İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Sorumluluğundaki Genel Aydınlatma ve Enerji Tesislerinin Onarım ve İşletilmesi İşinin yüklenicisi olan Şirkete yapılan hakediş ödemelerinden sözleşme gereği yapılan kesintilerin muhasebeleştirilmediği görülmüştür.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 515’inci maddesine göre, anonim şirketin finansal tablolarının, Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) göre şirketin malvarlığını, borç ve yükümlülüklerini, öz kaynaklarını ve faaliyet sonuçlarını tam, anlaşılabilir, karşılaştırılabilir, ihtiyaçlara ve işletmenin niteliğine uygun bir şekilde; şeffaf ve güvenilir olarak; gerçeği dürüst, aynen ve aslına sadık surette yansıtacak şekilde çıkarılıp çıkarılmadığını göstermesi

gerekmektedir.

Kanun’un 516’ncı maddesine göre ise yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporunun, şirketin, o yıla ait faaliyetlerinin akışı ile her yönüyle finansal durumunu, doğru, eksiksiz, dolambaçsız, gerçeğe uygun ve dürüst bir şekilde yansıtması gerektiğinden bu raporda finansal durumun, finansal tablolara göre değerlendirilmesi gerekmektedir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi” başlıklı 10’uncu maddesinin (a) ve (c) bendlerine göre, vergiyi doğuran olay; mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması anında, kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde ise, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması anında meydana gelir.

Yapılan incelemede, Büyükşehir Belediyesince ihale edilen “İstanbul Büyükşehir Belediyesinin Sorumluluğundaki Genel Aydınlatma ve Enerji Tesislerinin Onarım ve İşletilmesi İşi”ne ait sözleşmenin 12’inci maddesinde, “Geçici hakediş raporları yüklenicinin başvurusu üzerine ayda bir defa % 95’li olarak düzenlenir, % 5’lik kısım nakit olarak emanete alınır. Kesin hesap yapıldıktan sonra kalan kısım yükleniciye iade edilir.” düzenlemesinin yer aldığı ve aylık hakedişte sözleşme fiyatları ile yapılan iş tutarının %5’i oranında kesinti yapılarak %95 üzerinden Şirkete ödeme yapıldığı ancak Şirket tarafından 2018 yılı için toplam 2.843.540,27-TL tutarındaki bu kesintilerin muhasebe kayıtlarında izlenmediği ve KDV’nin de yapılan iş tutarının %95’i üzerinden ödendiği, dolayısıyla kalan kısma ait KDV’nin ilgi dönemde beyan edilmediği anlaşılmıştır.

Bu itibarla, şirket kayıtlarının şeffaf ve güvenilir olarak; gerçeği dürüst, aynen ve aslına sadık surette yansıtacak şekilde göstermesi bakımından kesintilerle ile ilgili gerekli işlemlerin yapılması, KDV yönünden ise hakedişte yapılan iş tutarının %95’i Şirkete ödenmekle birlikte hakedişe giren işlerin tamamı yapıldığından yapılan iş tutarının tamamı üzerinden KDV hesap edilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeli yapım işlerinde tip sözleşmenin "Geçici kabul Noksanları" başlıklı 30.1 maddesinde: "Geçici kabul noksanları için düzenlenen her hakedişte yapılan iş tutarının % 3'üne karşılık gelen kısmı tutulur ve bu tutar, geçici kabul noksanı bulunmayan işlerde geçici kabul onay tarihinden sonra, geçici kabul noksanı bulunan işlerde ise bu eksikliklerin tamamlanmasını müteakip, geçici kabul onay

tarihinden sonra yükleniciye ödenir. Fiyat farkı ödenen işlerde bu tutar, sözleşme tarihinden itibaren endeks üzerinden güncelleştirilmek suretiyle kesilir." düzenlemesi,

Yine birim fiyatlı yapım işlerinde tip sözleşmenin 30.2 maddesinde de "Düzenlenen hakedişlerde; tamamlanmış, ancak kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5'i karşılığında teminat mektubu alınır ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu teminat mektubu iade edilmez. Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi durumunda ise kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5'i tutulur ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu tutarlar ödenmez, "düzenlemesi yer almaktadır.

