini olumsuz yönde etkilemektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Söz konusu alacaklar için icra takibi başlatılmadığı veya dava açılmadığı için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 323 üncü maddesi hükümleri göz önünde bulundurularak şüpheli alacak karşılığı ayrılmamış, bu nedenle de söz konusu alacak şüpheli alacaklar hesabına aktarılmamıştır. Raporda yer alan bulgu ve öneriler doğrultusunda söz konusu hesabın kullanılmasına dikkat edilecektir.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, söz konusu alacaklar için icra takibi başlatılmadığını ve dava açılmadığını, bu alacaklar için karşılık ayrılmadığını ve raporda yer alan bulgu ve öneri de dikkate alınarak bu konuda daha dikkatli davranılacağı belirtilmiştir.

Vilayetler Turizm ve Ticaret Anonim Şirketi ile kiracısı arasında yapılan alt kiralama sözleşmesindeki hükümlere göre kiranın Şirket hesaplarına yatırılması gereken süre her ayın ilk beş iş günü geçmemek üzere belirlenmiştir. Kiracının ödemelerini geciktirmesine rağmen tahakkuk kaydı yapılan gelirlerinin süresinde tahsil edilememesine rağmen şüpheli hale gelen alacağın 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabına kaydedilmediği görülmektedir. Ayrıca kamu idaresi cevabındaki icra takibine başlanmaması veya söz konusu alacak için dava açılmaması veyahut bir karşılık ayrılıp ayrılmaması durumlarının 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabının kullanılması ile ilgili hiçbir ilgisi bulunmamaktadır. Burada önem arz eden husus tahakkuk etmiş kira alacağının süresinde tahsil edilmemesinin muhasebe kayıtlarına yansıtılmamasıdır.

Vilayetler Turizm ve Ticaret Anonim Şirketinde süresinde tahsil olunamayan tahakkuk etmiş kira gelirlerinin mevzuat hükümleri uyarınca 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabına aktarılmaması mali tabloların doğru ve güvenilir bilgi sunmasına engel olmaktadır.