Belediye sınırları içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet yürüten iş yerlerine ilişkin mevzuatın öngördüğü yaptırımların uygulanmadığı bu nedenle de harcın konusunu oluşturan işyeri açma iznine ilişkin işlem tesis edilemediğinden gelir kaybına

sebebiyet verildiği görülmüştür.

10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in 6’ncı maddesinde; yetkili idarelerden işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan iş yeri açılamayacağı ve çalıştırılamayacağı, ruhsat alınmaksızın açılan iş yerlerinin ise yetkili idarece kapatılacağı hüküm altına alınmıştır. Yönetmelik’in 4’üncü maddesinde ise yetkili idarenin; büyükşehir belediyesinin yetkisi dışında kalan alanlarda büyükşehir ilçe belediyesini ifade ettiği belirtilmiştir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81’inci maddesinde, belediye sınırları içerisinde bir iş yerinin açılmasının işyeri açma izni harcına tabi olduğu ifade edilmiş; 84’üncü maddesinde ise bu harcın tarifesine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

Özetle; ilçe belediyesinin yetki alanına giren iş yerlerinin açılması belediyeden alınacak işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile mümkün olup iş yerlerinin açılması işyeri açma izni harcına tabidir. Ruhsat alınmaksızın faaliyet gösteren iş yerlerinin ise tespit edilerek kapatılması gerekmektedir.

Belediyenin yetki alanı içerisindeki iş yerlerine ilişkin Yönetmelik’in öngördüğü muamelelerin sağlıklı bir şekilde tesis edilip edilmediği, konusu iş yeri olan diğer idari işlemlere ilişkin bilgiler kullanılarak teyit edilmiştir. Bu kapsamda emlak vergisinin konusunu oluşturan meskenlerin mükellefiyet listesi kullanım amacına göre konut ve iş yeri bazında temin edilerek Zabıta Müdürlüğünden alınan ruhsat sayısı ile karşılaştırılmıştır. Zabıta Müdürlüğü tarafından 1.597 adet iş yerine işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği halde, emlak vergisi mükellef listesinden Belediye sınırları içerisinde 4.068 adet iş yerinin bulunduğu görülmüştür. İki veri arasında oluşan 2.471 adet farkın ruhsatsız iş yerlerinden kaynaklanıp kaynaklanmadığına ilişkin inceleme Belediyece başlatılmış olup yılsonu itibarıyla 768 adet iş yerinin ruhsatsız faaliyette bulunduğu anlaşılmıştır.

Belediye tarafından tespit çalışmalarının gerektiği şekilde yapılmaması nedeniyle hem Belediye sınırları içerisindeki ruhsatsız iş yerlerinin faaliyetleri engellenememekte hem de işyeri açma izni harcı tahsil edilemediğinden Belediye gelir kaybına uğramaktadır.

Sonuç olarak; işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet gösteren iş yerlerinin tespitine ilişkin mekanizmaların ve kurum içi koordinasyonun güçlendirilmesinin; faaliyetlerin mevzuatın çizdiği sınırlar içerisinde yürütülmesine ve gelir kaybının en aza indirilmesine katkı sunacağı değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; özetle, Emlak Servisi mükellef listesinde 4.068 iş yeri bulunduğu halde işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen 1.597 iş yeri olması dolayısıyla iki veri arasında oluşan 2.471 adet farkın boş ve faaliyette olmayan iş yerleri ile ruhsata tabi olmayan ancak emlak kayıtlarında ahır, samanlık olduğu halde iş yeri vasfında gözüken yerler ile yasal olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatları İdare tarafından düzenlenmeyen yerlerden kaynaklandığının düşünüldüğü,

Bundan sonraki süreçte de işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyette bulunan iş yerlerinin tespit edilmesi ve gelir kaybının en aza indirilmesi amacıyla kurum içi koordinasyonunun güçlendirilerek denetimlerin sıklaştırılacağı

ifade edilmiştir.

Sonuç olarak İdare tarafından verilen cevapta, söz konusu listede samanlık ve ahırlar ile ruhsatlandırma işlemleri Belediyece tesis edilmeyen iş yerlerinin önemli yer tuttuğu ifade edilmişse de bahse konu olan iş yeri sayısı samanlık, ahır ve ağıl hüviyetindeki yerler hariç tutularak ve İdare ile uzlaşılarak belirlenmiştir. Denetimler sırasında temin edilen ve İdare ile uzlaşılan liste üzerinden başlatılan inceleme çalışmaları sonucunda 768 adet iş yerinin ruhsatsız olarak faaliyette bulunduğunun tespit edilmesi de bulguda eleştiri konusu edilen hatanın sistematikliğini gösterir niteliktedir. Bununla beraber çalışmaların tamamlanmaması ve konunun önemine binaen bu husus Rapor’a alınmış ve gerekli tedbirlerinin alınmasının önemi tekrar vurgulanmıştır. İdarece bu kapsamda yapılacak işlem ve eylemler, izleyen denetim yıllarında takip edilecektir.