Ayrıca, belediye ile ihaleyi kazanan yüklenici arasında imzalanan eser sözleşmelerinde "Düzenlenen hakedişlerde; tamamlanmış ancak kesin hesabı idareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5'i tutulur ve kesin hesaplar idare tarafından onaylanmadıkça bu tutarlar ödenmez" düzenlemesi bulunmaktadır.

Gerek anahtar teslimi götürü bedel sözleşmeli yapım işlerinde tip sözleşmenin "Geçici kabul Noksanları" başlıklı 30.1 maddesi ile birim fiyatlı yapım işlerinde tip sözleşmenin 30.2 maddesi gerek yüklenici ile belediye arasında imzalanan eser sözleşmeleri incelendiğinde bu kesintilerin hakedişlerin hazırlanması aşamasında yapılması gerektiği açıktır.

Diğer taraftan, Hakediş, Müteahhidin veya Taşeronun; uhdesindeki sözleşmeye göre inşatta gerçekleştirdiği imalat ve belirli ihzarat karşılığı tahakkuk eden alacağıdır ve düzenleme usulü sözleşme tasarısının 9 ve ll'nci, Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 39'ncu, Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği'nin 14, 17 ve Genel Teknik Şartnamesinin genel hükümleri maddeleri esaslarına göre tanzim edilmektedir. Ayrıca, herhangi bir yapım işi için kesin hakedişe kadar düzenlenen tüm hakedişler geçici hakediş/ara hakediş mahiyetinde olup birimlerce yapılabilecek muhtemel maddi hatalar ve noksanlıkların bir işin devamı müddetince bir sonraki hakedişte düzeltilebilme imkânı bulunmaktadır.

Yukarıda belirttiğimiz mevzuat hükümleri ve idarenin yüklenici şirketimiz ile imzalamış olduğu sözleşme hükümleri çerçevesinde, kesinti yapılması gereken tutarların yüklenici şirketimize ödenecek kesin bir alacak mahiyetinde olmaması nedeniyle yüklenici şirketimiz adına ilgili emanet hesabında kaydedilerek takip edilmesinin doğru bir yöntem olmayacağı değerlendirilmektedir. Kurumumuz uygulamasında, sözleşmede belirtilen yüzdelik oran üzerinden hesaplanan kısım hakediş hesaplanmasına dâhil edilmeyerek kesin hesap dosyasında değerlendirilmek üzere tutulmaktadır.

Nihai değerlendirmede, kurumumuz uygulamasının belirtilen mevzuat hükümleri ile imzalanmış sözleşme hükümlerine uygun olduğu düşünülmektedir." denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında geçici hakedişlerde meydana gelebilecek maddi hatalar ve noksanlıkların bir sonraki hakedişte düzeltilebilme imkânının bulunduğu, kesinti yapılması gereken tutarların yüklenici şirketlerine ödenecek kesin bir alacak mahiyetinde olmaması nedeniyle ilgili hesapta takip edilmediği, uygulamada kesinti yapılması gereken tutarların hakediş hesaplamasına dâhil edilmediği ancak kesin hesap dosyasında değerlendirilmek üzere tutulduğu ifade edilmiştir.

Şirket tarafından yapılan bu uygulama sonucunda hakedişlerden geçici kabul kesintisi olarak yapılan kesintiler hakediş icmalinde gösterilmekte ancak şirket tarafından muhasebeleştirilmemektedir. Aylık hakedişte sözleşme fiyatları ile yapılan iş tutarının %5’i oranında kesinti yapılarak %95 üzerinden Büyükşehir Belediyesince Şirkete ödeme yapıldığından bu kesintilerin muhasebede izlenmesi ve yapılan işin tamamı üzerinden hesaplanması gereken KDV’nin de buna göre hesaplanması ve ilgili dönemde beyan edilmesi gerekmektedir. 2018 yılı için toplam 2.843.540,27-TL tutarındaki bu kesintilerin muhasebe kayıtlarında alacak olarak izlenmediği anlaşıldığından 2018 yılı Bilançosu bu tutar kadar eksik görünmektedir.